Actueel

Wat een zonnetje hè!

Jolanda Bakker

Als je de afgelopen dagen een tijdje buiten bent geweest heb je het misschien al gemerkt. De zon begint behoorlijk aan kracht te winnen. In de zonnige perioden tussen de (winterse) buien door zou het zelfs al kunnen dat je huid verbrandt, ondanks de lage temperaturen. Hoe dat kan lees je in deze blog!

Wat is zonkracht?
De zon schijnt met een bepaalde intensiteit. Die intensiteit kunnen we classificeren met de zonkracht: een classificatie die zonnestralen een waarde tussen 1 en 10 geeft aan de hand van de hoeveelheid uv-straling die de aarde bereikt. Rond deze tijd van het jaar hebben we te maken met zonkracht 3 à 4. Dat betekent dat je, als je niet smeert, toch al binnen een half uurtje kan verbranden. In de zomer bereikt de zonkracht een hoogtepunt, dan komen er soms dagen voor waarop zonkracht 8 wordt gemeten! In 1995 werd zelfs een zonkracht van 9.0 gemeten. Bij zulke waarden is het echt zaak om je goed in te smeren, verbranden gebeurt dan namelijk al binnen 10 minuten.

zonkrachtschaal.PNG
De zonkrachtschaal: in Nederland komen 's zomers soms waarden van 8 of iets hoger voor. 

Waaruit bestaat zonnestraling?
Straling van de zon bestaat uit verschillende soorten licht, denk aan infrarood, zichtbaar licht of ultraviolet. De ultraviolette straling van de zon is de straling die slecht is voor onze huid. Voor dit deel van een zonnestraal gebruiken we de term uv-straling. Er wordt onderscheid gemaakt tussen 3 soorten uv-straling: uv-A, uv-B en uv-C. Uv-C wordt tegengehouden door onze atmosfeer, voornamelijk in de ozonlaag. Uv-A en uv-B dringen ver genoeg door de atmosfeer om onze huid te kunnen bereiken. De uv-B straling dringt niet erg diep door in onze huid maar kan wel een rode huid en een verbrand gevoel veroorzaken, aan de andere kant is uv-B ook de straling die ons bruin laat worden. Veel zonnebrandcrèmes beschermen dan ook tegen uv-B. Uv-A is eigenlijk de gevaarlijkste soort uv-straling, het dringt het diepst door in de huid en kan ook vormen van huidkanker veroorzaken.

uv-straling.PNG
Uv-A en uv-B weten je huid te bereiken, vooral uv-A kan daar veel schade aanrichten maar van uv-B kan je ook al flink verbranden. 

Zomer en winter
In de winter is de kracht van de zon veel zwakker dan in de zomer. Dat heeft alles te maken met de locatie van de zon ten opzichte van de aarde. In de winter schijnt de zon namelijk onder een flinke hoek op ons deel van de aarde. Dat betekent dat zonnestralen een langere weg door de atmosfeer moeten afleggen dan in de zomer. Gedurende de tocht door de atmosfeer wordt uv-straling minder door verstrooiing en reflectie, veroorzaakt door bijvoorbeeld stof- en waterdeeltjes. In de zomer staat de zon recht boven het aardoppervlak en is het pad dat zonlicht door de atmosfeer aflegt dus een stuk korter. Een korter pad betekent een kleinere kans op verstrooiing en dus een grotere fractie van de uv-straling die de aarde weet te bereiken.

zonkracht jaar.PNG
De zonkracht ligt in de zomermaanden veel hoger dan in de winter. 

Weerkaatsing
Weerkaatsing van zonnestraling in de atmosfeer kan er dus voor zorgen dat er op aarde een lagere zonkracht wordt gemeten. Weerkaatsing kan er echter ook voor zorgen dat we sneller verbranden. Een goed voorbeeld hiervan is wintersport: uv-straling bereikt je huid direct, maar valt ook op de sneeuw. De sneeuw reflecteert de uv-straling weer, waardoor je huid een tweede keer met de straling te maken krijgt en dus sneller verbrandt.

3578514_source.jpg
Blauwe luchten boven de sneeuw: 'Kaiserwetter', maar wel verbrandingsgevaar. Foto: Hans ter Braak, Mittelberg. 

Andere factoren in de zonkracht
Niet alleen de tijd van het jaar speelt een rol in de zonkracht. Er zijn een boel andere factoren die ook invloed hebben in het aandeel uv-straling dat de aarde kan bereiken. Vaak wordt ook aangenomen dat temperatuur en wind ook van invloed zijn op de zonkracht, dit is echter niet waar. Op koude zonnige dagen kan men even snel verbranden als op warme dagen met dezelfde omstandigheden. De volgende omstandigheden hebben wel invloed op de zonkracht:

-        Locatie op aarde
Hoe dichter men naar de evenaar gaat, hoe hoger de zonkracht wordt. In het zuiden van Spanje en op zuidelijke Griekse eilanden komt geregeld een zonkracht tussen 10 en 12 voor.

-        Bewolking
In de uv-verwachting wordt ook bewolking meegenomen. De zonkracht is normaliter veel hoger onder een blauwe lucht dan onder een dik pak bewolking. Toch kan er door verstrooiing in een wolk nog best een flinke hoeveelheid straling de aarde bereiken.

-        Hoogte
Op de top van een berg verbranden mensen veel sneller dan rondom zeeniveau. Dit komt doordat de afstand die zonlicht door de atmosfeer aflegt naar de top van een berg veel korter is dan naar bijvoorbeeld een polder die 4 meter onder zeeniveau ligt. De atmosfeer heeft dan dus minder tijd om uv-straling te reflecteren.

-        Ozon
We hebben de ozonlaag al even kort benoemd. Uv-straling wordt (deels) tegengehouden door de ozonlaag. Ook in andere delen van de atmosfeer komt ozon voor, zei het in mindere mate. Hoe meer ozon er in de atmosfeer boven ons zit, hoe lager de zonkracht. Rond het ozongat boven Antarctica is de uv-straling dan ook erg krachtig, dat is een reden waarom mensen uit bijvoorbeeld Nieuw Zeeland vaak met kleding aan zwemmen.

Verwachting
De komende dagen is de zon regelmatig te zien, al zijn er ’s middags vaak stapelwolken aanwezig. Met name op woensdag en donderdag is er iets meer bewolking aanwezig. De zonkracht ligt eerst op 3, maar stijgt richting het einde van de week door naar waarden rond 4. Mocht je lange plannen buiten hebben kan smeren dus al geen kwaad, maar vergeet vooral ook niet om van het zonnetje te genieten!

zonneschijn.PNG
De komende tijd krijgen we elke dag de zon wel eventjes te zien. 


13-04-2021 om 10:45 door Leander de Wit

Een moment geduld aub...
Een moment geduld aub...