Dat staat in een nieuw onderzoek dat vandaag is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Weather and Climate Dynamics.
Omdat het vorig jaar zomer erg warm was op Groenland, kwam er ook meer smeltwater in de Noord-Atlantische Oceaan terecht. Dit water is relatief koud, waardoor de temperatuurverschillen in de oceaan groter worden. Dit leidt tot meer wind, en soms ook stormen, die luchtstromingen beïnvloeden. Daardoor kan een hogedrukgebied in Zuid-Europa langer blijven hangen en hoge temperaturen veroorzaken.
Extreem weer
De toename van smeltwater in de afgelopen tientallen jaren werd al eerder in verband gebracht met meer extreem weer in sommige gebieden. "Maar de onderliggende mechanismes blijven ongrijpbaar", schrijven de onderzoekers in hun studie. "Eén mogelijke link vindt plaats via de oceaan, aangezien het verlies van zee-ijs en gletsjerijs tot een grotere toevoer leidt van zoet water naar de oceaan."
"Dit is een bijzonder, degelijk en waardevol onderzoek", reageert Peter Siegmund van het KNMI, die er niet aan meewerkte. "Natuurlijk omdat het over Europa gaat en het ook een plausibel mechanisme beschrijft." Het ligt volgens hem ook wel voor de hand dat de toename van smeltwater op Groenland impact heeft op het weer in Europa.
"Op warme dagen gaat het dan ook om heel veel water, dat bij Groenland de Noord-Atlantische Oceaan in stroomt." Wel noemt hij het onderzoek 'ingewikkeld', en ook niet helemaal te begrijpen waarom het effect juist in de zomer zoveel groter is dan in andere seizoenen.
Ook warm voorjaar
Overigens staat Zuid-Europa ook al een warm voorjaar te wachten. Copernicus, de klimaatorganisatie van de Europese Commissie, geeft tegenwoordig seizoensverwachtingen, en schrijft: "De voorspelling geeft een krachtig signaal af voor warmer dan gemiddelde omstandigheden in Zuid-Europese regio’s en natter dan gemiddeld in Midden- en Oost-Europese regio's."
Wat het nieuwe onderzoek voor het weer in Noord-Europa betekent, is nog niet helemaal duidelijk. Volgens de onderzoekers hangt dit af van de manier waarop het zoete smeltwater zich door de Noord-Atlantische Oceaan beweegt. Wel is het zo, zegt Siegmund, dat het weer in Nederland altijd al wordt beïnvloed door de oceaan.
"En daarnaast kun je zeggen dat als de wind bij ons uit het diepe zuiden komt, de temperatuur ook in Nederland flink kan stijgen. Dat zien we eigenlijk wel vaker afgelopen jaren."
Afbreken golfstroom
Siegmund wijst erop dat de gevolgen van het smelten van de Groenlandse ijskap sowieso groot zijn. "Het leidt tot zeespiegelstijging, en er zijn groeiende zorgen dat het smeltwater ertoe kan leiden dat de golfstroom afbreekt."
Uit een recent onderzoek over die golfstroom, de zogenoemde AMOC, bleek dat die veel sneller dan gedacht een kantelpunt kan bereiken. Als dat gebeurt, gaat dat waarschijnlijk in zo’n snel tempo, dat het voor mensen heel moeilijk wordt zich aan te passen. Vooral in West-Europa kunnen de gevolgen groot zijn, schreven de Utrechtse onderzoekers van die studie.