Het is de zomer en vaak doet de zon goede zaken. Maar andere keren ook "minder goede" zaken, want soms kan een onbeschermde huid na enkele minuten in de zon al snel verbranden!
UV-straling
De zon is de belangrijkste bron van energie op aarde. Zonder de zon zou er geen leven mogelijk zijn op aarde. Dagelijks straalt de zon ongeveer 1368 kW/m2 energie uit naar de aarde. Dat is heel veel! Vergelijk het maar met een gemiddelde (oude) gloeilamp van 60 W. Die straalt maar 0,06 kW energie uit. De zon is dus een krachtige bron van energie. Deze energie is natuurlijk goed voor de natuur, maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Sommige zonnestralen (energie van de zon met verschillende golflengtes), zoals UV-stralen zijn schadelijk voor je huid.
De natuur biedt een beetje bescherming tegen de zon en dat geschiedt door de atmosfeer. Als gevolg van de atmosfeer bereikt er slechts 1000 W/m2 van de energie van de zon het aardoppervlak. De deeltjes in de atmosfeer en de wolken reflecteren van de uitstraling (energie) van de zon terug naar de ruimte, maar niet alles.
Zonnestralen bestaan uit verschillende delen, zoals infrarood, visueel en ultraviolet. Hieronder is ultraviolet het gevaarlijkste. Er zijn drie verschillende ultraviolet-stralen, namelijk UV-A, UV-B en UV-C. Er wordt onderscheid gemaakt tussen deze omdat ze verschillende golflengtes hebben. Laatstgenoemde wordt tegengehouden door de ozonlaag en bereikt dus niet het aardoppervlak. UV-A en UV-B bereiken het aardoppervlak en kunnen vervolgens schade aan je huid brengen.
Het gevaar van UV-straling is dat het huidkanker kan veroorzaken. UV-B houdt het minst gevaar in en kan ervoor zorgen dat je huid rood kleuren en verbranden. Deze vorm van uv-straling kan wel huidkankers veroorzaken. Het enige voordeel van UV-B is dat het gunstig is voor de vorming van vitamine D. UV-A veroorzaakt de dodelijkste vorm van huidkanker, namelijk melanomen.
Zonkracht
Om te bepalen hoe gevaarlijk de zon op een bepaalde dag is, wordt er van zonkracht gebruik gemaakt. Zonkracht is een aanduiding van hoeveel UV-straling het aardoppervlak bereikt en wordt op een schaal van 1 tot 10 uitgedrukt. Dit noemen we ook wel de UV-index. Hoe hoger de zonkracht, hoe gevaarlijker de zon.
De maximale zonkracht in Nederland is ongeveer 8 (normaal valt het hoogtepunt in de zomer). Dat komt door de stand van de zon. Hoe kleiner de afstand tussen jou en de zon is, hoe hoger de maximale zonkracht kan zijn. Rond de evenaar kan dat oplopen tot een waarde van 15.
In de wintermaanden staat de zon laag boven de horizon. De zonnestralen moeten een relatief lange weg door de atmosfeer afleggen met als gevolg een lagere zonkracht.
In de zomermaanden staat de zon juist veel hoger aan de horizon. De zonnestralen leggen dan een veel kortere weg af door de atmosfeer, waardoor de zonkracht hoger is.
Ondanks dat in warmere gebieden (zoals rond de evenaar) de zonkracht vaak groter is dan in Nederland, heeft de temperatuur geen invloed op de zonkracht. Wolken en deeltjes in de lucht hebben wel invloed. Als het heel helder is overdag heeft de straling een vrije doorgang naar het aardoppervlak. Bij bijvoorbeeld smog of stof in de lucht kunnen de stralen weerkaatst worden en bereikt niet elke straal de aarde. Sneeuw weerkaatst de zonnestralen. Hierdoor kan het zijn dat bij besneeuwde oppervlakten de zonkracht juist hoger is. Op de skipiste merk je dit zeker. Je staat dan op hoogte, waardoor de luchtlaag die als filter werkt, dunner is. De hoogte in combinatie met de sneeuw maakt de zonkracht op de piste hoger.
Het is daarom belangrijk om altijd de zonkracht goed in de gaten te houden, al wordt het niet zo heel erg warm. Kijk daarvoor op de UV-radar en gebruik deze richtlijnen:
Zonnebrandcrème
Er zijn twee categorieën zonnebrandcrème: zonnebrand met chemische filters en zonnebrand met minerale filters. Bij de eerste wordt de straling door moleculen geabsorbeerd en wordt de energie ervan omgezet in een onschadelijke vorm, warmte. Deze manier van filtering is echter instabiel in combinatie met UV-licht en dus wordt de bescherming daardoor vermindert als deze wordt blootgesteld aan de zon. De stoffen in minerale zonnefilters aan de andere kant werken weer als een spiegel en zorgen ervoor dat de UV-straling wordt gereflecteerd en verstrooid.
Het is belangrijk om 30 minuten voordat je de zon ingaat, te beginnen je huid in te smeren en het om de twee uur te herhalen. Ga je het water in, zweet je veel of kom je in contact met zand, dan is het verstandig om vaker te smeren.
Foto: Ria Brasser (Dishoek)
Verder moet je denken aan de beschermingsfactor (SPF = Sun Protection Factor). De SPF geeft aan hoeveel langer je in de zon kunt blijven zonder te verbranden. Als jij bijvoorbeeld 10 minuten in de zon kan doorbrengen zonder te verbranden, dan zou een zonnebrandcrème met factor 15 deze "zelfbeschermingstijd" met 15 vermenigvuldigen tot 150 minuten. Welke beschermingsfactor je nodig hebt, ligt aan de zonkracht, hoe lang je in de zon blijft en welk huidtype je hebt. Bij een lichte huid die snel verbrandt, moet je een zonnebrandcrème met een hogere factor gebruiken.
De komende dagen
Morgen is het voor een groot deel van de dag nog vrij zonnig. Daarmee ligt de zonkracht op sommige plaatsen op 7. De dagen daarna wordt het ligt wisselvallig, waardoor de zonkracht net wat lager ligt.
Daarna blijft het enkele dagen lang wisselend bewolkt.
