Ruim een week geleden schreven we al dat er na een extreem zonnige eerste meteorologische zomermaand sprake is van het zonnigste eerste half jaar ooit gemeten! Ook vandaag en de komende dagen doet de zon over het algemeen goede zaken. De zon heeft ontzettend veel invloed op het leven op aarde en is ónmisbaar voor het bestaan van leven op aarde. We vinden het niet alleen heerlijk om in ’t zonnetje te zitten, maar we zouden simpelweg ook niet kunnen leven zonder.
Ook vanochtend kwam het zonnetje weer mooi op, brandde de mist weg en liet de temperatuur snel oplopen. Foto: Elja Hilboesen (Garderen).
De zon: een gigantische hete energiebron
De zon is de ster die zich in het midden van ons zonnestelsel bevindt met een oppervlaktetemperatuur van maar liefst 5000 °C, maar in de kern is het nog véél warmer! Het is het meest heldere hemellichaam dat wij vanaf onze planeet kunnen zien. De zon is bijna 110 keer groter dan de aarde en is eigenlijk een kernreactor, waarbij veel energie vrijkomt door de omzetting van waterstof naar helium in de kern. De zon staat gemiddeld 149,6 miljoen kilometer van de aarde vandaan. Die afstand verschilt echter, omdat de aarde in een baan rond de zon draait. Tijdens het ‘perihelium’ staat de zon het dichtst bij de aarde, tijdens het ‘aphelium’ is hij het verst van ons vandaan.
De baan van de aarde is zeker niet precies rond om de zon, waardoor de zon ook niet altijd even dichtbij ons staat.
De zon is dé energiebron van het leven op aarde. Weer en klimaat worden beïnvloed door de kracht van de zon. Bij fasen is de zon wat actiever dan anders en in 2020 zaten we in het meest recente zonneminimum binnen de elfjarige cycli. Zonnecycli zijn perioden met veel en weinig zonnevlekken die elkaar afwisselen. Deze zonnevlekken zijn donkere plekken op de zon die maar tijdelijk aanwezig zijn en vaak minder heet zijn ten opzichte van hun omgeving en daarmee minder energie uitzenden. Tijdens een periode met geen of nauwelijks zonnevlekken, spreken we van een zonnevlekkenminimum.
Het aantal zonnevlekken kan worden gezien als een maat voor de activiteit van de zon: hoe meer er te zien zijn, hoe actiever de zon. Deze zonnecycli lijken enigszins invloed te hebben op het weer op aarde, al is de exacte uitkomst nog niet bekend. Interessant is wél dat de Elfstedentochten uit de tweede helft van de 20e eeuw eigenlijk allemaal samenvielen met een zonnevlekminimum. Niet alleen heeft de activiteit van de zon invloed op het weer, maar natuurlijk ook op de activiteit van het magische poollicht!
Enkele interessante feiten over onze onmisbare energiebron: de zon.
Bescherm je goed tegen de krachtige zon!
De zon speelt een uiterst belangrijke rol voor het leven op aarde. Zonder de zon zou er namelijk geen leven op aarde mogelijk zijn. De aarde ontvangt vrijwel al haar energie van de zon. Echter, soms moet je je ook beschermen tegen al deze zonnestralen. Zoals bekend, kan schade aan je huid namelijk een gevolg zijn van langdurige blootstelling aan de krachtige zon…
De zonkracht is een waarde tussen 1 en meer dan 10 die gebruikt wordt om de intensiteit van de zonnestralen te classificeren. Het geeft de hoeveelheid UV-straling aan die het aardoppervlak bereikt. In Nederland kan in de zomer heel soms zonkracht 8 worden gehaald. Een onbeschermde huid kan dan al na 10 minuten verbranden!
De zonkrachtschaal: na 10 minuten kan een onbeschermde huid bij zonkracht 8 al verbranden!
In de lente- en zomermaanden neemt de kracht van de zon flink toe, omdat de zon dan hoger boven de horizon staat. De weg van de zonnestralen naar de aarde is dan simpelweg korter en minder UV-straling wordt dan gereflecteerd door allerlei deeltjes in de atmosfeer. Het gevolg is dat meer UV-straling het aardoppervlak bereikt en je je dus moet beschermen tegen de hoge zonkracht.
