Dit weekend staat een "planetaire parade" de vroege vogels te wachten: een fenomeen dat makkelijk zonder een telescoop te zien is. De maan wordt namelijk uitgelijnd met maar liefst 3 planeten!
Dit weekend is het beste astronomische evenement van de maand juni 2024 te zien. Er komen namelijk drie planeten in lijn met de maan te staan. Mars, Jupiter en Saturnus verschijnen in de tweede helft van de nacht naar zaterdag aan de oostelijke hemel en vormen dan samen met de maansikkel een mooie lijn. Om dit te zien, heb je geen telescoop nodig, maar als je wat meer details van de planeten en maan zelf wilt zien, is een verrekijker of telescoop wel handig.
Met een telescoop of verrekijker kun je bijvoorbeeld de ringen van de planeet Saturnus zien. Eigenlijk hebben alle gasplaneten (dus Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) een systeem van ringen, maar dat van Saturnus is verreweg het opvallendste.
Met een telescoop ziet Saturnus er ongeveer zo uit. Het ligt natuurlijk aan wat voor telescoop het is en wat de grootte ervan is. Deze foto is gemaakt po 27 maart 2004 door Rochus Hess.
Mars valt weer op omdat deze planeet roodachtig is. De kleur is dus ook met het blote oog waarneembaar.
De planeet Mars gezien met een 16-inch telescoop. Deze foto is gemaakt op 23 september 2020 door Bruce Waters (© Creative Commons)
En dan de planeet Jupiter... over dit hemellichaam is er veel te vertellen. Het is onder meer de grootste planeet van ons zonnestelsel en daarbij een gasreus. Het bestaat dus voornamelijk uit gassen. Één van de opvallendste kenmerken van Jupiter is de grote rode vlek die ongeveer drie keer zo groot als de aarde is. Deze vlek wordt veroorzaakt door een anticycloon (dus een hogedrukgebied) die zo'n 300 jaar geleden voor het eerst is waargenomen.
Met een telescoop of verrekijker kun je dus dit opvallende kenmerk waarnemen. Soms zie je lichter getinte zones en donkerdere "banden" van oost naar west over het oppervlak van de planeet. De gassen waaruit de atmosfeer bestaat, zorgen voor de rode, bruine en witte wolken in deze banden of zones.
Met een beetje geluk zijn ook enkele van de wat grotere manen van Jupiter zichtbaar. Een zwarte stip op de planeet is normaal de schaduw van één van de manen van Jupiter.
De planeet Jupiter en drie van de wat grotere manen gezien door een amateur-telescoop op 9 augustus 2019. Met een iets betere telescoop zou je in plaats van een grote, felle stip zelfs de verschillende kleuren van de atmosfeer van Jupiter kunnen zien. Deze kleuren vormen verschillende "banden" of streken van oost naar west over de planeet heen. (Bron afbeelding: Wikipedia)
En als je naar de maan kijkt met een verrekijker, telescoop of een hele goede camera, zie je de kraters op de maan en de schaduw ervan op het oppervlak van de maan.
Foto: Chris Meewis (Hilversum)
Hoe laat, wat en wanneer?!
De maan komt kort voor half 2 op. Saturnus komt al wat eerder op, namelijk rond 1 uur, Mars is vanaf half 3 boven de horizon te zien en Jupiter verschijnt om half 4. Je hebt dan zo'n uur of anderhalf uur om dit fenomeen waar te nemen, want rond vijf over half 5 (4.34 uur) begint het te schemeren en om 5.22 komt de zon op.
Komende nacht, kort voor zonsopkomst vormen de planeten Mars, Jupiter en Saturnus een lijn samen met de sikkelmaan. Dit fenomeen is aan de oostelijke hemel te zien.
Nog meer te zien komende nacht
Als je een goede telescoop hebt, kun je ook de planeten Uranus en Neptunus opzoeken. Ze komen rond kwart over één (Neptunus) en rond 2.54 (Uranus) op. Ze zijn dus ook in het oosten aan de nachtelijke hemel te zien.
Ook met een telescoop of verrekijker (met een apertuur van 15 mm of meer) te zien is de komeet 13P/Olbers. Deze is het beste te zien kort voor middernacht in het noordwesten zo'n 16 graden boven de horizon. Komende nacht heeft deze komeet de grootste helderheid, namelijk +3,7. Lukt het komende nacht niet? Dit ruimteobject is nog de komende maanden te zien. Voor het meest gunstige moment om deze komeet te bezichtigen moet je wachten tot 1 augustus en ook dan heb je nog een verrekijker nodig met een apertuur van minimaal 11 mm. Komeet 13P/Olbers komt eens in de 69 jaar langs.
Komeen 13P/Olbers op 24 juni 2024. Deze foto is gemaakt door C Messier (© Creative Commons)
En als laatste... met een beetje geluk (en dus ook een verrekijker) kun je tussen 3.48 uur en 3.53 uur van zuidzuidwest naar oost de passage van het ruimtestation ISS zien. Het hoogtepunt is om 3.50 op 30 graden hoogte. Ook hiervoor heb je waarschijnlijk een verrekijker nodig.
En het weer is niet verkeerd!
Het is droog en op veel plaatsen zijn er brede opklaringen. Alleen in het noordwesten is er wat meer lage bewolking aanwezig. Verder trekt in de loop van de nacht vanuit het zuidwesten wat hoge bewolking over, maar met een beetje geluk is de planetaire parade er tussendoor te zien! Denk misschien wel aan een dun jasje of trui, want na de warmte van de afgelopen tijd voelt 11 graden wel aan de koele kant.
Er staat een 'encore' in het verschiet voor dit astronomische fenomeen voor zondagnacht, maar dan is het weer wat minder gunstig. Er is namelijk meer bewolking aanwezig en in het oosten en zuidoosten is kans op neerslag.
Tenslotte...
Wist je dat er ook 'weer' op de andere planeten in ons zonnestelsel is?! Het weer op de andere planeten zijn veel extremer dan het weer op aarde. Meer daarover via deze link. En wil je meer weten over sterrekijken?! Check dan de blog Sterrekijken voor beginners. Voor dagelijkse updates over alles wat op dat moment aan de hemel te zien is, volg deze link.
