Na de koudste, warmste, natste en droogste plaatsen van Europa zijn we nu aanbeland in het derde deel van de serie over de extremen van Europa. In deze blog, deel drie, kijken we vooral naar de meest en minst zonnige plaatsen van ons verschilrijke continent, ook kijken we naar de plek met de grootste en kleinste verschillen tussen dag en nacht. Het beloofd wederom een reis van de ene naar de andere uithoek van Europa te worden.
Van de zonnigste naar de somberste plek van Europa
Bij de zonneschijn zien we een duidelijk verschil tussen noord en zuid. Toch zien we opvallende verschillen ter hoogte van Schotland en de Oostzee. Zo is schijnt de zon in Helsinki veel vaker dan in Schotland, maar Helsinki ligt wel noordelijker. Sowieso is de kust van de Oostzee relatief zonnig, soms ook zonniger dan Nederland.
De zonnigste plek van Europa: Teide (Canarische Eilanden)
De Canarische eilanden zijn al verschillende keren langsgekomen. In deel 1 gingen we al naar het zuidelijkste eiland El Hierro voor de warmste nacht en de hoogste jaartemperatuur. In deel 2 gingen we voor de droogste plek naar Fuerteventura, het eiland dat het dichtst bij Afrika ligt. In dit deel gaan we naar Tenerife voor het meest zonnige punt van Europa. Dit punt ligt op de Teide vulkaan. Vanaf de zeebodem is deze vulkaan 7000 meter hoog, daarmee is het na Hawaï de hoogste berg vanaf de zeebodem. Gemeten vanaf zeeniveau is de berg met 3718 meter de hoogste berg van Spanje en de hele Atlantische Oceaan.
Het klimaat op de top van de berg is heel anders dan aan de voet van de berg. Deze verschillen worden veroorzaakt door een hardnekkige inversie. Bij een inversie zit een koude en vochtige luchtlaag gevangen onder een drogere en warmere luchtlaag erboven. Zo ligt de voet van de berg vaak in een koel wolkendeken, afkomstig vanaf de Atlantische Oceaan. Constante hogedruk zorgt echter voor dalende luchtbewegingen. Deze dalende luchtbewegingen duwen het wolkendek omlaag. Zodoende is het boven de 1000 meter vaak zonnig. Het is er zovaak helder, dat men in de vorige eeuw Teide koos als plek voor een nieuw ruimte observatorium. Vanaf deze vulkaantop werden dankzij de wolkenloze condities al 6 dwergplaneten ontdekt.
Klimaat El Teide
Gemiddelde jaarlijkse zonuren: 3500 - 3700 uur (NL: 1715 uur)
Zonnigste maand: Juli met 390 uur zon
Minst zonnige maand: December met 225 uur zon
Bewolkte dagen per jaar: 4 van de 365
Foto gemaakt door Niels Hollenberg (CC BY 3.0). Open op kaart.
De zonnigste plek van het Europees vasteland: Cádiz (Spanje)
Omdat de Canarische eilanden ook tot Afrika gerekend zouden kunnen worden, zetten we ook nog even de zonnigste plek van het Europees vasteland in het zonnetje. Het gaat om Cádiz, dit is de zonnigste plek van het Europees vasteland. Cádiz kwam in deel 2 ook al naar voren als één van de droogste plek op het Europees vasteland. Ook heeft Cádiz één van de warmste winters van Europa. Dit heeft Cádiz te danken aan de nabijheid van de zee. 's Zomers ontstaan er landinwaarts stapelwolken, maar zo dicht bij de kust blijft het vaak zonnig.
Klimaat Cádiz
Gemiddelde jaarlijkse zonuren: 3000 uur (NL: 1715 uur)
Zonnigste maand: Juli met 350 uur zon
Minst zonnige maand: December met 165 uur zon
Bewolkte dagen per jaar: 4 van de 365
Foto gemaakt door Dick Lyon (CC BY-SA 4.0). Open op kaart.
