De maand maart is redelijk een bijzondere maand als het gaat om het weer in Nederland. Het kan namelijk alle kanten op gaan: van winterse buien met sneeuw tot een heerlijk lentezonnetje en van stormen tot langdurige droogte. Het spreekwoord "maart roert zijn staart" bestaat dan ook niet voor niks! Maar hoe komt het nu eigenlijk dat het weer in maart zo kan verschillen? En hoe zit dat met het weer de komende dagen? In deze blog leggen we het uit.
“Maart roert zijn staart”
Iedereen kent het wel: het spreekwoord "maart roert zijn staart". Maar waarom kennen we dit nou eigenlijk? Het heeft in ieder geval te maken met de onvoorspelbaarheid en grote verschillen in het weerbeeld die kunnen optreden in deze maand. Dit komt omdat er enerzijds nog veel koude lucht van afgelopen winter aanwezig is in het noorden van Europa, terwijl het zuiden juist al flink opwarmt door de zon die steeds hoger aan de hemel komt te staan.
Figuur 1: Het verschil tussen deze luchtsoorten is vooral rond maart erg groot! Het zuiden warmt al erg op, terwijl het in het noorden nog erg koud kan zijn.
De precieze herkomst van het spreekwoord “Maart roert zijn staart” is niet helemaal duidelijk. Het zou kunnen duiden op de “staart” van de winter die zich nog even roert, voordat het echt lente wordt. Ook kan het te maken hebben met de verrassende weersituaties die kunnen optreden deze maand, waarbij het weer als het ware “roert” met zijn staart en alle kanten op gaat.
Windrichting bepaalt veel
Als gevolg hiervan kan de temperatuur in ons land deze maand flink schommelen, met soms grote verschillen van dag tot dag! De windrichting, en daarmee dus ook de drukverdeling, is hierin cruciaal.
Figuur 2: Met deze luchtverdeling liggen zowel warme lucht uit het zuiden als koude lucht uit het noorden erg dichtbij! Die grens kan precies boven ons land komen te liggen, met grote verschillen binnen enkele dagen tot gevolg.
Als de wind namelijk uit het koude noorden komt, kan de temperatuur zodanig dalen dat er nog serieuze sneeuwval mogelijk is. Ook staat maart bekend om de gure winterse buien die dan nog kunnen voorkomen.
Figuur 3: Dit was gisteren (zaterdag 25-03-23) de situatie in Zweden! Daar is het gewoon nog volop winters, met lokaal zelfs temperaturen 's nachts van -25 graden... Als de wind daar vandaan zou komen binnenkort, heb je gegarandeerd ook hier te maken met koud weer.
De kou die zich in de landen ten noorden van ons heeft opgebouwd tijdens de winter is vaak nog niet weg, omdat de zon in deze regionen echt nog flink aan kracht moet winnen. Hierdoor is de lucht die vanuit daar onze kant op komt vaak nog (erg) koud.
Figuur 4: Zo koud kan het ook zijn in maart! Dit is precies 10 jaar geleden, toen we te maken hadden met een koud staartje van maart.
Het kan echter ook al erg warm en zonnig zijn!
Als de wind echter uit het warme zuiden komt, kan de temperatuur ook al flink stijgen! De zon staat namelijk alweer hoog aan de hemel in de landen ten zuiden van ons, waardoor daar het kwik soms oploopt tot zomerse waarden. Bij ons kan het dan makkelijk 20 graden worden en kunnen we genieten van heerlijk lenteweer met veel, soms zelfs heel veel zon.
Figuur 5: Zo zonnig als vorig jaar hadden we het nog nooit gehad in de maand maart! Een groot verschil met dit jaar...
Zo zijn we vorig jaar flink verwend geweest. De hele maand maart in 2022 was extreem zonnig, met van tijd tot tijd ook nog eens flink hoge temperaturen! Ook was het extreem droog… Alleen op 31 maart viel neerslag van betekenis, op het randje van maart.
Figuur 6: Naast extreem zonnig, was maart 2022 ook extreem droog. Als die neerslag op 31 maart niet gevallen was, hadden we de droogste maartmaand ooit gehad met slechts 1,7 (!) mm regen... Nu is de eindstand uiteindelijk 14 mm geworden, plek 5 van droogste maartmaanden ooit.
Figuur 7: De temperatuurverdeling van maart 2022. De maand begon vrij koud, maar al snel werd het warmer. Zelfs de 20 graden werd even gehaald in De Bilt! Maar kijk eens naar die duik aan het einde van de maand...
Maar kijk eens aan het eind van die maand… Toen ging de temperatuur ook opeens weer pijlsnel naar beneden! Op 31 maart vorig jaar werd het niet veel warmer dan 5 graden, meteen de koudste dag van de hele maand zo helemaal op het eind. Op de Veluwe lag die dag zelfs ruim 10 centimeter sneeuw! Ook toen roerde maart zijn staart dus flink.
Figuur 8: Een tweet over de situatie op de Veluwe een jaar geleden eind maart! Je kunt de originele tweet hier vinden.
