Inmiddels zijn we het zonnige weer bijna gewend. Ook de komende week ziet er weer niet verkeerd uit, met overdag temperaturen die richting de 15 graden gaan en veel zonneschijn. Toch zijn de nachten erg koud, komende nacht kan het wel eens tot matige vorst komen! Hoe komt het dat het ’s nachts telkens zo koud wordt en we ’s ochtends moeten krabben? En komt dat deze week nog vaker voor? Je leest het in deze blog!
De stralingsbalans
De temperatuur is afhankelijk van de zogenoemde stralingsbalans. Het woordje balans geeft het eigenlijk al een beetje weg, over een lange periode is de stralingsbalans 0. Over kortere tijdsspanne kan de balans echter positief of negatief zijn. Is de stralingsbalans positief, dan komt er meer straling op aarde binnen dan dat er weg gaat en warmt de boel op. Is de stralingsbalans negatief dan is de er meer uitgaande straling dan inkomende en zal het oppervlak afkoelen.
Er zijn verschillende componenten die bijdragen aan deze energiebalans. Ten eerste is er straling van de zon. In de zomer voel je de zon vaak branden, dat komt door de straling die het hemellichaam uitzendt richting de aarde. Die straling van de zon zorgt ervoor dat er energie in de bodem gestopt wordt. Deze toevoer van energie zorgt er op zijn beurt voor dat de bodem opwarmt.
Daarmee komen we op de tweede component van de stralingsbalans: aardse straling. De aarde zelf straalt namelijk ook energie uit richting de atmosfeer en de ruimte. Hoe hoger de temperatuur van het aardoppervlak, hoe meer aardse straling er wordt uitgezonden. Als de bodem dus onder invloed van zonnestraling opwarmt wordt ook de hoeveelheid aardse straling groter. De bodem gaat dan dus als een soort verwarming voor de lucht erboven werken.
's Nachts zendt de aarde ook aardse straling uit, dat kan door wolken deels weer weerkaatst worden.
Bewolking
Wolken hebben een interessant effect op de stralingsbalans. Overdag weerkaatsen ze namelijk veel zonnestraling terug de ruimte in, zo komt er minder straling op aarde terecht en blijft de temperatuur dus achter. Tegelijkertijd zenden ze ook een deel van de aardse straling terug naar het oppervlak. ’s Nachts is er geen zonnestraling, dus houden de wolken van boven niets tegen. Aardse straling gaat echter ook in de nacht gewoon door, de wolken houden dat dus wel deels tegen. Doordat een deel van de aardse straling die bij een onbewolkte hemel richting de ruimte zou gaan nu wordt gevangen tussen de wolken en het aardoppervlak kan de lucht moeilijk afkoelen. In een bewolkte nacht zien we dan ook vaak dat de temperatuur een stuk hoger ligt dan als diezelfde nacht helder zou zijn.
De heldere nachten van de afgelopen tijd zorgen er dus voor dat er veel aardse straling kan ontsnappen en zonder input van de zon wordt de stralingsbalans ’s nachts dan flink negatief. Dat is een van de belangrijkste redenen van de afkoeling. Toch is het op de ene plaats in zo’n nacht net kouder dan op een andere plek, de wind is daar deels voor verantwoordelijk.
Heldere nachten in de koudere maanden van het jaar staan vaak garant voor krabben in de ochtend.
Wind
Door de heldere nachten koelt de lucht dicht bij de grond het snelst af, daar wordt immers de meeste straling vandaan gezonden. Als er echter veel wind staat wordt die onderste luchtlaag telkens gemengd met lucht die zich iets hoger bevind. Omdat de temperatuur van de atmosfeer op hoogte wat hoger is koelt het op neushoogte minder af. Als de wind helemaal wegvalt vindt die luchtmenging niet plaats, de temperatuur dichtbij de grond kan dan ongestoord verder zakken. Op zulke momenten zien we ook vaak dat de temperatuur op 10 centimeter nog een stuk lager ligt dan de temperatuur op 2 meter.
