De zomer van 2021 is er een die de boeken ingaat als zeer gemiddeld. Met 17,7 graden tegen 17,5 van het klimaatgemiddelde is het verre van een uitschieter. Opmerkelijk, want de zomer werd als koel en wisselvallig ervaren.
Warmste junimaand sinds 1901
De meteorologische zomer begon met een zeer warme en vrij zonnige junimaand. Met een gemiddelde van 18,2 graden (tegen 16,2 normaal) ging juni 2021 zelfs de boeken in als de warmste juni (sinds de metingen van 1901). Maar daar achteraan kwamen twee koele en sombere maanden juli en augustus. Deze maanden verliepen allesbehalve stralend en warm. En laat dit nu juist de twee maanden zijn waarin veel mensen de zomervakantie vierden. Dat verklaart meteen dat de zomer wat tegenviel, zeker wanneer je kijkt naar de zomers van voorgaande jaren. En de zeer warme junimaand zorgde ervoor dat het gemiddelde nog werd opgekrikt, anders was de weerkundige zomer koel geweest voor Nederlandse begrippen.
Juni 2021; de warmste sinds de metingen van 1901 (foto: Els Bax)
Maar 1 tropische dag
Het lijstje met zomerse en tropische dagen in De Bilt is ook wel tekenend voor deze zomer. De zomer ‘21 kent maar 1 tropische dag (30 graden of meer) en 17 zomerse dagen (25 graden of meer). Gemiddeld gezien komen er in de zomer 5 tropische en 22 zomerse dagen voor.
Het aantal warme, zomerse en tropische dagen deze zomer.
Heersende windrichting
Een van de redenen dat deze zomer de temperaturen benedenmaats waren heeft met de windrichting te maken. Over het algemeen kent Nederland klimatologisch gezien een overheersende westelijke stroming. In de praktijk betekent dat dat de wind in Nederland het meest uit zuidwest tot noordwest waait. Gemiddeld gezien waait de wind op jaarbasis maar liefst 25% van de tijd uit het zuidwesten. De overige tijd waait het dus uit de andere windstreken. Om een voorbeeld te geven: in nog 8% van de tijd waait de wind uit het noorden.
Naast een frisse noordenwind ook veel bewolking, aangevoerd vanaf de Noordzee (foto: Rob van den Berg)
Luchtsoorten
De windrichting is bepalend voor de temperatuur. Komt de wind uit de overheersende zuidwesthoek, heb je veelal te maken met maritiem tropische lucht. Bij deze luchtsoort hoort vaak wisselvallig en zacht weer. In de zomer betekent dat: een grote kans op buien en temperaturen tussen 20-25 graden. Komt de wind echter uit het noorden dan wordt bijvoorbeeld maritiem polaire lucht aangevoerd. Het weer kenmerkt zich dan door uitgestrekte wolkenvelden vanaf de Noordzee, zoals vorige week. Daarnaast stokt het kwik bij een graad of 17 tot 19 (in de zomer). Ook kan het zijn dat het wat miezert. Een uitgebreide blog over luchtsoorten vind je hier. Naast de luchtsoort speelt de wind vanaf de Noordzee ook een grote rol. In de maand juli is het zeewater zo'n 17 graden en wanneer de wind het land op waait zorgt dat onherroepelijk voor een verkoelend effect. Hoe harder het waait hoe verder landinwaarts de effecten hiervan zijn te merken.
Luchtsoorten bepalen met welk weertype en temperatuur we te maken hebben
Windroos
Uit de metingen van de zomermaanden valt vrij snel op dat de windrichting vaker dan gemiddeld uit het noorden kwam. Zuidwest had nog wel wat de overhand, maar de wind uit de noordelijke streken kwam opvallend meer voor. Ter illustratie is de windroos van de maand juli toegevoegd, zowel het klimaatgemiddelde als die van 2021.
Ook juli kent een overheersende zuidwestenwind (bron: KNMI)
Ondanks de overheersende zuidwester waaide het in juli 2021 opvallend meer uit noordelijke richtingen (bron: KNMI)
Straalstroom
Een van de redenen dat de noordenwind vaker voorkwam heeft te maken met een zwakkere straalstroom. Omdat de straalstroom zwakker was dan normaal is deze gaan meanderen, met als geval dat druksystemen zich langer op een plek bevinden (dus niet of weinig) verplaatsen. Meestal bevond zich voor langere tijd een lagedrukgebied boven Scandinavië en een hogedrukgebied in de buurt van het Verenigd Koninkrijk.
Nazomerweer
Deze week liggen de temperaturen echter een stuk hoger dan de klimaatgemiddelden van 20 graden. Het wordt deze dagen in het binnenland 23 tot 25 graden, op woensdag mogelijk regionaal zelfs 28 graden! Dit heeft alles te maken met het feit dat luchtsoort uit het zuiden komt. Een continentale tropische lucht. Daarnaast staat er weinig wind, veelal uit zuidelijke tot zuidoostelijke richtingen. Geen frisse wind meer vanaf de Noordzee dus. Pas later in de week draait de wind naar zuidwest. Maritiem tropische lucht weet ons land te bereiken en de kans op buien neemt daarmee toe. De temperatuur blijft overigens nog wel op een hoger niveau dan het klimaatgemiddelde, maar het stabiele zonnige weer verdwijnt wel.
Mooi nazomerweer deze week (foto: Michel Looyenstein)
