We moesten er even op wachten na een grijs voorjaar met veel regen, maar toen de zomer eindelijk daar was begin deze maand, gaf deze ook meteen goed gas! En diezelfde zomer leek de rempedalen even kwijt te zijn, want ondertussen stevenen we af op de zonnigste én warmste junimaand ooit gemeten.

Nat voorjaar

Weet je het nog? Het lijkt alweer een hele lange tijd geleden, maar eind april werd nog volop geklaagd over het regenachtige voorjaar. Zo verliepen zowel maart als april (veel) te nat met veel regen en weinig zon. Ook wij schreven een artikel met de naam Is deze lente nou echt zo slecht? Daarin kwamen we tot de conclusie dat we de afgelopen paar jaren vooral verwend waren, al regende het wel bijna een recordaantal uren! 

Halverwege mei omslag

Mei verliep vervolgens normaal qua neerslag, maar die maand was wel al een grote tweedeling zichtbaar: alleen in de eerste helft regende het, vanaf halverwege de mei ging de hemelkraan dicht.

Figuur 1: De hoeveelheid neerslag in mei. Alleen de eerste helft viel er wat, daarna bleef het droog. ©KNMI

En dat bleef zo, maar liefst 38 dagen achter elkaar: een record. Nog nooit was het zoveel dagen achter elkaar droog op ons hoofdstation in De Bilt. Het oude record stond op 33 dagen in 2007, maar dat is dus flink aangescherpt. 

Figuur 2: En het bleef droog, tot 20 juni 2023! Zo lang helemaal droog was nog nooit eerder voorgekomen sinds het begin van de metingen. ©KNMI

Ook de droogte in Nederland nam in deze periode ergere vormen aan, vanwege het zonnige en bij vlagen warme weer met veel wind: ideale omstandigheden om veel water te laten verdampen.

Figuur 3: In die droge periode (na een heel nat voorjaar), nam het neerslagtekort sterk en snel toe! We zitten momenteel boven het jaar 2018 en raken zelfs bijna de lijn van recordjaar 1976 aan. Het natte voorjaar heeft er gelukkig wel voor gezorgd dat we er dit jaar minder last van hebben. ©KNMI

Het was niet alleen droog…

Ook de zon begon vanaf die dag flink te schijnen! Ondanks een sombere en regenachtige start van mei, eindigde de maand toch erg zonnig met 50 uur meer zon dan normaal.

Figuur 4: Ondanks de sombere eerste helft van mei, verliep de maand alsnog zonniger dan normaal! ©KNMI

Dat was toentertijd niet genoeg voor een record in de maand mei, maar in juni zette dit patroon zich vrolijk door! Dat maakt dat we tot nu toe al op 284 uur zon zitten deze maand in De Bilt. Dat betekent ruwweg dat 71% van de tijd dat de zon kon schijnen in Nederland, deze ook daadwerkelijk geschenen heeft! Zo’n lange tijd zonder wolken is echt bijzonder.

Figuur 5: Ook in juni was het (extreem) zonnig! ©KNMI

Nog nooit was een junimaand zo zonnig

Dit alles bij elkaar is natuurlijk voer voor een record! Records over de hoeveelheid zon per maand gaan altijd over het gemiddelde van de 5 landelijke hoofdstations. Dit zijn de weerstations Den Helder, Vlissingen, Maastricht, Eelde & De Bilt. Wat blijkt, tot nu toe heeft op deze L5 de zon gemiddeld 287,2 uur geschenen. Het record staat op 294,8 uur. Dat is 7 uur verschil, maar alle zonneschijn van deze zondag (zo’n 15 uur) is hierbij nog niet meegerekend! 

Figuur 6: De top 10 junimaanden met meeste zonuren. 2023 bezet momenteel de 3e plek, maar vandaag komt daar sowieso nog bij qua zonuren.

En dan moet de rest van de maand nog komen… Dit record wordt dus sowieso een stuk scherper gezet. Hoeveel de zon uiteindelijk nog gaat schijnen? Dat is voer voor speculatie, maar de verwachting is wel dat het komende week wat wisselvalliger gaat worden en de zon minder gaat schijnen. 