Morgen
Komende nacht krijgen we een spectaculair voorbeeld van een negatieve stralingsbalans voorgeschoteld. Het lijkt op veel plaatsen een heldere nacht te worden. Daar komt nog bij dat de wind in het noorden en oosten grotendeels wegvalt. In combinatie met vrij koude lucht op 1,5 kilometer hoogte is dat de perfecte cocktail voor een koude nacht. Aan de kust is het door invloed van het relatief warme zeewater enkele graden boven het vriespunt. In het midden van het land kan het echter al makkelijk 3 tot 4 graden gaan vriezen. In de gebieden waar de wind wegvalt kan de temperatuur verder zakken naar -5 of -6. In het noorden kan dan in de loop van de nacht ook regionaal mist ontstaan. In de rest van het land lijkt het gewoon helder te blijven.
Morgenochtend dus een frisse start van de dag. De zon schijnt op veel plekken meteen al lekker, alleen op de plaatsen waar zich mist gevormd heeft moet men nog even wachten op de zon. In de middag kunnen boven de noordelijke helt van Nederland wat kleine stapelwolken ontstaan. In de rest van het land schijnt de zon volop en de maximumtemperaturen liggen uiteindelijk tussen 6 en 8 graden.
Vannacht regionaal -5 maar lokaal misschien nog wel een graadje kouder. In het noorden kan mist ontstaan.
Dinsdag
De nacht naar dinsdag is opnieuw vrij koud. De minimumtemperaturen liggen meestal rond -2, in het oosten nog iets lager, in het westen een fractie hoger. Het uiterste noorden ziet mogelijk nog wat mist, maar op de meeste plaatsen is het een compleet heldere nacht. De dag zelf verloopt dan ook met volop zon, strakblauwe luchten zijn eigenlijk overal te vinden op dinsdag. De temperatuur doet er een schepje bovenop en we gaan richting de dubbele cijfers! De wind waait licht in het binnenland en vrij krachtig pal aan zee.
Woensdag
Ook woensdag is er geen wolkje aan de lucht. Het lijkt voorlopig even de laatste nacht met nachtvorst te worden, de minima liggen tussen 1 en -2 graden. Strakblauwe luchten overdag en de temperatuur maakt weer een sprong. Het kan in de zuidelijke helft van Nederland zomaar 13 graden worden, in het noorden is het met 10 tot 12 graden ook prima toeven. De wind ruimt richting het zuidoosten en waait licht tot matig.
Dinsdag en woensdag beloven dagen te worden waarop we op veel plekken zulke knalblauwe luchten zien.
Donderdag
Vanaf donderdag beginnen lagedrukgebieden boven de oceaan aan te kloppen. De stroming boven ons land draait dan iets meer naar het zuiden en de lucht die aangevoerd wordt is nog een stukje warmer. Op veel plekken kan het donderdag wel 14 graden worden, heerlijk voor de lenteliefhebber. Nadeel van die vergrote lagedrukinvloed is dat de lucht ook iets vochtiger wordt. Dat betekent dat de kans op bewolking wat toeneemt, toch lijkt het er nu nog op dat er een mooie hoeveelheid zonuren opgetekend kan worden.
Het weekend
Hoe het weer vanaf vrijdag verloopt is nog een beetje onzeker. Het lijkt er volgens de laatste modelberekeningen op dat de lagedrukinvloed steeds iets verder toeneemt en daarmee ook de bewolking. Uiteindelijk zou dat op zondag dan zelfs in een paar drupjes neerslag kunnen resulteren. In dit soort situaties is het echter ook niet ondenkbaar dat het hogedrukgebied zo krachtig is dat fronten die bij het lagedrukgebied horen er niet helemaal in kunnen doordringen. In dat geval blijft de zon prominenter aanwezig in het weerbeeld en hoeven we ook niet op neerslag te rekenen. Wat wel vrij zeker lijkt is de temperatuur, die blijft het hele weekend lekker tussen de 12 en 15 graden hangen. In het zuiden misschien nog wel een stukje warmer. Al met al hebben we dus een week met heerlijk, lenteachtig weer voor de boeg, al zullen er nog wel een paar koude nachten voorkomen.
Er staat heerlijk weer op het programma deze week!
