Een idyllisch plaatje van de winter is voor veel mensen één waar de zon schijnt en om je heen een vers laagje sneeuw ligt, maar in werkelijkheid is dat natuurlijk niet altijd het geval! Soms gaat er ook wat ongemak samen met winters weer. Het is momenteel aan de koude kant en wat brengen deze koude dagen allemaal met zich mee?!
Gladheid
Er staat weer een waarschuwing uit: code geel voor gladheid. Vanaf later vanavond tot morgenochtend kan het landinwaarts glad zijn. Dat komt niet alleen door bevriezing van natte weggedeeltes, maar ook door winterse buien.
In Nederland kan het om verschillende redenen glad worden.
Vriezen
Een van de meest voorkomende oorzaken is het bevriezen van natte weggedeeltes. Wanneer het geregend heeft of wanneer er plassen op de weg staan, kan het als het aan de grond vriest (met name 's avonds of 's nachts) glad worden. De wegdektemperatuur ligt dan mogelijk onder het vriespunt, waardoor het water op de weg bevriest en dan een laagje ijs vormt.
Winterse buien
Wanneer er winterse neerslag valt (zoals natte sneeuw, korrelhagel en sneeuw), kan het spekglad worden. Zeker wanneer het flink door sneeuwt en de sneeuw wordt aangereden! Want dan ontstaat er een gevaarlijk glad laagje sneeuw en ijs. Bij buien gebeurt dit dan vaak ook nog eens plotseling, wat het nog gevaarlijker maakt.
Foto: Hans ter Braak (Fulda, 25 december 2021)
De gevaarlijkste variant van winterse neerslag is ijzel. Bij ijzel vormt zich direct een dun ijslaagje op de grond dat moeilijk te verwijderen is.
Condensatiegladheid
Soms als er geen neerslag valt (of is gevallen), kan het ook glad zijn. Dat komt voor bij een erg koud wegdek: vocht uit de lucht vlak boven het wegdek condenseert op het wegdek om vervolgens te vriezen. Denk bijvoorbeeld aan een glas met een koud drankje in de zomer. Daar komen vaak druppels op de zijkanten, omdat het oppervlak van het glas afkoelt en vervolgens kouder is dan de lucht errond. Die druppels noemen we condens. Bij condensatiegladheid is het in principe hetzelfde, alleen de "druppels" vriezen omdat het wegdekoppervlak zo koud is. Zeker onder een heldere hemel kan het in de winter flink afkoelen, waardoor condensatiegladheid optreedt.
Meer over het meten van gladheid en gladheidbestrijding lees je in de blog van 8 december 2021.
Winterse buien
Vandaag en morgen trekken er enkele winterse buien over. Deze zijn buien waarvan de neerslag niet alleen regen kan zijn, maar ook bijvoorbeeld hagel of natte sneeuw. Wat voor neerslag er naar beneden komt, ligt aan hoe warm de lucht onder de bui is. Regen valt dus als de temperatuur van de luchtlaag onder de bui boven het vriespunt ligt. Het sneeuwt weer als de temperatuur onder het vriespunt ligt. Soms begint het als sneeuw, maar dan wordt de lucht warmer en valt de neerslag als natte sneeuw. Het kan ook voorkomen dat er meerdere verschillen in de temperatuur van de lucht is: eerst onder nul, dan erboven en dan weer eronder. Dan krijgen we te maken met ijzel.
Korrelhagel vormt weer net op een andere manier. Hier komen de bewegingen van de neerslag in de wolk ter sprake. Meer daarover in de blog van 3 januari 2022.
Gevoelstemperatuur
Soms voelt het misschien aan als de herfst omdat er een stevige wind staat. De laatste dagen is dat met name langs de noordwestkust het geval. En als het dan zo waait, voelt het een stuk kouder aan! Dat noemen we de gevoelstemperatuur (in het Engels : wind chill).
Het lichaam straalt warmte uit en daarom bevindt zich een warme (lucht)laag om je lichaam. Dit relatief dunne luchtlaagje zorgt ervoor dat je het aangenaam warm houdt. Als er veel wind staat, verlies je deze warme laag, waardoor het kouder aanvoelt dan het daadwerkelijk is.
Hoe koud het dan voor het gevoel is, wordt door een bepaalde formule berekent. Dat levert de volgende waarden op:
De gevoelstemperatuur speelt dus ook vandaag en de komende dagen een rol. Met name morgen is het duidelijk: overdag ligt de temperatuur rond 3 graden en er staat een matige tot harde wind. Dat betekent dat vooral aan zee (waar de meeste wind staat) het waarschijnlijk als min 6 graden aanvoelt!
Hoewel deze dagen misschien wat winters ongemak meebrengen, is de zon nog steeds af en toe te zien en kan het best wel aardig zijn om even een frisse neus te halen. Ook is het maar van korte duur, want vanaf zondag liggen de maxima al weer rond of net boven de gemiddelde waarde!
