Hier in Nederland krijgen we af en toe te maken met oud-restanten van dit weerfenomeen. En dan gaat het om windsnelheden van (maar) 100 km/uur of misschien iets hoger. Maar voor het gebied net noord of zuid van de evenaar zijn windsnelheden van soms tot 300 km/uur een realiteit! Daarbij komen ook nog enorme veel regen, stormvloed en aardverschuivingen. Het gaat hier dus om tyfoons, orkanen en cyclonen.
Hoe zitten deze stormen in elkaar?
Hét opvallendste kenmerk van een orkaan, tyfoon of cycloon is natuurlijk het oog met de laagste luchtdruk. Daaromheen waait de wind vaak met enorme snelheden. Rond het centrum bevinden zich enorm hoge en brede wolkenmuren/regenbanden. Het warme zeewater dat verdampt, condenseert hoger in de lucht en laat enorme wolkenformaties ontstaan. Bovendien vormt de warmte die vrijkomt door deze condensatie ook nog eens een belangrijke voedingsbron voor de tropische storm/orkaan.
De bekende structuur van een (goed ontwikkelde) orkaan: een oog met daaromheen enorme wolkenmuren en verwoestende regenhoeveelheden en windsnelheden.
Er zijn dus ook bepaalde factoren nodig voor deze stormen om te ontwikkelen, namelijk het zeewater temperatuur dat rond 26 of 27 graden moet zijn en de zogenaamde "windschering" (een plotselinge verandering in de wind, hetzij windrichting of windsnelheid).
Cycloon, tyfoon of orkaan?!
Orkanen, tyfoons en tropische cyclonen zijn eigenlijk precies hetzelfde. Het gaat alleen om waar ze voorkomen in de wereld. Rond Noord- en Centraal-Amerika staan ze bekend als orkanen. In het noordwesten van de Stille Oceaan (bijvoorbeeld in de omgeving van China en Japan) noemen we deze stormen tyfoons en in het zuidelijk halfrond (de zuidelijke Indische Oceaan en het zuidwesten van de Stille Oceaan) heten ze tropische cyclonen. Ook in het gebied west van India en oost van de Hoorn van Afrika spreken we van tropische cyclonen.
Dit zijn de gebieden waar deze tropische stormen voorkomen met hoe ze in dat gebied worden genoemd.
De categorieën van orkanen
Bij het benoemen van een cycloon, orkaan of tyfoon gaat het niet alleen om het gebied waar ze voorkomen. Ook wordt er verwezen naar hoe krachtig ze zijn. En dan gaat het met name over de windsnelheid. In totaal zijn er 3 hoofdgroepen, namelijk tropische depressies, tropische stormen en orkanen/tyfoons/intense tropische cyclonen. De benaming van de wervelstorm in deze laatste groep hangt af van de regio waar de tropische cycloon voorkomt.
Classificatie van tropische cyclonen
Rond Noord-Amerika gebruiken ze de schaal van Saffir-Simpson. Meer daarover lees je hier.
Tyfoons kunnen bijna heel het jaar voorkomen, waar het seizoen in de Atlantische Oceaan van juni tot november duurt. In het zuidwesten van de Indische Oceaan duurt het cycloonseizoen van midden november tot eind-april/midden-mei het volgend jaar.
Tropische cycloon Freddy
Sinds 6 februari, toen cycloon Freddy langs de westkust van Australië tot ontwikkeling is gekomen, is deze storm al onderweg naar Madagaskar en zuidelijk Afrika. Onderweg is deze cycloon uitgegroeid tot een categorie 4 orkaan met windsnelheden rond 250 km/uur. Dat is bijna orkaankracht 5! Gisterenavond ging hij aan land langs de oostkust van Madagaskar, net noord van Mananjary met windsnelheden van 185 km/uur. Dat is nadat Freddy eerder deze week de uithoeken van Mauritius en Réunion schampte.
Satellietbeeld van cycloon Freddy toen hij langs de oostkust van Madagaskar aan land ging.
Cycloon Freddy is sinds gisteravond enorm in kracht afgenomen. Dat komt omdat deze storm momenteel over land trekt. Freddy trekt echter nu weer het Kanaal van Mozambique over en dat betekent dat de storm weer gaat uitgroeien onder andere vanwege het warme zeewater. De verwachting is dat deze cycloon in de loop van vrijdag langs de zuidkust van Mozambique, tussen Inhambane en Beira, aan land gaat.
De verwachting van tropische cycloon Freddy de komende dagen (Bron: Joint Typhoon Warning Center)
Het was niet lang geleden dat er een orkaan over dit deel van Madagaskar trok. Tropische cycloon Chenesa trok in januari over met ongeveer 33 doden tot gevolg. In Madagaskar zijn er al 4 overledenen vanwege tropische cycloon Freddy.
De verwachting is dat Freddy ook in Mozambique voor veel schade gaat zorgen. Daar is recent veel regen gevallen, waardoor de bodem ook daar al verzadigd is geraakt. Dat kan zeker tot grootschalige overstromingen en aardverschuivingen leiden.
Cyclonen zijn niet uniek in dit gebied van de Indische Oceaan. Madagaskar krijgt per jaar met gemiddeld 1,5 cyclonen te maken. En soms zijn ze net o krachtig als Freddy! Ruim een jaar geleden trok tropische cycloon Batsirai, ook van de categorie 4, over het zuiden van Madagaskar.
Wat maakt Freddy speciaal?
De lange levensduur van cycloon Freddy is heel erg bijzonder. Weinig cyclonen "reizen" zo ver over de oceaan én houden het zo lang vol. De langstlevende tropische cycloon op het zuidelijk halfrond was Leon-Eline in het jaar 2000, die 18,5 dagen aanhield en een vergelijkbaar pad aflegde als Freddy.
Het pad van Freddy sinds 6 februari (Bron: The Weather Company)
Dus is het ook uniek dat een cycloon dat in het oosten van de Indische Oceaan is gevormd, Madagaskar bereikt. Dat is alleen maar drie keer eerder voorgekomen.
Verder is zo'n krachtige cycloon in februari erg zeldzaam. Dat is alleen vijf keer eerder voorgekomen!
