Na de val van het kabinet-Schoof op 3 juni jl. zijn er vervroegde Tweede Kamerverkiezingen uitgeschreven. Morgen, woensdag 29 oktober 2025 is het dan zover en kan de gang naar de stembus weer worden gemaakt. Hoe ziet het weer er morgen uit? Moet de paraplu mee onderweg naar het stemlokaal, of blijft het droog? En dan nog iets; is het weer van invloed op de opkomst?
Stembureau in Cabau (foto: Dilia van Zon)
Gemiddelde opkomst
Eerst even een terugblik op de opkomst tijdens de verkiezingen in Nederland. Van 1917 tot 1970 was er in Nederland sprake van een opkomstplicht. Destijds lag de opkomst rond 94%. Sinds de afschaffing hiervan is het percentage (uiteraard) gedaald, maar met een gemiddelde van 80% is de opkomst in Nederland vrij hoog (in vergelijking met andere landen).
De gemiddelde opkomst in Nederland ligt rond 80%. De hoogste opkomst was in het verkiezingsjaar 1977. Tijdens de laatste verkiezingen lag de opkomst net iets onder het gemiddelde.
Grote verschillen
Er zijn overigens door de jaren heen soms grote verschillen in opkomst. De laagste opkomst was op 6 mei 1998, toen slechts 73,3% van de stemgerechtigde Nederlanders ging stemmen. Die dag regende het en was het overdag een graad of 14.
De hoogste opkomst was op 25 mei 1977. Toen kwam maar liefst 88% van de stemgerechtigden opdagen om te stemmen. Het was een stralende lentedag met daarbij een zomerse 25 graden op de thermometer.
Op de koudste stemdag, tevens de laatste keer dat er Tweede Kamerverkiezingen waren, 22 november 2023, kwamen er toch ook nog 77,8% van de stemgerechtigden stemmen. Het was toen rustig en overwegend droog weer, met een maximumtemperatuur in De Bilt van 9 graden.
Met de stempas in de hand op weg naar het stemlokaal (foto: Martijn verkade)
Het onderzoek
Sociologen van de Radboud Universiteit Nijmegen onderzochten de effecten van temperatuur, zonneschijn en regenval bij de opkomst tijdens 13 verkiezingen. Met behulp van data (1971-2010) van het KNMI is onderzoek gedaan naar de relatie tussen weer en opkomst. Die data werd verzameld door ongeveer 40 officiële meetstations en ruim 200 vrijwillige waarnemingen.
Na het vergelijken van alle data kwamen ze tot de volgende conclusies:
- Als het flink regent (25 mm of meer neerslag), is de opkomst 1% lager.
- Als het 10 graden warmer is dan gemiddeld voor de tijd van jaar, stijgt de opkomst met 1%.
- Tijdens een zonnige dag kan de opkomst zelfs met 1,5% stijgen.
Het weer is dus van invloed op de opkomst, zij het dat de marges klein zijn.
Drie jaar geleden was er sprake van een overwegend droge en rustige verkiezingsdag. Met gemiddeld 5 graden was het niet bijster warm. (foto: Joost Mooij)
Voorgaande verkiezingen
Tijdens de laatste verkiezingen op 22 november 2023 was de opkomst 77,8%, iets onder het gemiddelde. Het was die dag zwaar bewolkt, meest droog en gemiddeld kwam de temperatuur uit op een krappe 5 graden. Ietwat frisjes, maar niet ongewoon voor november. Al met al geen geen reden om vanwege het weer thuis te blijven zou je denken. Gedurende de verkiezingen daarvoor, in 2021 was de opkomst 78,7%, iets onder het gemiddelde, maar een grotere opkomst dan in ’23. Het was die dag bewolkt, bij een graad of 7 en soms miezerde het wat. Of het weer echt van invloed was tijdens deze verkiezingen is lastig te zeggen. Vanwege de COVID-pandemie was er sprake van aangepaste verkiezingen en kon er over meerdere dagen worden gestemd. Daarnaast mochten 75-plussers per post een stem uitbrengen. In de verkiezingen daarvoor, van 15 maart 2017 was de opkomst 81,9%. Het was toen zonnig, droog en een graad of 14. De opkomst was dus iets boven gemiddeld, waarschijnlijk mede door het zonnige, droge en iets warmere weer.
Verkiezingen 2025
Hoe ziet het weer er naar verwachting uit op de komende verkiezingsdag? Woensdagochtend begint op de meeste plekken droog, maar wel grijs door de aanwezige bewolking. Wellicht dat er een plaatselijk bui valt, maar kijk vooral even op Buienradar voor je de deur uitgaat. In de loop van de ochtend wordt het weerbeeld in de oostelijke helft iets lichter, omdat de bewolking daar dunner wordt. In het noordwesten wordt de bewolking daarentegen dikker en tegen het middaguur gaat het daar regenen. Gedurende de middag gaat op steeds meer plekken in het noorden en westen regenen. In het oosten en zuidoosten blijft het nog lage tijd droog en kan de gang naar het stemhokje onder droge omstandigheden verlopen. Pas tegen de tijd dat de stembussen sluiten en dat is om 21:00 uur, regent het in vrijwel het hele land. De middagtemperatuur komt rond 13 graden uit, maar in de regen is het enkele graden kouder. De wind is daarbij matig tot vrij krachtig en komt uit het zuiden tot zuidwesten. In de kustregio's moet je het stembiljet stevig vasthouden want daar is de wind krachtig, soms hard (windkracht 6-7).
Het weer is de komende verkiezingsdag deels goed gestemd.
De regenverwachting voor morgen volgens het weermodel Harmonie. In de ochtend kom je op de meeste plekken droog over van en naar het stemlokaal. In de loop van de middag wordt dat in het noordwesten en westen steeds lastiger door de komst van een regengebied. 's Avonds tegen sluitingstijd (21:00 uur) van de stemlokalen regent het vrijwel overal in het land.