KNMI valt de hoeveelheid zon ook op

Ook het KNMI valt het op dat de laatste jaren de hoeveelheid zonneschijn flink is toegenomen. Sinds de jaren negentig zelfs met 10%! Ze verklaren dit aan de hand van 2 dingen: de luchtvervuiling is afgenomen én de hoeveelheid bewolking is afgenomen. Dat laatste klinkt wel heel voor de hand liggend (duh), maar dit koppelen ze dan weer aan het feit dat hogedrukgebieden nu vaker voorkomen boven onze omgeving. 

Figuur 7: De weerkaart van zaterdag 27 mei 2023. Ook toen hadden we te maken met hogedrukgebieden boven onze omgeving. Eerder schreven we deze blog over dit fenomeen. 

2022 was in De Bilt het zonnigste jaar ooit gemeten. 2023 leek lang niet mee te kunnen doen om die prijs, maar door deze inhaalslag de afgelopen weken staat dit jaar tot nu toe opeens weer gelijk met recordjaar 2022! Ze verwachten dan ook dat de hoeveelheid zonneschijn dit jaar weer ruim boven het klimaatgemiddelde uit gaat komen. 

Juni 2023 ook warmste juni ooit gemeten

Dat is nog niet eens alles: door de flinke hoeveelheid zon en de warmte die dat met zich mee bracht, lijkt deze junimaand ook de warmste ooit gemeten te gaan worden! In De Bilt staat de gemiddelde temperatuur voor deze maand momenteel namelijk op 19,4ºC, terwijl het vorige record op 18,2ºC stond (gemeten 2 jaar geleden, in 2021).

Figuur 8: De temperatuurgrafiek van juni 2023 tot nu toe. Het maandgemiddelde ligt op 19,4 graden momenteel, dat is extreem hoog! ©KNMI

Verplettering van record

Dat zou dus een verplettering met meer dan een graad van het huidige record betekenen! De temperatuur van vandaag is hierbij nog niet meegerekend, maar de verwachting is dat de temperaturen komende week juist wat lager uitkomen. 

Figuur 9: De huidige meerdaagse verwachting. De temperaturen gaan wat dalen, maar waarschijnlijk niet genoeg om deze maand niet als record de boeken in te laten gaan.

Hierdoor zakt ook de gemiddelde temperatuur wat, maar nooit genoeg om hem onder het vorige record te brengen! Daarvoor is het veel te warm geweest. De gemiddelde temperatuur per dag is trouwens makkelijk uit te rekenen: je telt de minimum- en maximumtemperatuur bij elkaar op en deelt die door 2. Een dag met een minimumtemperatuur van 10 graden en een maximumtemperatuur van 20 graden, gaat dus als gemiddeld 15 graden de boeken in. 

Figuur 10: In deze grafiek zie je mooi het verloop van de gemiddelde temperatuur deze maand. Door alle warme dagen hiervoor, is het gemiddelde flink omhoog gegaan. Het is heel lastig dit gemiddelde nu weer naar beneden te krijgen! ©KNMI

Naar verwachting komt de gemiddelde temperatuur deze maand uit op 19,2ºC of 19,3ºC. Nog steeds een verplettering van het huidige record dus! Daarbij komt nog eens, dat de gemiddelde temperatuur van juni momenteel 16,2ºC is. We zitten daar nu dus 3 graden boven! Dat is echt een hele grote afwijking. Het vorige record was namelijk “maar” 2 graden warmer dan dit klimaatgemiddelde. 

Deze junimaand was zelfs in juli of augustus flink warm geweest

Klimatologisch gezien zijn de maanden juli en augustus de warmste maanden in Nederland. Om je een beeld te geven: waar juni gemiddeld 16,2ºC is, zijn juli en augustus resp. 18,3ºC en 17,9ºC. Valt je al wat op? De huidige verwachte gemiddelde temperatuur in juni (19,2ºC) ligt hier alsnog een hele graad boven! Dat betekent dat deze maand zelfs midden in de zomer niet misstaan had. 

