Vaak hebben we het in onze blogs over verschillende astronomische fenomenen, zoals een meteorenregen, die je op een bepaald moment goed kunt zien. Maar wat als je helemaal niets weet van die knipperende lichtjes aan de hemel? Waar begin je dan te zoeken? Hieronder vind je hoe je je sterrenkijken-avontuur kan beginnen!
Benodigdheden
Voordat je überhaupt je sterrenkijk-avontuur kunt beginnen, zijn er enkele benodigdheden die je eerst moet aanschaffen. Het hoeft geen rib uit je lijf te kosten! Je kunt ook heel veel met het blote oog waarnemen. Maar als je dan toch wat wilt besteden, kun je een verrekijker kopen. Of misschien heb je die al in huis liggen? Dat scheelt dan al een heleboel. En als je vindt dat je heel erg genoten hebt van het kijken naar de nachtelijke hemel, kun je altijd in een telescoop investeren.
Telescopen
Er zijn verschillende soorten telescopen. Ook verschillen de prijzen ervoor astronomisch! Dus doe je huiswerk goed voordat je je portemonnee opent.
Telescopen kunnen worden verdeeld in drie hoofdcategorieën, namelijk de refractor, de reflector en de catadioptrische telescoop. Een refractor vergroot het beeld door middel van lichtbreking en dus met het gebruik van verschillende lenzen. Een reflector doet dat weer met spiegels. Een catadioptrisch systeem is een combinatie van breking en reflectie. Ieder soort telescoop heeft zijn voor- en nadelen.
Foto: Namibconsult via Wikipedia
Andere handige apparaten
Verder is het handig om een rood lampje (later leggen we je uit waarom juist een rood lampje), een sterrenkaart en een kompas te hebben. Of makkelijker: een sterrenapp, daar zijn er zeker genoeg van!
Hier is een voorbeeld van een antieke sterrenkaart. Deze is van 1670, gemaakt door de Nederlandse cartograaf Frederik de Wit (via Wikipedia).
Omstandigheden
Om naar de sterren te kijken, is een heldere nacht zeker nodig! Vooral voor een beginner is dat handig, want hoe meer sterren je ziet, hoe makkelijker je je kunt oriënteren aan de nachtelijke hemel.
Foto: Aad Hogenboom (Roelofarendsveen)
Ook moeten je ogen wennen aan het donker. Dat duurt soms even. Op het netvlies van het oog zijn twee verschillende cellen. De ene is belangrijk om verschillende kleuren te zien en werkt het best bij (fel) licht. Deze cellen zijn de kegeltjes. De andere type cellen (de staafjes) maakt onderscheid tussen donkere en lichte voorwerpen en werkt dus het best in de donker. Deze staafjes maken een chemische stof aan (rhodopsine) die gevoelig is voor licht. Daarom duurt het even voordat je beter kunt zien in het donker, soms zelfs 30 minuten tot een uur! Houd dat dus altijd in de gaten voordat je naar buiten gaat om sterren te kijken.
Omdat het even kan duren voordat je weer goed in het donker kunt zien, is het niet ideaal om een lampje met wit licht te gebruiken om op je sterrenkaart te kijken. Daar is een rood lampje beter voor.
Ook lichtvervuiling komt natuurlijk om de hoek kijken. Hoe meer lichtvervuiling er is, hoe minder goed zijn de sterren te zien. Dus is een plekje uit de stad beter voor je sterrenkijken-avontuur.
Foto: Ramon (Leiderdorp)
De maan kan ook roet in het eten gooien, want vooral tijdens volle maan is 'ie echt fel! Behalve natuurlijk als je de maan zelf wilt bestuderen! Met een verrekijker zijn de kraters goed zichtbaar.
En als laatste tip: tijdens de winter zijn de nachten iets donkerder dan tijdens de zomer. Dus zie je tijdens de winter makkelijker sterren. Alleen moet je jezelf dan natuurlijk je warmer aankleden!
Bekende sterrenbeelden om voor uit te kijken
De Melkweg
De Melkweg is het galactisch stelsel waarin ons zonnestelsel zich bevindt. De Melkweg vormt een lichtende band die goed zichtbaar is als het donker is, zoals te zien in de foto hieronder.
Foto: Steve Jurvetson via Wikipedia
De Poolster
De Poolster, oftewel Polaris, is een ster aan de noordelijke hemel die vrijwel niet beweegt. Vooral in het verleden (voor de tijd van gps) was de Poolster van groot belang voor navigatie. Deze duidt namelijk de Noordpool aan.
Door de rotatie van de Aarde lijken alle sterren gedurende de nacht een baan om Poolster te draaien. (Foto: Udo Kügel via Wikipedia)
De Poolster vormt een onderdeel van het sterrenbeeld de Kleine Beer. Om deze navigatiester te kunnen vinden, is het het makkelijkst om eerst de Grote Beer op te zoeken.
De Grote Beer
Het sterrenbeeld, de Grote Beer, oftewel Ursa Major is het hele jaar zichtbaar vanuit Nederland. Om de Grote Beer te spotten, kijk noord en zoek voor 4 heldere sterren die een vierkant vormen met 3 andere heldere sterren die een steel vormen vanuit een van de 4 punten. Het lijkt bijna op een pan. Vandaar ook de naam "de Steelpan". Hieronder is een afbeelding te zien.
Ursa Major (Foto: Eclipse via Wikipedia)
Om de Poolster te vinden, doe je het volgende: trek een lijn tussen de twee sterren aan de ene kant van de Grote Beer en verleng de lijn met vijf keer de afstand tussen deze twee sterren, zoals in de afbeelding hieronder.
Poolster.PNG
Ursa Major and Ursa Minor (Bron: Bonc via Wikipedia)
De Kleine Beer
Het sterrenbeeld de Kleine Beer, oftewel Ursa Minor, is gewoon een kleinere versie van de Grote Beer en bestaat dus ook uit onder andere 7 heldere sterren. De Poolster vormt de helderste ster van dit sterrenbeeld en is te vinden op de punt van de "steelpan".
Leuke weetjes
De vlag van Alaska bestaat uit de Poolster en de zeven helderste sterren uit de Grote Beer.
De planeet Venus vormt de ochtendster en de avondster, en als je met een telescoop naar Venus kijkt, kun je zien dat Venus er vaak uit ziet als een halve maan. Dat komt omdat we vanaf de Aarde niet altijd het volle deel van Venus zien dat zonlicht weerkaatst.
Niet alle sterrenbeelden die je in de noordelijke halfrond ziet, zijn op het zuidelijke halfrond te zien.
De Poolster is niet vanaf het zuidelijke halfrond te zien.
Om te navigeren zonder gps op de zuidelijke halfrond, kun je gebruik maken van het Zuiderkruis. Dat is een klein, maar opvallend sterrenbeeld aan de zuidelijke hemel met vier heldere sterren, waarmee je een kruis kunt vormen.
Ideaal weer
De komende nachten blijft het nog vrij helder in Nederland. Pas vanaf het weekend komt er wat dikkere bewolking aan. Ook is de atmosfeer vrij rustig. Wel is het vooral in het noordoosten nog even aan de koude kant. Maar met een wat dikkere jas, kun je je sterrenkijken-avontuur de komende nachten al beginnen!
