Net een kunstwerk! Maar schoonheid bedriegt, er schuilt ook een gevaar achter dit kunstwerk op zee. Wat heeft dit prachtige patroon die Vincent van Gogh ook had kunnen schilderen, te maken met blauwalg en vissterfte op zee? In deze blog lees je er meer over het onderwerp van vandaag: algenbloei.
Geen algen
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen, het zijn helemaal geen algen! Met algenbloei bedoelen we een grote toename van fytoplankton. Bij algenbloei bloeien er dus geen algen, maar vindt er een explosie plaats van fytoplankton! Fytoplankton is een verzamelnaam voor allerlei heel kleine zeeplantjes en bacteriën. Er zijn héél veel verschillende soorten bacteriën en zeeplantjes die onder fytoplankton vallen.
Duel tussen de soorten. Hier zie je de zee ten noorden van Noorwegen. Je ziet heel veel verschillende kleuren groen-blauw en wit, dit zijn verschillende soorten fytoplankton die met elkaar concurreren om het zeeoppervlak. Bron: NASA Earth Observatory
Hele kleine zeeplantjes
Algenbloei betekent dus dat hele kleine plantjes zich ineens heel snel vermenigvuldigen. Een algenbloei kleurt het water een beetje groen of lichtblauw. Dit effect is zelfs zo sterk dat een algenbloei ook vanuit de ruimte te zien is. Kijk maar naar de satellietbeelden.
De hele kleine zeeplantjes zijn een onmisbaar onderdeel van het zeeleven, en zelfs ons wereldklimaat. Fytoplankton wordt ook gegeten door zoöplankton, de allerkleinste zeediertjes die je je kan voorstellen. Deze plankton is onmisbaar voor de kleinste zeedieren tot de grootste walvissen.
Giftige bacteriën
Fytoplankton kan ook de brenger zijn van ziekte en dood. Dat kan zowel komen door giftige stoffen als door een zuurstoftekort. De giftigste soort ken je misschien al: blauwalgen. Blauwalgen staan ook bekent als cyanobacteriën. Er zijn ook weer enorm veel soorten blauwalg, waarvan sommige giftige stoffen afgeven. Hierdoor kan het zeeleven massaal sterven. Ook mensen kunnen erg ziek worden door de giftige stoffen van blauwalgen. Meer over hoe blauwalgen en ons zwemwater lees je in deze blog.
Ook in onze eigen omgeving kan je al prachtige patronen in blauwalg zien, maar schoonheid bedriegt.
Zuurstoftekort
Een massale algenbloei duurt vaak niet lang. Na een algenbloei sterven de algen en zakken ze naar de bodem van de zee. Het afsterven van algen zorgt voor een enorme afname van zuurstof in het water, waardoor koraal, vissen, krabben en kreeften niet meer voldoende zuurstof krijgen. Je ziet soms in het nieuws dat er vissen, krabben of kreeften massaal aanspoelen. soms is algenbloei de schuldige. Zo mooi maar soms ook zo dodelijk voor zeeleven. Algenbloei kost ook de Europese visserij jaarlijks 900 miljoen euro, door vissterfte lopen zij namelijk ook inkomen mis.
Noordzee ideale plek voor algenbloei
Algen hebben veel voedingsstoffen nodig. Algen groeien sneller als er meer voedingsstoffen in het water zitten. Voedingsstoffen komen via de rivieren in de zee terecht. Vooral in ondiepe zeeën waar veel rivieren in uitmonden, of vlakbij riviermondingen zien we vaak algenbloei. Daarnaast helpen golven tijdens een storm ook om de voedingsstoffen te mixen, want zonder dat mengen dwarrelen alle voedingsstoffen naar de diepte van de zee.
De Noordzee is precies zo’n ondiepe zee waar veel grote rivieren zoals de Rijn, de Schelde en de Elbe in uitkomen. Bovendien hebben we hier ook jaarlijks wel een paar stormen in de herfst en winter. We zien daarom tegenwoordig regelmatig algenbloei in onze Noordzee, vaak rond mei en juni, als het een tijd zonnig is geweest.
De Noordzee zit bomvol met gewenste en ongewenste soorten fytoplankton. Bron: NASA oceancolor
Algenbloei neemt toe
Algen groeien sneller in warmer water. Door klimaatverandering warmt het zeewater op, en zo neemt algenbloei ook toe. Klimaatverandering alleen kan echter niet verklaren waarom algenbloei 60% vaker voorkomt. Door overbemesting in de landbouw komt er o.a. teveel stikstof en fosfaat in het water. Dit water stroomt ’s winters uiteindelijk via rivieren naar de zee. De zee zit daardoor op sommige plaatsen vol met fosfaat, waardoor algenbloei sterk toeneemt. Algenbloei kan zelfs vaker voorkomen wanneer as van bosbranden en ook zand (bijvoorbeeld Saharastof) in de zee neerdwarrelt.
Algen kunnen dus op ontzettend veel manieren toenemen. De oorzaken van algenbloei zijn dus complex. Maar ook de gevolgen van algenbloei zijn groot en complex. De resten van algen kunnen net zoals zeezout (lees daar meer op in deze blog) in de lucht terechtkomen. In de lucht beïnvloeden ze onze wolken en zo ook zelfs ons klimaat. Er is nog veel onzeker over de oorzaken en gevolgen van de verschillende soorten algenbloei.
Algenbloei heeft ontzettend veel verschillende vormen en kleuren door zeestromingen, wind, verschillende soorten fytoplankton en nog veel meer. Bron NASA Earth Observatory
De gezondheid van onze zeeën is dus heel belangrijk voor het zeeleven en het klimaat. Zulke prachtige satellietbeelden helpen wel met het onder de aandacht brengen van de staat van de zee.
