Het is koud. Overdag komt de temperatuur niet of nauwelijks boven het vriespunt uit. Daarbij staat er een schrale oostenwind, waardoor het zelfs nog kouder aanvoelen. Maar dit soort kou komt minder vaak voor dan een aantal jaren geleden.
Vorig jaar was het wereldwijd nog nooit zo warm geweest sinds de metingen zijn begonnen. Daarmee was het met de start van het nieuwe jaar ook in Nederland erg zacht. Maar nu is het precies andersom. De temperaturen liggen juist onder het langjarig gemiddelde. Normaal ligt overdag de temperatuur rond 6 graden en 's nachts op ongeveer 2 graden. Nu komt zelfs de dagtemperatuur nauwelijks boven nul uit! Dat betekent vorstdagen en op sommige plaatsen ijsdagen.
Schaatsen op natuurijs tijdens deze regionale ijsdagen (Foto: Hans Stam, Enter)
Vorst- en ijsdagen
In de Meteorologie zijn er bepaalde termen voor hoe koud (of warm) het is. We spreken van een vorstdag wanneer het op een bepaald moment in een etmaal vriest. Een landelijke vorstdag is pas wanneer het in De Bilt vriest. Hier gaat het dus niet om vorst aan de grond, maar wel de luchttemperatuur op anderhalve meter.
Wanneer de temperatuur (op 1,5 meter) gedurende een compleet etmaal onder nul blijft, dus als het de hele dag blijft vriezen, noemen we dit een ijsdag. Ook hier geldt dat er pas sprake is van een landelijke ijsdag wanneer dit in De Bilt gebeurd.
Op veel plaatsen is afgelopen dagen een ijsdag genoteerd. Echter in De Bilt is de temperatuur met name gisteren net boven het vriespunt gestegen. Dus is er nog geen landelijke ijsdag in deze koude periode.
De maximumtemperatuur van de afgelopen drie dagen. Gisteren was het net geen ijsdag in De Bilt (de temperatuur is eindelijk op +0,1 graad uitgekomen).
's Nachts is het de afgelopen tijd op veel plaatsen tot matige vorst gekomen (dus met de minima onder minus 5 graden). Afgelopen nacht werd het zelfs -9,1 graden in Maastricht!
Minimumtemperatuur van afgelopen nacht. In Maastricht was het het koudst met -9,1 graden.
Voor het gevoel is het zowel 's nachts als overdag een stuk kouder. Dat komt door de schrale oostenwind.
Ook vandaag is tot geen ijsdag gekomen. In De Bilt steeg tussen 12 en 13 uur het kwik boven het vriespunt. Vanaf morgen wordt het al weer wat zachter en dat betekent dat deze ijskoude periode geen ijsdag oplevert.
De laatste ijsdag in Nederland was tijdens de vorige winter op 17 december 2022 toen het in De Bilt minus 0,3 graden werd. In Nederland, of beter gezegd in De Bilt komt het gemiddeld 7 keer per jaar voor dat het de hele dag vriest. Vrijwel elke winter gaat gepaard met een aantal ijsdagen. De winter met de meeste ijsdagen was in 1947, met namelijk 46 ijsdagen. En op de tweede plaats? De winter van 1963 met 42 ijsdagen. Hier gaat het dus om de meteorologische winter, dus de maanden december, januari en februari.
Sinds 1901 is het maar 10 keer voorgekomen dat een hele winter verliep zonder een ijsdag, waarvan 4 winters in de laatste 10 jaar voorkwamen. Vroeger zou de koude periode van nu waarschijnlijk gepaard gaan met een aantal landelijke ijsdagen, maar het wordt steeds zeldzamer dat er ijsdagen voorkomen, vooral in het huidige, opwarmende klimaat.
