In de blog van 5 juni zijn al kort even de belangrijkste wolkensoorten behandeld. We hebben het toen globaal gehouden, maar het is ook leuk om ons eens verder te verdiepen in al deze wolken. En aangezien het vandaag en ook de komende dagen weer een rol speelt bespreken we vandaag de buienwolken, oftewel de cumulonimbus!
Wel buien of geen buien?
Hoe bewolking ontstaat is al hier al eens behandeld en dat laten we nu even voor wat het is, maar wel gaan we ons verder verdiepen in het ontstaan van buienwolken. Vaak hoor je in het weerbericht: morgen wordt het een mooie zonnige dag, maar aan het einde van de dag kunnen wel een paar stevige onweersbuien ontstaan. Maar waarom is dat dan juist alleen aan het einde van de dag en niet meteen al 's ochtends? Daarnaast is het niet altijd het geval, want het komt ook geregeld voor dat het een prachtige zonnige zomerdag is, waarbij er geen wolkje aan de lucht hangt en dat ook niet gebeurt. Hoe dat precies komt heeft onder andere te maken met onstabiliteit van de lucht en de luchtsoort. Hoe droger de lucht, hoe kleiner de kans op buien is.
Weerkaarten (hogedrukgebied)
Om nog beter te begrijpen wat er met bovenstaande precies wordt bedoeld is het leuk om eens te kijken naar twee verschillende weerkaarten van vorige maand. Op 5 mei van dit jaar lag er een uitgestrekt hogedrukgebied over onze omgeving. Bij een hogedrukgebied op het noordelijk halfrond draait de wind met de klok mee. In onze omgeving kwam de wind dus uit oostelijke- tot noordoostelijke richting. Een hogedrukgebied kenmerkt zich door dalende luchtbewegingen, waardoor wolkenvorming nauwelijks mogelijk is. Bovendien is de lucht in een hogedrukgebied 'stabiel', wat betekent dat de temperatuur toeneemt met de hoogte. Als er dan al een cumuluswolk ontstaat, 'stoot' ie als het ware al vrij snel zijn hoofd en kan ie niet verder doorgroeien. Dit worden de zogenaamde cumulus humulus wolken genoemd. En humulus staat voor 'bescheiden'. Vaak zijn dit de cumuluswolken die ontstaan bij een hogedrukgebied. De zon warmt de grond op, waardoor je te maken krijgt met stijgende lucht. Maar een soort deksel, inversielaag, zorgt ervoor dat deze cumulus humulus wolken niet verder kunnen doorstijgen.
De weerkaart van Bevrijdingsdag 2018 met een hogedrukgebied boven ons hoofd.
Het principe van de cumulus humulus wolken nog eens versimpeld weergegeven. De lucht kan niet verder stijgen en dus blijven de wolkjes lief en klein.
Bij een hogedrukgebied zie je vaak dit soort cumulusbewolking. Doordat ze hun 'hoofd stoten' smeren ze als het ware horizontaal uit.
Weerkaarten (lagedrukgebied, thermisch laag)
Als we de weerkaart van 29 mei van dit jaar bekijken dan ziet dat er toch een stuk anders uit. Een laag boven Frankrijk, een zogenaamd thermisch laag, zorgt voor een zuidoostelijke stroming in onze omgeving. In een thermisch laag is de lucht warm en vochtig waarin heel gemakkelijke buienwolken kunnen ontstaan. Warme, vochtige lucht is de voedingsbron voor zware onweersbuien. Bij een hogedrukgebied is de lucht stabiel en zorgt de deksel dat wolken niet verder kunnen doorstijgen. Bij een lagedrukgebied is die deksel er niet en neemt de temperatuur alsmaar af met de hoogte waardoor een stijgend luchtdeeltje kan blijven stijgen.
Vaak is er ook wel van onder af een zogenaamde 'trigger' nodig. Vorige week bijvoorbeeld kon de temperatuur met name in het noordoosten rap oplopen door de zon die uitbundig scheen. Uiteindelijk ontstaan daar ook stijgende luchtbewegingen en kan er dus zomaar een zware onweersbui ontstaan binnen een kwartier tijd!
Dinsdag 29 mei 2017 was een dag met zwaar onweer boven ons hoofd en dat had alles te maken met een thermisch lagedrukgebied boven ons hoofd.
Waar ontstaat er dan een bui?
Waar en wanneer dan een bui ontstaat is heel erg moeilijk te zeggen. Als eerste ontstaan er dan van die onschuldige stapelwolken, die we allemaal wel kennen als de bekende bloemkoolwolken, maar welke dan uitgroeit tot een zware onweersbui is niet te verwachten. Vandaar dat we de dag ervoor wel kunnen zeggen dat er zware onweersbuien komen, maar niet exact waar. Lokaal kan er dan wateroverlast ontstaan, maar een kilometer of vijf verderop is er niks aan de hand.
Vorige week is er in een week tijd vier keer code oranje geweest voor zware onweersbuien. Achteraf een terechte keuze, want op verschillende plaatsen viel er heel veel water en kwamen zelfs hagelstenen van 2-4 cm in doorsnede naar beneden. Als er dan in, bijvoorbeeld de provincie Drenthe, code oranje wordt afgegeven wil dat niet zeggen dat de gehele provincie ermee te maken krijgt, maar de potentie is er wel. Denk de volgende keer dus goed na of je wil gaan klagen over het 'onterecht' afgeven van code oranje. De buurman vijf kilometer verderop zou dus zomaar zijn gehele oogst als verloren kunnen beschouwen als juist daar die enorm zware onweersbui daar overheen is getrokken. In onderstaande video legt onze weervrouw Nicolien Kroon nog even het principe van onweer uit, eigenlijk is het net als popcorn!
De komende dagen
Ook de komende dagen krijgen we dus weer te maken met een warme zuidoostelijke aanvoer. Bovendien ligt er een thermisch laag boven Duitsland, waardoor er weer gemakkelijk buien kunnen ontstaan. We liggen echter wel net op de grens, waardoor de meeste buien buiten onze landsgrenzen blijven. Toch gaat met name het zuiden en oosten opnieuw te maken krijgen met (onweers)buien, zij het veel lokaler dan vorige week.
Op de weerkaart een thermisch lagedrukgebied boven Duitsland en aan de neerslagverwachting te zien lijkt vooral het zuiden en oosten te maken te krijgen met buien.
En na het weekend gaat ook de temperatuur verder omlaag en komen we sinds lange tijd weer eens onder de 20 graden terecht.
T/m zondag ligt de gemiddelde temperatuur nog op een zomerse 25 graden. In de nieuwe week zet de temperatuur een daling in en wordt de 20 graden maar met moeite gehaald. En bovendien wordt het wel wat wisselvallig.
Foto voorpagina: Joyce Derksen, Doornenburg