De minste zon van het Europees vasteland: Mehamn (Noordkaap, Noorwegen)
De minste zon van het Europees vasteland vinden we helemaal in het noorden. Mehamn is een dorpje vlakbij de Noordkaap en ligt boven de poolcirkel. Door de noordelijke ligging komt de zon er überhaupt niet boven de horizon uit van november tot en met januari. Aan de andere kant gaat de zon van mei t/m juli niet meer onder, maar dat betekent niet dat de zon dan schijnt. Het is vaak bewolkt in dit deel van Noorwegen. De zon kan hier moeilijker door de bewolking breken omdat de zon vaak laag aan de horizon staat. Ook kan het hier flink sneeuwen in de winter, dan ligt er wel eens een halve meter sneeuw.
Klimaat Mehamn
Gemiddelde jaarlijkse zonuren: 1100 uur (NL: 1715 uur)
Zonnigste maand: Juli met 248 uur
Minst zonnige maanden: November-Januari met 0 uur
Zonnige dagen par jaar: 5 van de 365
Foto gemaakt door Algkalv(CC BY 3.0). Open op kaart.
De minste zon in Europa: Jan Mayen
Ook Jan Mayen is hier al eens langsgekomen als plaats met de laagste maximumtemperatuur (in de zomer gemiddeld -3,2 graden). Jan Mayen ligt tussen Noorwegen, IJsland en Groenland in. Het eiland hoort bij Noorwegen. Ook is het de meest winderige plek. In het water rond het eiland botst de warme Golfstroom op de koude Oost-Groenlandstroom. Precies plaatsen waar warme en koude zeestromen botsen, zien we vaak extreem veel bewolking en mist.
Klimaat Jan Mayen
Gemiddelde jaarlijkse zonuren: 817 uur (NL: 1715 uur)
Zonnigste maand: Juli met 150 uur
Minst zonnige maanden: November-Januari met 0 uur
Zonnige dagen per jaar: 2 van de 365
Foto gemaakt door Hannes Grobe (CC BY-SA 2.5). Open op kaart.
De grootste en kleinste verschillen tussen dag en nacht
Het verschil tussen dag en nacht is het kleinste langs de Atlantische kust van West- en Noord-Europa. In het Spaanse binnenland en de Balkan is het verschil het grootste, ook in Zweden en Lapland is het verschil relatief groot.
Het grootste temperatuursverschil tussen dag en nacht: Teruel (Spanje)
Teruel ligt in het binnenland van Spanje en heeft extreme temperatuursschommelingen, zowel tussen seizoenen als tussen dag en nacht. Gemiddeld is het verschil tussen dag en nacht er 15,4 graden. Het jaar 2021 spande de kroon wat betreft verschillen tussen de seizoenen. Dat jaar werd zowel de laagste als de hoogste temperatuur geregistreerd. In januari was het er -21 graden, in augustus piekte de temperatuur tot 41,3 graden. In oktober kan het er overdag nog 25 graden worden, terwijl het 's nachts al kan vriezen.
Klimaat Teruel
Gemiddelde temperatuursverschil dag en nacht: 15,4 graden (NL 8,0 graden)
Grootste verschil: juli 18,5 graden (overdag 31,9 graden, 's nachts 13,4 graden)
Kleinste verschil: december 11,9 graden (overdag 10,5 graden, 's nachts -1,4 graden)
Foto gemaakt door Mario Peces(CC BY-SA 4.0). Open op kaart.
Het kleinste temperatuursverschil tussen dag en nacht: Ålfotbreen (Noorwegen)
In het westen van Noorwegen torent de Ålfotbreen gletsjer hoog boven de fjorden uit. Jaarlijks valt er ruim 5000 millimeter neerslag, het had niet veel gescheeld of dit was ook de natste plek van Europa geweest. Het kleine verschil tussen dag en nacht komt door twee dingen. Er is 1) veel bewolking en 2) veel sneeuw en ijs. Zolang sneeuw en ijs aan het smelten is, blijft de temperatuur rond de gletsjer rond de 0 graden hangen. Pas als het merendeel van de sneeuw gesmolten is, kan de temperatuur echt hoger komen dan 0 graden. Zo zorgt de gletsjer ervoor dat de temperatuur er moeilijk oploopt. Aan de andere kant zorgt de bewolking ervoor dat de temperatuur hier 's nachts niet flink kan zakken. Zo is het gemiddelde verschil tussen dag en nacht erg klein.
Klimaat Ålfotbreen
Gemiddelde temperatuursverschil dag en nacht: 2,1 graden (NL 8,0 graden)
Foto gemaakt door Hallgeir Elvehoy (World Glacier Monitoring Service). Open op kaart.