Sterker nog: er zijn maar 9 JULImaanden die ooit warmer zijn verlopen dan deze JUNImaand. Dat betekent dus dat deze junimaand zelfs in de top 10 zou staan als dit weer in juli had plaatsgevonden. In augustus zou deze maand in de top 7 belanden. We hebben dus echt een uitzonderlijk warme junimaand achter de rug. 

Sinds 2017 zit juni in de top-15 warmste junimaanden

Een ander opvallend rijtje: sinds het jaar 2017 zijn alle junimaanden in de top 15 warmste junimaanden ooit gemeten terecht gekomen. 2021 stond dus tot dit jaar op nummer 1, die positie neemt 2023 nu over. 2019 staat vervolgens op plek 3. 

Figuur 11: De top 15 warmste junimaanden ooit gemeten. De afgelopen 7 jaar zijn hier allemaal in terug te vinden (rood gemarkeerd). 

2016 valt er net buiten op nummer 17, maar voor de laatste “niet-te-warme” junimaand moeten we terug naar het jaar 2015: deze staat op de 49e plek. 

Figuur 12: Juni 2015, de laatste junimaand die "gemiddeld" verliep met een gemiddelde temperatuur van 15,6ºC. Slechts 4 dagen werd de 25 graden gehaald, waarvan 1x de 30 graden overschreed. ©KNMI

Ook recordaantal warme dagen in juni

Alsof de voorgaande twee records nog niet genoeg waren, hebben we deze maand ook nog eens een recordaantal warme dagen te pakken. Dit zijn dagen waarop de maximumtemperatuur in De Bilt boven de 25 graden komt. Met vandaag zitten we op 16 dagen deze maand, terwijl het vorige record op 14 dagen stond (in 1970). Normaal heeft een junimaand trouwens ongeveer 5 zomerse dagen, daar zitten we nu dus ver boven. 

Lang moeten wachten op eerste zomerse dag

Des te opvallender is het dat we dit jaar ontzettend lang hebben moeten wachten op de eerste zomerse dag van het jaar! Die viel namelijk pas op 9 juni dit jaar, terwijl dit gemiddeld op 13 mei is elk jaar. 

Het langst deze eeuw moesten we tot dit jaar wachten in het jaar 2004, toen duurde het tot 7 juni. Dit jaar duurde het dus langer dan het deze eeuw ooit geduurd heeft! En meteen daarna ging de zomer in een hogere versnelling: een reeks van maar liefst 13 dagen achter elkaar werd de zomerse 25 graden gehaald in De Bilt. Dit was nog nooit eerder voorgekomen, dit record stond op maximaal 8 dagen achter elkaar in 1976. 

Hittegolf “misgelopen”

Met zoveel warme dagen kun je je misschien afvragen: hebben we dan niet ook de langste hittegolf ooit beleefd? Nee, dit hebben we niet gehaald, omdat de temperatuur in De Bilt maar één dag boven de 30 graden uitkwam. Voor een hittegolf hebben we minstens 3 tropische dagen nodig. Een paar dagen haalde De Bilt wel maxima van 29,8 en zelfs een keer 29,9 graden, maar dat is niet genoeg om als hittegolf in de boeken te komen. Al is dit slechts een statistiek, gevoelsmatig zal het absoluut een hittegolf geweest zijn. 

Figuur 13: We hebben ontzettend dicht tegen een officiële landelijke hittegolf aangezeten... Echter kwam het kwik slechts 1 dag boven de 30 graden, terwijl er 3 dagen boven de 30 dagen nodig zijn. Doordat het op 22 juni onder de 25 graden is geweest, is de kans op een hittegolf ook daadwerkelijk verkeken. ©KNMI

Komende week “normaler” weer

Zoals eerder aangegeven gaan we komende week weer terug naar een beetje typisch Hollands zomerweer. Zon, wolken, af en toe wat regen of een bui en gemiddeld een graad of 22. Ik weet zeker dat ook van dit weer veel mensen kunnen genieten! 

Figuur 14: De meerdaagse verwachting. Het meest actuele weerbericht lees je natuurlijk op onze website!