Ook April doet wat ie wil
Nu is het zo dat we ook nog een ander spreekwoord hebben, namelijk “april doet wat ie wil”. Dit slaat eigenlijk op precies dezelfde situatie als de maand maart! Ook de maand april is namelijk nog een overgangsmaand met nog steeds koude lucht ten noorden van ons en warme lucht ten zuiden. Zo heeft er in april nog wel eens sneeuw gelegen, vallen vaak nog winterse buien of loopt de temperatuur juist op tot zomerse waarden. Soms zelfs allemaal in dezelfde maand. Zoals in 2019.
Figuur 9: De bijzondere temperatuurverdeling in april 2019. Van slechts 10 graden, tot 20 graden, terug naar 10 graden om vervolgens naar 25 graden te gaan! Een heuse achtbaan... Zo lag er in die eerste koude periode zelfs sneeuw in Nederland.
Of wat dacht je van april 2016? Toen viel er op 26 (!) april nog een paar centimeter sneeuw in het noordoosten van Nederland. Zo zie je maar, tot het einde van april moet je nog rekening houden met fris of winters weer… Niet elk jaar verloopt zo warm en zonnig als vorig jaar! Dat is de realiteit in Nederland.
Figuur 10: Een nog extremer voorbeeld, want deze foto is 4 mei (!) 2019 gemaakt. Duidelijk te zien aan alle bomen die al vol in blad staan. Zelfs in mei kan het dus sneeuwen, want ook in Zuid-Limburg was het toen kortstondig wit. Maar na begin mei rollen we normaal gesproken wel de lente/zomer in...
Het weer de komende dagen
Ondertussen weten we het wel: deze maand verloopt totaal anders dan vorig jaar. Nog steeds wel een tikkeltje te zacht (dat zou je misschien niet zeggen), maar juist met minder zonneschijn en ook nog eens veel meer regen dan gemiddeld! Eigenlijk is dit wat we nu hebben veel “normaler” voor de maand maart (al valt er dus wel veel meer regen dan gemiddeld).
Figuur 11: De temperatuur, neerslag en zonneschijn in De Bilt deze maand plus de kaart met de neerslagsom t/m 26-03-23 in Nederland. Het is iets warmer, iets minder zonnig, maar vooral veel natter dan normaal! Veel weerstations zijn de 100 mm al gepasseerd, vooral in het zuiden.
En ook de komende dagen komt het spreekwoord “maart roert zijn staart” weer goed van pas. Zo gaan we vanaf morgen weer even de koudere lucht in, waardoor winterse buien met hagel en natte sneeuw over kunnen trekken. Ook trekt de wind morgen aan en wordt vlagerig. Bij een temperatuur van slechts zo'n 7 graden is dat vrij fris!
Figuur 12: Ook aan de kust vallen morgen buien, maar daar vooral in de ochtend. 's Middags trekken de buien, die gepaard kunnen gaan met hagel of natte sneeuw, het land in.
De dagen daarna gaat de temperatuur juist weer flink de lucht in! Maar helaas zit daar geen zonnig weer aan gekoppeld… De wind gaat wel uit zuidelijke richting waaien, maar er trekken tegelijkertijd ook veel storingen over met daaraan gekoppeld buien of soms veel regen. Via onderstaande kaart kunnen we goed begrijpen wat er de komende dagen gaat gebeuren en veranderen in ons weerbeeld!
Figuur 13: De frontenanalyse voor maandag 13.00u. Dan hebben we nog te maken met een noordelijke stroming en ligt het hogedrukgebied ten westen van ons. De komende dagen schuift dit hogedrukgebied echter op richting het oosten, waardoor we aan de andere kant komen te liggen en warme lucht uit het zuiden ons kan bereiken! Boven de Atlantische oceaan ligt echter al het volgende lagedrukgebied klaar wat voor regen en wind gaat zorgen die dagen...
De temperatuur stijgt dus, maar echte liefhebbers van zonnig lenteweer hebben daar niet zoveel aan. Ach, voor de energierekening is het fijn.
Figuur 14: De meerdaagse voor de komende tijd. Na een koud begin deze week, gaan de temperaturen omhoog. Echt mooi lenteweer wordt het echter niet... Het wordt eerder regenachtig en de wind neemt ook toe.
De dagen daarna lijkt het vooralsnog weer even wat kouder te gaan worden, dus voorlopig is er echt nog geen sprake van standvastig zonnig lenteweer! Wie weet wat de maand april ons verder nog gaat brengen, maar onthoud, ook april “doet wat ie wil”. Het meest gedetailleerde en uitgebreide weerbericht lees je uiteraard op onze website!
Figuur 15: De pluim voor de komende tijd. De kou in het begin en de wat warmere omstandigheden aan het eind van deze week zie je prima terug! Tijdens het weekend en daarna lijkt de temperatuur echter weer te dalen... Daarna wordt de spreiding wel erg groot, dus valt er nog niet veel over te zeggen, maar echt standvastig lenteweer lijkt er voorlopig niet te komen. Wil je zelf de meest actuele pluim bekijken? Dat kan hier! Onder die pagina staat ook wat meer uitleg over hoe je deze pluim moet lezen en gebruiken.
