Het is alweer november: de laatste maand van de meteorologische herfst. Bij menig winterliefhebber zal het hart wellicht sneller gaan kloppen bij de gedachte dat de winter nu toch echt bijna in aantocht is! Van winterweer was de afgelopen tijd echter nog totaal geen sprake… Kan dat wel al gebeuren in november? En hoe zien de vooruitzichten eruit?

Herfst draait op volle toeren

De herfst had even een aanloop nodig (begin oktober was het nog meer dan 25 graden in Nederland), maar ondertussen is het al een aantal weken op en top herfstweer! Ontzettend veel regen, lokaal zelfs de natste oktobermaand ooit gemeten, soms veel wind (met storm Ciarán als hoogtepunt) en niet al te lage of hoge temperaturen. 

Figuur 1: Een typische herfstweerkaart! Een omvangrijk lagedrukgebied (Ciarán) die bijna net zo groot is als heel Europa. 

Oké, de temperaturen zijn iets gezakt na die extreem warme september en zachte oktober, maar temperaturen die flink onder het klimaatgemiddelde doken hebben we (op een kleine dip halverwege oktober na) nog niet echt meegemaakt deze herfst. Zo heeft het bijvoorbeeld op geen enkele plek gevroren deze herfst, al was KNMI-weerstation Ell er op 16 oktober erg dichtbij: toen koelde het daar af tot +0,8 graden. 

Kan de winter al toeslaan in november?

Jazeker, het kan wel degelijk winteren in november! Al is de kans op winterse kou in november niet heel groot. In de laatste decennia is de kans op winterweer in november alleen maar verder afgenomen door de opwarming van de aarde. Gemiddeld komt de Bilt in november tot vijf vorstdagen (dagen waarop de minimumtemperatuur onder het vriespunt ligt). Soms kan het zelfs al tot een ijsdag komen (dagen waarop de maximumtemperatuur onder het vriespunt ligt). Nog verder landinwaarts kan dat nog vaker gebeuren, maar winterweer in november blijft eerder uitzondering dan regel.

Figuur 2: Sneeuw op 24 november 2008. Foto van Elly van Niekerk.

Koude records in november

Het koudst was het in 1921. In de Bilt daalde de minimumtemperatuur in de nacht van 29 op 30 november tot -15 graden. In de november dat jaar kwam het tevens op 22 dagen tot vorst, wat ook een record is. De laagste temperatuur ooit gemeten in november dateert van 30 november 1973, toen vroor het in het Groningse Ten Post -16,7 graden. Het meest 'recente' koude record in november dateert uit 1993 met vijf ijsdagen in de Bilt.

Records van al een tijdje geleden, dat onderstreept andermaal de opwarming van ons klimaat. Het laatste winterweer wat we hebben gehad in november dateert uit 2010. Op de laatste dag van de maand beleefden we een heuse winterinval en viel er op veel plaatsen sneeuw. Dit was tevens direct de laatste keer dat we een ijsdag hebben beleefd in november.

Figuur 3: De temperatuur in De Bilt in november 2010. De ijsdag die je daar ziet aan het einde van de grafiek is dus de laatste ijsdag die we ooit gehad hebben in november... Ondertussen alweer bijna 13 jaar geleden. ©KNMI

Sneeuwstorm 25 november 2005

Misschien wel de meest extreme weersituatie in november ooit beleefden we op de 25e in 2005. Een felle storing trok over ons land en bracht op veel plaatsen een storm. Vooral in het oosten van het land ging dat gepaard met veel (natte) sneeuw. Daar ontstond dan ook op veel plaatsen een dik pak sneeuw. 

Figuur 4: Het sneeuwdek 2 dagen later op het hoogtepunt in 2005. ©KNMI.

Tot wel 12 uur in de file en omvallende hoogspanningsmasten

Dat leidde tot zoveel problemen op de weg, dat er een heus verkeersinfarct ontstond. Sommige mensen stonden meer dan 12 uur (!!) vast in de file, soms tot diep in de nacht. Omroep Gelderland had in die tijd een extra nieuwsuitzending over de sneeuwstorm. Bekijk de reportage hieronder, met bijzondere beelden voor eind november:

Het gewicht van de kletsnatte sneeuw zorgde voor veel problemen. Zo konden elektriciteitskabels het gewicht van de sneeuw niet houden en ontstonden er diverse stroomstoringen. De wind schoot flink uit met een windstoot van 173 km/uur in Hoek van Holland en het was de donkerste dag ooit gemeten in de Bilt.

Figuur 5: Dit jongetje kon gelukkig ook nog wel genieten van de sneeuw op 25 november 2005. Foto van Joost Mooij.

Voorlopig nog geen winterweer in zicht deze november

Helaas voor alle winterliefhebbers: zo’n situatie staat nog bij lange na niet in de weerkaarten. Wel valt er de laatste tijd veel sneeuw in de Alpen! Dus wie weet kunnen zij daar hun hart ophalen als de behoefte aan winters weer erg groot is.

Bij ons blijven we vooral te houden maken met een westelijke aanvoer van lagedrukgebieden met bijbehorende regengebieden, buien en soms veel wind. De temperatuur komt de komende dagen uit rond de 11 graden en dat is precies het klimaatgemiddelde in deze tijd van het jaar. ’s Nachts koelt het ook niet echt af met zo’n 6 tot 8 graden. Pas in het weekend lijkt er kans op wat rustiger weer met mogelijk zelfs de eerste vorst op 1,5 meter hoogte, maar daar gaat het hart van een echte winterliefhebber natuurlijk niet meteen sneller van kloppen. 

Figuur 6: De meerdaagse verwachting voor de komende dagen. Van winterweer is voorlopig in de verste verte nog geen spoor te bekennen. Hou voor de meest actuele updates ons uitgebreide weerbericht in de gaten.