De dertigste hittegolf sinds het begin van de metingen wist er op de laatste echt hete dag nog een nieuw dagrecord uit te persen: nog nooit is het in De Bilt zo warm geweest op een 14 augustus als vandaag. Wat zegt zo’n record eigenlijk? En hoe bijzonder is het? We leggen het aan je uit!

Record stond niet scherp

Om maar meteen met de deur in huis te vallen, het dagrecord voor de maximumtemperatuur op 14 augustus stond opmerkelijk laag ten opzichte van de dagen voor en na deze datum. Nog nooit was het namelijk op een 14 augustus warmer geworden dan 28,7 graden. Dat terwijl het de 5 dagen voor en na 14 augustus altijd al een keer meer dan 30 graden was geworden.

Figuur 1: Een tabel met de dagrecords voor de maximumtemperatuur van 9 t/m 19 augustus in De Bilt. 14 Augustus komt duidelijk naar voren als vreemde eend in de bijt met zijn relatief lage record. 

Sterker nog, in de eerste 20 dagen van augustus is het op elke dag al eens 30 graden of meer geweest, behalve de 14e! Het was dus een kwestie van tijd voordat dit record aangescherpt ging worden. Door een stomme toevalligheid is deze 14 augustus tot nu toe altijd buiten echt hete periodes gevallen, tot vandaag! 

Oude record vandaag verpletterd

Uiteindelijk is het vandaag in De Bilt maximaal 32,2 graden geworden, waarmee het oude record van 28,7 graden met 3,5 graad in een keer is verpletterd. 

Figuur 2: De maximumtemperatuur voor zondag 14 augustus 2022. In De Bilt werd het 32,2 graden.

Kijken we nu echter opnieuw naar de tabel van hierboven, maar nu met aangepast record van vandaag, zien we dat de 14e nu veel meer in lijn loopt met de dagen hiervoor en hierna. Opzicht was deze temperatuur vandaag dus niet zo bijzonder!

Figuur 3: Een nieuw kaartje met de dagrecords voor de maximumtemperatuur in De Bilt met de waarde van vandaag erbij. De verdeling is nu een stuk logischer, met alleen 17 augustus die nog redelijk "laag" staat. Aan de andere kant staat het record op 11 augustus juist vrij hoog.

Een dagrecord op zichzelf is dus niet heel bijzonder, het toeval wil namelijk dat op sommige dagen de warmterecords scherper staan dan op andere dagen. Vandaag was daar een perfect voorbeeld van. 

Trend wel bijzonder!

De trend in hoeveelheid dagrecords die verbroken worden per jaar is echter wel bijzonder! Het jaar 2022 heeft tot nu toe 3 dagrecords in De Bilt op haar naam staan. Deze dagrecords zijn echter allemaal warmterecords. Ook in 2021 en 2020 sneuvelde meerdere warmterecords. “Wanneer was dan het laatste kouderecord?” hoor ik je denken…

Laatste kouderecord 821 dagen geleden

Dat was op 15 mei 2020, maar liefst 821 dagen geleden… Toen werd het ’s nachts -1,2 graden in De Bilt, iets wat tot die tijd nog nooit was voorgekomen op 15 mei in De Bilt. 

1 kouderecord, 17 (!) warmterecords

In diezelfde tijd zijn er echter maar liefst 17 (!) warmterecords verbroken! Dat is natuurlijk een erg scheve verdeling, waarbij men zich nog eens goed achter de oren moet krabben. Volgens de statistiek zouden deze records namelijk gelijk moeten lopen (evenveel warmte- als kouderecords ieder jaar)...

Zowel koude- als warmterecords zouden zonder klimaatverandering moeten afnemen

Kijken we naar de dagrecords vanaf 1901, dan zien we een duidelijke trend. Naarmate we verder van de begindatum af gaan, nemen de hoeveelheid dagrecords natuurlijk af. Dit heeft ermee te maken dat er elk jaar records bijkomen, die steeds moeilijker verbroken kunnen worden. Met andere woorden: hoe langer de tijdreeks, hoe minder kans op dagrecords, aangezien er steeds meer jaren in de dataset zitten. 

Denk bijvoorbeeld aan atletiek. Het record op de 100 meter sprint wordt maar heel af en toe verbroken, omdat het al zo vaak geprobeerd is. En als het wordt verbroken dan is het vaak ook maar met een minimaal verschil.

Figuur 4: Alle dagrecords gemeten door het KNMI te De Bilt sinds 1901. Het aantal koude- en warmterecords neemt per jaar af, zoals je zou verwachten. Vanaf 1990 lijkt deze verdeling echter scheef te gaan staan, daarover zo meer. ©KNMI

Het aantal warmterecords blijft echter gelijk of stijgt zelfs iets...

Vanaf 1990 zien we plotseling iets geks gebeuren: het aantal warmterecords lijkt stabiel te blijven per jaar (of zelfs toe te nemen), terwijl de hoeveelheid kouderecords per jaar flink afneemt (en sommige jaren worden er zelfs helemaal geen kouderecords verbroken)! Iets wat niet zou mogen gebeuren, als het klimaat niet zou veranderen...

Figuur 5: Dezelfde figuur als hierboven, maar dan ingezoomd van 1950 tot 2021. Er worden veel meer warmterecords (rode staven) gemeten per jaar dan kouderecords (blauwe staven)! Een trend die niet te ontkennen valt.

Conclusie

Een dagrecord opzicht is dus niet zo bijzonder en zegt niks over het klimaat. De trend die er te vinden is in deze dagrecords echter wel! Zonder klimaatverandering hadden we elk jaar ongeveer evenveel warmte- als kouderecords moeten hebben. Bovenstaande figuur laat echter duidelijk zien dat dit momenteel niet het geval is. Door de opwarming van de aarde zien we dus dat vrijwel elk jaar flink wat maximumtemperatuur dagrecords worden verbroken. Aan de andere kant worden er steeds minder minimumtemperatuur dagrecords verbroken. Ook de komende jaren zullen er dus waarschijnlijk veel meer warmterecords sneuvelen, al zullen er natuurlijk ook nog wel enkele kouderecords gaan sneuvelen...