Woensdag was het bijzonder zacht voor de tijd van het jaar. De Bilt noteerde met 18,0 graden een nieuw datumrecord voor 5 november. In Westdorpe werd het zelfs 18,9 graden. Toch kan het nóg warmer, want de landelijke records liggen boven de 20 graden! Sommige berekeningen gaan volgende week richting een recordlate 20 graden. Door de klimaatverandering worden warme novemberdagen steeds normaler.
Vroeger, in de vorige eeuw, was november de maand waarin voor het eerst sneeuw viel. Ook vroor het soms al flink: meestal dook de temperatuur ergens in het land al onder de -5 graden in de koudste nacht. Tegenwoordig is december vaak pas de maand met de eerste winterprikjes, of januari. En soms blijft het de hele winter bij één prik.
November is het nieuwe oktober
Door de klimaatverandering wordt het zomerseizoen steeds langer. De ‘wintergrenzen’ verschuiven steeds verder naar achteren. Normaal vroor het al in oktober, maar dit jaar wachten we nog steeds op de eerste vorst op normale waarneemhoogte. Begin vorige eeuw vroor het op 13 november al matig, met temperaturen lager dan -5 graden. In het huidige klimaat (1991-2020) is deze datum ruim 2,5 weken opgeschoven, naar 1 december.
Ook sneeuw wordt deze maand zeldzamer. Het aantal sneeuwdagen is in dertig jaar tijd gehalveerd in Nederland. De gemiddeld eerste dag met een wit landschap is opgeschoven van 22 november in de jaren tachtig naar 1 december in het huidige klimaat.
Ook vanmiddag is het bijzonder zacht. Normaal is het begin november hooguit 12 graden, maar vanmiddag wordt het in het zuiden 17 tot lokaal 18 graden. Alleen in het uiterste noorden, waar bewolking en mist hardnekkig zijn, is het met een graad of 11 veel frisser.
Warme dagen in november
Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar novemberwarmte is van alle tijden. Zo staat het landelijke dagrecord van 7 november op naam van 1955, toen in het Limburgse Buchten maar liefst 21,0 graden werd gemeten! Niet eerder werd het zo laat in de herfst zo warm. Een dag eerder, op 6 november, werd het in Maastricht 20,4 graden.
In 1994 waren er in Oost-Maarland (Zuid-Limburg) zelfs drie dagen op rij van 20 graden of hoger (3, 4 en 5 november). Dit is het landelijke novemberrecord. Het is de enige novembermaand met drie warme dagen (op rij of niet) ergens in ons land sinds het begin van de metingen.
Op 5 november 1899 werd voor het eerst in november een warme dag genoteerd. In Winterswijk mat de KNMI-waarnemer een temperatuur van 20,2 graden. Daarna volgden de jaren 1926, 1935, 1943, 1955, 1963, 1965, 1968, 1983, 1984, 1994, 2014, 2015, 2018 en 2020. In 1955 en 1994 kwam het dus tot meerdere warme dagen. De klimaatverandering is duidelijk terug te zien: terwijl het in de vorige eeuw tien jaren warm was in november, is dat in deze kwart eeuw al vier keer gebeurd. Door de klimaatverandering wordt novemberwarmte dus steeds normaler. Vroege winterprikken zullen, helaas voor de winterliefhebbers, uiteindelijk helemaal verdwijnen in deze maand.
Gaan we voor een record?
Recordwarm was het op 1 november 2022. In het Limburgse Ell liep de temperatuur op tot een lenteachtige 22,0 graden! Zo warm wordt het dit jaar absoluut niet. Het is immers alweer 7 november en de tijd tikt om nog een warme dag te halen. Recordlaat gebeurde dit in 1926: op het inmiddels opgeheven weerstation in Sittard werd het op 12 november precies 20,0 graden.
Gaan we dit stokoude record volgende week verbreken? Het is niet uitgesloten. Met een aantrekkende zuidenwind komt vanaf woensdag uitzonderlijk zachte lucht vanuit Spanje onze kant op. De maxima komen dagenlang, ook tijdens de intocht van Sinterklaas, rond of boven 15 graden te liggen. Volgens sommige berekeningen wordt vrijdag 14 november in het zuidoosten de 20 graden aangetikt. Dit zou een recordlate warme dag betekenen. Voor De Bilt wordt nu 17 graden verwacht, alweer een datumrecord.
Komende dagen ligt de temperatuur vaak boven de normaal. Na woensdag wordt het alleen maar zachter met temperaturen rond of boven 15 graden!
