Als er een land is dat tegen water kan, dan is het Nederland. Of het nu hoogwater of het stijgende zeeniveau is! Nederland doet waterbeheer al decennia- al dan niet eeuwenlang. Laten we kijken hoe Nederland dat doet.
Eerst even over klimaatverandering. Er zijn al meerdere dingen die erop duiden dat klimaatverandering onvermijdelijk is. Alles over klimaatverandering lees je in de blog van 23 december 2019. Door klimaatverandering en het opwarmen van de aarde, stijgt de gemiddelde temperatuur en wordt extreem weer heftiger.
Ook in Nederland merken we dat de winters zachter worden en de zomers heter. Het gevolg hiervan is weer dat de extremen in neerslaghoeveelheden ook toenemen. In de winter zal meer neerslag vallen en niet altijd in vaste vorm (zoals sneeuw). De zomers daarentegen worden weer wat droger. De grote 'maar' is echter dat als er in de zomer buien ontstaan, ze extremer uitpakken. Er valt in korte tijd dus heel veel regen.
Door klimaatverandering en het opwarmen van de aarde, worden de buien heftiger en stijgt de zeespiegel. Ook neemt het tempo waarin het stijgt toe.
Op lange termijn zijn er meerdere dingen die we kunnen doen om klimaatverandering tegen te gaan. Op de korte termijn zien we echter al een aantal veranderingen en daar moet zo spoedig mogelijk wat aan gedaan worden. Binnen het watermanagement is een drietrapsstrategie bedacht om wateroverlast tegen te gaan: vasthouden, bergen en afvoeren. Deze strategie is al sinds het jaar 2000 in gebruik. Door deze strategie wordt de afvoer zoveel mogelijk vertraagd om overlast benedenstrooms te voorkomen en verdroging van het bovenstroomse gebied tegen te gaan.
Vasthouden
Door oppervlaktewater te laten infiltreren in de bodem, bereikt het water niet de rivieren. Vasthouden van water geschiedt bijvoorbeeld door bepaalde retentiegebieden in de midden- en bovenloop van een rivier, beek of wetering tijdelijk vol water te laten lopen. Het water kan dan daar geleidelijk na het grondwater infiltreren.
Ook kan het regenwater worden vastgehouden door een tuin. Een compleet betegelde tuin neemt weinig tot geen water op, maar een groene tuin juist wel. In een tuin kan het regenwater niet meer op de weg of in het overvolle riool. Het hemelwater kan ook nog eens opgenomen worden door zogenaamde 'groene daken'. En normaal dak neemt geen water op, een begroeid dak juist wel.
Een ander manier om water vast te houden of op te bergen is door wadi's. Een wadi is een opberggebied in een stedelijk regio waar het infiltreren van hemelwater naar de bodem vertraagd wordt. Door straten en daken af te koppelen van de riolering en het water af te voeren naar een wadi, wordt het voorkomen dat het (schone) hemelwater niet naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie gaat. Zo wordt ook het grondwater aangevuld.
Het Benthemplein of Waterplein in Rotterdam: bij hevige regenval dienen een drietal speelpleinen als waterbekkens, waarin 1,7 miljoen liter water kan worden opgevangen.
Bergen
Waterberging gaat erom oppervlaktewater zo lang mogelijk vast te houden. Dat kan in bijvoorbeeld sloten, meren en uiterwaarden. Door uiterwaarden te vergroten en door dijkverplaatsing wordt waterberging bevorderd.
De uiterwaarden aan de Rembrandtkade in Deventer. Foto: Jan Simmes (30 januari 2018)
Afvoeren
Het afvoeren van het water gaat meestal automatisch: door een rivier wordt het water naar zee afgevoerd. Vanwege de polders kan in Nederland het water niet altijd natuurlijk naar zee stromen. Daarvoor zijn gemalen en pompen nodig.
Met de drietrapsstrategie worden de veranderingen door klimaatverandering tegengegaan. Er zijn ook andere manieren om de gevolgen van klimaatverandering zoveel mogelijk te minimaliseren, maar daar hebben we het een volgende keer over.
