De afgelopen dagen hoorde je het misschien al van anderen of heb je het zelf ervaren: de Buienradar geeft aan dat het gaat regenen, maar uiteindelijk valt er helemaal niks. Het kan natuurlijk ook andersom en je dus helaas thuis komt met een nat pak terwijl de Buienradar toch écht geen neerslag liet zien. Het is belangrijk om te weten hoe je zo’n Buienradar moet gebruiken. In sommige situaties heeft het namelijk helemaal geen zin om bijvoorbeeld drie uur vooruit te kijken! Hoe zit dat dan?
Eerst nog even: hoe werkt de Buienradar?
Laten we eerst eens even bespreken hoe zo’n regenradar nou eigenlijk werkt. In ons land hebben we twee regenradars staan: één in Den Helder en één in Herwijnen. Een radar kan maar een beperkt gebied ‘scannen’ en door twee radars te plaatsen op deze locaties zien ze samen heel Nederland en zelfs ook nog gebieden buiten onze landsgrenzen.
In Nederland staan er twee neerslagradars om zo ons land (en ook wat gebieden buiten onze landsgrenzen) te voorzien van actuele radarbeelden: één in Den Helder en één in Herwijnen.
Een radar maakt gebruik van het uitzenden en opvangen van radiogolven. Wanneer er een radiogolf wordt uitgezonden, botst deze op een regendruppel (als er natuurlijk neerslag aanwezig is). Vervolgens wordt deze golf weer teruggestuurd naar de radartoren, die het ontvangt. En dan werkt het eigenlijk heel simpel: het verschil in tijd tussen verzenden en ontvangen geeft aan hoe ver de regen van de radar is gemeten, en het verschil in sterkte van het signaal is een maat voor hoe hard het eigenlijk regent.
Bij lichte regen is het signaal dat terugkomt bij de radartoren relatief zwak. De afstand kan worden gemeten via het tijdsverschil tussen het uitgezonden en ontvangen signaal.
Wanneer het een stuk harder regent, is het terugkomende signaal vanzelfsprekend óók sterker.
Het klinkt dus vrij eenvoudig, maar er zitten ook zeker enkele haken en ogen aan. Soms zien we op de radar bijvoorbeeld valse echo’s (neerslag die in werkelijkheid niet valt). De Buienradar heeft ook moeite met het detecteren van motregen en zo zijn er nog enkele andere puntjes van aandacht. Lees daarvoor deze blog eens terug!
Maar: hoe gebruik je zo’n Buienradar op de juiste manier?
In de blog van gisteren schreven we al over het soms enorm lokale karakter van (onweers)buien. Welke stapelwolk uiteindelijk zal gaan uitgroeien tot een bui, is vooraf simpelweg niet te zeggen. Bij Buienradar vergelijken we dit een beetje met het maken van popcorn: welke maïskorrel als eerst gaat ‘poppen’, is niet te verwachten. En dit is dus ook hoe dat op weerdagen als gisteren met buien gaat. Er ontstaan stapelwolken, maar welke daadwerkelijk uitgroeit tot een volwaardige bui, weten we vooraf niet. Vaak kunnen we vooraf wel een gebied aangeven met de grootste kans op buien, maar de exacte locatie blijft ook voor ons op voorhand niet te bepalen!
De afgelopen dagen zag je het vaak meteen gebeuren: in de loop van de ochtend en middag ontstonden er razendsnel stapelwolken. Sommige stapelwolken groeiden uit tot flinke buien, maar wélke precies, is vooraf onmogelijk om te verwachten. Deze foto is gemaakt door Gert de Bruijn in Ridderkerk.
Laten we als voorbeeld eens de situatie van vandaag nemen. Ook dit keer zijn de kleine, maar felle buien weer snel ontstaan. Als je de Buienradar dan wilt checken, gebruik dan níet de functie om enkele uren vooruit te kijken! Zo loop je namelijk het risico dat de radar zal aangeven dat er geen regen gaat vallen, omdat je vooruit aan het kijken bent terwijl veel buien nog niet eens zijn ontstaan! De ‘+3 uur-functie’ bijvoorbeeld neemt namelijk simpelweg de actuele neerslag en laat het drie uur vooruit in de toekomst meebewegen met de trekrichting van de buien. Maar let op: binnen die drie uur kunnen er zomaar meerdere onweersbuien ontstaan! En dán kun je dus zomaar verrast worden…
Wat is dan wél handig? In deze situaties raden wij dus aan om niet vooruit te kijken, maar bijvoorbeeld eens een uurtje terug. Dat klinkt vreemd: je wilt weten of het gaat regenen in de toekomst, maar je moet dus de radarbeelden van het afgelopen uur bekijken. Juist, dat klopt! Deze functie is ideaal in buiensituaties. Op deze manier kun je exact zien hoe de buien zich ontwikkelen. Hoe snel zijn ze ontstaan? Groeien ze nog verder aan, of verdwijnen ze alweer? Dit geeft een indicatie of er later op de dag ook in jouw omgeving buien kunnen ontstaan en of ze snel overtrekken of niet.
