Gisteravond en afgelopen nacht trok een omvangrijk regengebied over ons land en dit leverde in de afgelopen 24 uur lokaal zelfs ruim 20 millimeter regenwater op! Vandaag is het ook nog niet helemaal droog en valt de regen in de vorm van buien. Je denkt vast: wat is het verschil tussen regen of buien? Je hoort het ook regelmatig op de radio of op de televisie: dan hebben we het over regen, dan over buien en soms zelfs over buiige regen… Wanneer gebruiken we nou welke term?
De nadering van het omvangrijke regengebied werd gisteren gekenmerkt door egaal grijze luchten en wat lichte (mot)regen. Later op de dag begon het serieuzer te regenen en dit hield de hele avond en een groot deel van de nacht nog aan.
Regen
Met regen proberen we in de weerkunde eigenlijk gróte gebieden van regen aan te duiden. We gebruiken dan ook wel de woorden ‘regengebieden’ of ‘neerslagzones’. Laten we eens kijken naar de ontstaanswijze van deze regengebieden met als belangrijkste ingrediënt zogenaamde storingen. Bij een storing vindt er eigenlijk een ‘gevecht’ plaats tussen verschillende luchtsoorten. Een zogenaamd front markeert de grens tussen die luchtsoorten en een front geeft de lucht eigenlijk een extra zetje om te stijgen met als gevolg dat de aanwezige waterdamp gaat condenseren en er een groot gebied met wolken ontstaat. Wanneer die bewolking maar dik genoeg is, valt er vanzelf regen uit. Zo’n gevecht tussen luchtsoorten vindt niet plaats binnen een paar vierkante kilometer, maar gebeurt veel grootschaliger. Bij dit soort neerslaggebieden is er vaak sprake van langdurige en relatief lichte regenval.
Bij een warmtefront (rode lijn) schuift de relatief warme lucht over de relatief koude lucht heen en deze stijgende bewegingen veroorzaken condensatie en uiteindelijk mogelijk ook neerslag over een groot gebied. Bij een koufront (blauwe lijn) gaat dit proces wat heftiger (te zien aan de steilere grens van het koufront) wat betekent dat de regen vaak ook intenser is. De regenval krijgt dan een wat meer buiig karakter. Dit is dan ook wat we vaak 'buiige regen' noemen.
Laten we meteen eens een voorbeeld van ‘regen’ erbij pakken, namelijk het omvangrijke regengebied van de afgelopen 24 uur! Op het radarbeeld van afgelopen nacht 00:00 zien we zo’n grootschalig regengebied terug. Het regende niet extreem hard, maar wél gestaag en vooral langdurig. Dit leverde lokaal dan ook 20 millimeter regenwater op. En dan nu naar een andere vorm van regenval: buien. Want dat is toch écht wat anders!
Op het radarbeeld van afgelopen nacht zie je het omvangrijke regengebied duidelijk terug. Het bedekte vrijwel heel Nederland en dit leverde langdurige en gestage regenval op.
Buien
Het grote verschil tussen buien en regen is eigenlijk de schaal waarop ze plaatsvinden. Buien zijn veel kleiner, maar vaak pittiger met bijvoorbeeld hagel, windstoten of onweer. De ontstaanswijze van buien is ook wat anders dan van een grootschalige regenzone. Buien kunnen ontstaan nabij een front of door stijgende lucht in bijvoorbeeld bergachtige gebieden, maar vaak ontstaan ze juist door grote temperatuurverschillen tussen de lucht nabij het aardoppervlak en de lucht hoger in de atmosfeer.
Zoals vast bekend is, is warme lucht lichter dan koude lucht. Als een luchtpakketje aan de grond dus warmer is dan zijn omgeving, dan zal deze willen stijgen. Voor stijgende lucht geldt altijd hetzelfde: er vindt condensatie plaats en als dat proces sterk genoeg is, kan er regen uit de bewolking vallen. Dit gebeurt echter lang niet bij álle stijgende luchtpakketjes. Vaak is nét even een extra zetje nodig, bijvoorbeeld door een naderende storing of de orografie (reliëf). Het proces van condensatie en de vorming van eventuele neerslag is hetzelfde als bij grootschalige regengebieden, maar tóch is er dus een verschil. Stijgende luchtpakketjes zijn, vergeleken met fronten, veel plaatselijker. Dat is dan ook de reden dat een bui vaak een sterk lokaal karakter heeft.
Grote verschillen in temperatuur tussen het aardoppervlak en de hogere luchtlagen van de atmosfeer zijn een belangrijke 'trigger' voor het laten ontstaan van buien.
Stijgende luchtbewegingen bij buien zijn dus veel lokaler, maar vaak ook veel krachtiger dan de stijgende bewegingen bij grootschalige storingen. Soms kunnen buienwolken uitgroeien tot wel 12 kilometer hoogte in de atmosfeer. De krachtige stromingen en stijgende luchtbewegingen zorgen dan vaak voor het herkenbare prachtige aambeeld van zo’n bui: de zogenaamde cumulonimbuswolk. De sterkere bewegingen zorgen er dus ook voor dat het proces van condensatie veel intenser is en de productie van neerslag dus ook met als gevolg dat een bui vaak veel intensere regen geeft dan een grootschalig regengebied.
Buienwolken, zoals ze afgelopen vrijdag vaak te zien waren, geven soms prachtige en indrukwekkende beelden. Allerlei woeste wolkensoorten komen dan langs en het is dan genieten geblazen, áls je er niet onder staat natuurlijk...
Op de Buienradar van vandaag zien we duidelijk de buien terug. De regenzone van vannacht ligt inmiddels boven Duitsland en ons weerbeeld wordt op dit moment gekenmerkt door een afwisseling van zonnige perioden, wolken én, jawel, buien! Jij weet nu in ieder geval wat de weermannen en weervrouwen op tv bedoelen wanneer ze het hebben over regen en buien. En natuurlijk is er één duidelijke overeenkomst: je wordt er nat van!
Op de Buienradar van vanochtend zie je het grootschalige regengebied boven Duitsland terug, maar vooral de (kleine en lokale) buien boven ons land.
Komende dagen: ook nog regen of buien?
De komende dagen kunnen we dit even vergeten, want van regen of buien zal dan geen sprake zijn. Een omvangrijk hogedrukgebied gaat ons weerbeeld bepalen en dit betekent simpelweg rustig en droog weer met van tijd tot tijd ruimte voor de zon. Afgezonderd van wat regen (en geen buien!) in het noordwesten in de loop van dinsdag, lijkt het tot en met het weekeinde in ieder geval droog te blijven. Check hier altijd ons weerbericht!
Voor de winterliefhebbers is er voorlopig helaas nog geen goed nieuws: de winter lijkt ver weg te zijn… Afgezien van wat lichte vorst in het binnenland in de nachten is serieus winterweer compleet afwezig op de weerkaarten. De winter is echter nog niet voorbij, dus wie weet…
Is de winter dan écht zo ver weg? Dat valt mee!
Het winterweer met mooie besneeuwde landschappen lijkt dus erg ver weg, maar tóch valt dat mee! Op de hoogste toppen van de Ardennen is de neerslag die bij ons als regen viel in de afgelopen 24 uur als sneeuw gevallen! De sneeuwvalgrens was zeer scherp en op de hoogste plaatsen, boven een meter of 650, ligt lokaal zelfs 30 centimeter sneeuw. Dat levert dan ook prachtige beelden op zoals de foto’s hieronder laten zien. Wie weet gaan we deze beelden in Nederland deze winter ook nog wel zien. De tijd zal het leren!
