Iedereen leert van de waterkringloop op school. In grote lijnen kennen we het allemaal of weten we tenminste waar het over gaat. Maar het klimaat is aan het veranderen en dat heeft ook gevolgen voor de waterkringloop.

De processen waarbij water door het systeem Aarde circuleert, worden samengevat in een kringloop, namelijk de waterkringloop (ook de hydrologische cyclus of de watercyclus genoemd). De waterkringloop gaat dus over de continue beweging van water boven en beneden het aardoppervlak. 

Water verdampt vanuit de zee, rivieren, oceanen en meren. Dat wordt versterkt door de zon. De waterdamp komt dan terecht in de atmosfeer, waar een deel daarvan door luchtstromen wordt verplaatst naar andere delen van de wereld, vaak in de vorm van wolken. 

Door zee-spray komen er ook waterdruppels en waterdamp in de atmosfeer terecht. (Foto: Ria Brasser, Vlissingen)

De waterdamp condenseert dus om wolken en eindelijk ook neerslag te vormen. 

Foto: Henri (Andijk)

De neerslag komt dan weer op verschillende manieren terecht in de rivieren, oceanen of zeeën. Dat is in kort de waterkringloop (via deze link is er een een meer gedetailleerde uitleg). 

Effect van klimaatverandering

We kunnen er niet meer omheen: het klimaat verandert. Onze planeet warmt op! Warme lucht kan meer vocht bevatten dan koude lucht. Als de atmosfeer instabiel van opbouw is, kan deze lucht makkelijk stijgen, afkoelen en condenseren. Vervolgens ontstaan er dan ook stevige buien. Deze buien bevatten meer water dan buien die in relatief koele lucht zijn gevormd en kunnen dus relatief meer neerslag achterlaten.

Door klimaatverandering verdampt er meer water wat voeding is voor zwaardere buien. Op andere plekken kan deze toename van verdamping ook zorgen voor snellere verdroging van het landschap. 

Weersituaties waarbij extreem veel regen in korte tijd naar beneden komt, met overstromingen tot gevolg, komen dus in een opwarmend klimaat vaker voor. 

Foto: Cynthia van Leusden (Beusichem)

Klimaatverandering zorgt ervoor dat de waterkringloop versnelt. Bij hogere temperaturen neemt de verdamping toe, wat sneller kan zorgen voor droogte op de ene plek en zwaardere buien (met sneller wateroverlast) op de andere plek. Ook de veranderende verdeling van regen en sneeuw op onze planeet beïnvloedt de waterkringloop. Regen wordt vrij snel afgevoerd door rivieren, terwijl sneeuw eerst moet smelten, waardoor het smeltwater maar langzaam vrijkomt. In een warmer klimaat neemt de sneeuwvoorraad van berggebieden af, en wordt het neerslagwater dus sneller afgevoerd. In de zomer kan dat zorgen voor watertekorten in gebieden die afhankelijk zijn van dit smeltwater. Dit kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de binnenvaart en de landbouw.

Een ander gevolg van een opwarmend klimaat kan worden gevonden in de waterkwaliteit. Overstromingen kunnen op sommige plekken afvalwater met schadelijke stoffen meevoeren. Daarnaast kan de stijging van de zeespiegel zorgen voor een toenemende kans op verzilting (het toenemen van het zoutgehalte in de bodem), waar de landbouw zeker niet op zit te wachten. 

Foto: Marij Bouwers (Wijlre)

Samengevat kunnen we stellen dat de waterkringloop essentieel is voor het leven op aarde. Klimaatverandering zorgt echter dat deze kringloop versnelt en dat betekent dat het beheer van zowel de hoeveelheid water als de kwaliteit van het water in de toekomst een steeds grotere uitdaging zal worden.