Ook vandaag (hier het radarbeeld van 14:00 uur) was het weer raak: vanaf het middaguur werden in korte tijd enkele felle buien zichtbaar op de Buienradar. Tijdens zo'n dag is het handig om de radar van een uurtje terug tot nu te kijken en dus niet in de toekomst te kijken.
Wanneer kijk je dan wél vooruit?
Tijdens typische buiensituaties, wat vooral in de zomermaanden voorkomt, raden we dus aan om de radarbeelden van het afgelopen uur te gebruiken. Maar vooruit kijken is echter zeker niet nutteloos. Deze functie kun je bijvoorbeeld prima gebruiken wanneer er grootschalige regengebieden over het land trekken. Dit zien we vaak in de herfst- en wintermaanden: op dagen dat het soms langdurig regent. Tijdens deze situaties ontstaan er niet plotseling hevige buien, maar is het een regengebied dat bijvoorbeeld van west naar oost over het land schuift. Op zo’n moment geeft de ‘+3 uur-functie’ een prima verwachting wanneer bij jou de hemelsluizen opengaan!
En dan hebben we ook nog de functie om 24 uur vooruit te kijken. Belangrijk om te weten hierbij is dat dit géén radarbeeld is wat we in de toekomst vooruit laten bewegen. Dit is namelijk de uitkomst van een weermodel, bij Buienradar is dat het weermodel Harmonie van het KNMI. Deze functie kan zeker handig zijn om een dag van tevoren te kijken hoe een grootschalige regenstoring over het land gaat trekken en om alvast een indicatie te krijgen wanneer dat dan ongeveer gaat plaatsvinden. Tijdens buiensituaties daarentegen, moet je hier zeker niet op blind staren! In een verwachting van een weermodel zit namelijk nog altijd onzekerheid en die weet dus ook niet, net als meteorologen, waar exáct die lokale popcornbuien gaan ontstaan. Gebruik deze radar in zo’n buiensituatie dus puur en alleen als indicatie om te kijken óf er de mogelijkheid is dat buien ontstaan.
Dit is het radarbeeld zoals dat door weermodel Harmonie wordt verwacht vanmiddag om 14:00. Bij dit soort buiensituaties, waarbij verspreid over het land in korte tijd stevige buien kunnen ontstaan, moet je niet afgaan op dit radarbeeld. Dit is dus puur als indicatie te gebruiken óf er buien gaan ontstaan en soms ook om te weten in welke regio dat dan ongeveer gaat gebeuren. Voor de buiensituaties is het dus het slimst om een uurtje terug te kijken. Verder zie je ook dat deze verwachting (natuurlijk!) niet exact overeenkomt met de actuele situatie zoals eerder in de blog is weergegeven.
Andere ‘tools’
Naast het checken van de Buienradar is het zeker ook verstandig om eens te kijken naar ons geschreven weerbericht. In het weerbericht staat namelijk vermeld in welke regio’s de grootste kans is op het ontstaan van buien. De radarbeelden kunnen dus dan nog ‘leeg’ zijn, maar jij weet door het weerbericht te lezen dan wél dat je de radarbeelden (met de ‘-1 uur-functie’) in de gaten moet houden. Op deze manier is de kans erg klein dat je verrast gaat worden door een plotselinge hoosbui. Oh, en niet te vergeten, kijk ook eens omhoog! De atmosfeer laat echt wel zien als er een bui nadert… Dat levert namelijk soms prachtige wolkenluchten op!
Jij weet nu in ieder geval hoé je onze Buienradar moet gebruiken en dat dat dus afhangt van de weersituatie. Nu kan het toch bijna niet meer misgaan?!