In de wintermaanden staat de zon laag boven de horizon. De zonnestralen moeten een relatief lange weg door de atmosfeer afleggen met als gevolg een lagere zonnekracht.
In de zomermaanden staat de zon juist veel hoger aan de horizon. De zonnestralen leggen dan een veel kortere weg af door de atmosfeer en de zonkracht zal hoger zijn.
De zonkracht heeft niet alleen maar te maken met de hoogte van de zon boven de horizon. Stof- en vochtdeeltjes bijvoorbeeld kunnen een deel van de zonnestraling reflecteren. Dit zien we vaak ontstaan wanneer we langdurig te maken hebben met een hogedrukgebied. Deze deeltjes hopen zich dan op in de atmosfeer en de hemel lijkt daardoor ook wat minder blauw. Saharastof in de atmosfeer is een ander voorbeeld wat een verminderde zonkracht kan veroorzaken.
Verstrooiing kan er juist voor zorgen dat er zonlicht wordt weerkaatst. Dit zien we bijvoorbeeld tijdens het wintersporten. De sneeuw kan het UV-licht makkelijk terugkaatsen, waardoor je sneller verbrandt. Tijdens zonnige dagen op de skipistes, is het dan ook zeker verstandig om goed in te smeren!
Tijdens zonnige dagen op de skipistes is het zeker verstandig om goed in te smeren. De sneeuw zorgt ervoor dat de zon wordt weerkaatst en je huid dus nóg meer UV-straling ontvangt van de zon. Foto: Hans ter Braak, Mittelberg.
En de temperatuur en wind dan?
Wat ook vaak wordt gedacht, is dat temperatuur of windsnelheid de zonkracht beïnvloeden. Dit is echter helemaal niet het geval! Het hoeft dus helemaal niet warm te zijn om snel te verbranden. Het is dus zeker verstandig om ook goed in te smeren in de zomer, wanneer het niet zo heel warm is. Ook de windsnelheid beïnvloedt de kracht van de zon niet. Vaak zorgt een windje ervoor dat het niet aanvoelt alsof de zon krachtig brandt, maar dit is echter wel zo. Dus smeer je óók dan goed in, is het advies.
UV-straling
Het is nu al een paar keer genoemd: UV-straling. Wat houdt dit precies in? Zonnestralen bestaan eigenlijk uit verschillende delen, zoals infrarood en ultraviolet. Deze laatste is het gevaarlijkste voor de huid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie verschillende soorten ultraviolet-stralen: uv-A, uv-B en uv-C. De eerste twee soorten dringen het verst door in de atmosfeer en kunnen dan ook schade toebrengen aan je huid. Uv-C wordt tegengehouden door de ozonlaag en zal het aardoppervlak niet bereiken.
Er zijn drie verschillende vormen van UV-straling. Uv-C wordt tegengehouden door de ozonlaag, maar de andere twee soorten kunnen de huid wél bereiken.
En de komende dagen?
Vandaag schijnt de zon vrij veel en trekken er af en toe wat dikkere velden sluierbewolking of middelbare bewolking over. De komende dagen zijn er ook van tijd tot tijd nog wel wolkenvelden, maar over het algemeen komt de zon er geregeld bij. Houd de zonkracht dus in de gaten, wees lief voor je huid en smeer je dus op tijd in. Bovendien gaan de temperaturen later deze week en begin volgende week ook naar verwachting flink omhoog en mogelijk worden er zelfs op uitgebreide schaal tropische temperaturen bereikt. Onzekerheid is echter nog aanwezig, maar bekijk hiervoor vooral de pluim! Door de hogere temperaturen en zonneschijn zal de droogte echter ook snel verder verscherpen in ons land... Meer informatie over het weer is natuurlijk altijd te vinden in ons actuele weerbericht!
De komende dagen schijnt de zon zeker niet volop, maar de zon zal echt wel geregeld te zien zijn. De zon is in deze tijd van het jaar nog altijd erg krachtig, dus smeer je zéker in als je van de zon geniet.
