Het is deze maand elke dag weer een afweging; winterjas aan, tussenjas in de opslag? Trui, of toch een luchtig shirtje? De ochtenden willen nog wel fris beginnen, maar overdag wordt het ineens erg zacht. Deze herfstmaand laat zich in elk geval van z’n zachte kant zien en het is nog niet voorbij. Sterker nog; het wordt nog warmer!
Spelen in 't bos met of zonder jas; het kan deze week (foto: Heidi Roest)
Zuidelijke stroming
Waar komt die warmte toch vandaan? Kijkend naar de weerkaart valt op dat er een lagedrukgebied aanwezig boven de Atlantische Oceaan, met de kern ten westen van Ierland. Boven het vasteland van Europa, om wat preciezer te zijn boven Centraal- en Oost-Europa bevindt zich een krachtig hogedrukgebied. Dit druksysteem blokkeert de doorgaans aanwezige west-circulatie, waardoor koel en wisselvallig herfstweer in onze omgeving uitblijft. In plaats daarvan is een zuidelijke stroming aanwezig, waarin warme lucht wordt aangevoerd.
Weerkaart voor donderdag (bron: Buienradar/RTL Weer)
Hitte uit Afrika
Van oorsprong komt de aangevoerde lucht uit het noordwesten van Afrika, waar het overdag dik 30 graden wordt. In de lange weg naar Nederland verliest deze lucht veel van z’n tropische hitte, maar blijft nog steeds warm. Voor de komende dagen betekent het dan ook dat het overdag met gemak 19 of 20 graden kan worden en ’s nachts zijn minima rond 13 graden te verwachten. Dat te bedenken dat het klimaatgemiddelde (of de normaal) overdag voor eind oktober op 13 graden ligt.
Vrijdag lijkt de warmste dag te worden, waarbij het regionaal en wel in het zuidoosten mogelijk 24 graden wordt. Er is een kleine kans dat de zomerse 25 graden wordt aangetikt.
Temperatuurverwachting voor Europa, met vanuit het zuiden de aanvoer van warm lucht (bron: Buienradar/RTL Weer)
Uitzonderlijke hitte?
Op zich komt het wel eens voor dat het in oktober 20 graden wordt, zij het meestal regionaal en voor enkele dagen. Gemiddeld over het land gezien is het aantal dagen op een hand te tellen. Uit de metingen tussen 1991 en 2020 blijkt dat het slechts 2 keer in oktober voorkomt. Dat betekent dat ene jaar misschien wat meer warme dagen kent, maar er zijn ook jaren dat oktober geen warme dagen kent. En hoe vaak komt het landelijk gemiddeld voor dat de zomerse 25 graden in oktober wordt gehaald? Die teller staat vooralsnog op 0.1, ofwel vrijwel nooit. Er kan dus worden gesteld dat de situatie voor de komende dagen best uitzonderlijk is.
Periode met warm weer
Het meest uitzonderlijke is wellicht dat het eind oktober meerdere dagen aaneengesloten warm is. Dat is alleen eerder voorgekomen in 2005 toen het in de laatste 5 dagen van oktober 20 graden of meer werd. Dit gebeurde o.a.. in Twenthe en Maastricht. Deze week is de kans groot dat er weer zo’n periode in zit. In het zuidoosten van het land kan het vandaag al 20 graden worden en de warmte houdt tot en met maandag aan. Dat maakt dus een periode van maar liefst 6 dagen. Sinds de metingen van 1901 zou dat dan de tweede keer zijn.
Laatste 5 dagen van oktober 2005 verliepen voor het oosten en zuidoosten uitzonderlijk warm. Ook voor Eindhoven een reeks van 5 dagen achtereen met 20 graden en meer (bron: RTL Weer / Buienradar)
Extreem?
Het is zeer uitzonderlijk en hoe zit het met de extremen? Op 27 oktober 1937 werd het in Maastricht maar liefst 25,2 graden. Deze zomerse waarde is tot op heden niet in november voorgekomen. De laatste warme dagen in het jaar vielen op 1 november 2014 in Ell; 22,0 graden. En op 12 november 1926 werd het in Sittard 20,0 graden.
Herfst steeds warmer
Uit de metingen blijkt dat de herfst, net als alle andere seizoenen steeds warmer worden. Dat betekent niet dat er nog koele of koude uitbijters zijn. Dat laat de grafiek (zwarte grillige lijn) ook duidelijk zien, maar de trend is opwaarts. De kans dat het in oktober vaker voor gaat komen dat het 20 graden of meer wordt neemt dus toe, evenals een zomerse 25 graden.
De gemiddelde herfsttemperatuur voor De Bilt. Meetwaarden vanaf 1901 (Bron: KNMI)
Vooruitzichten
De komende dagen is het uitzonderlijk zacht. Het is daarbij wisselend bewolkt, met ook geregeld wat zonneschijn. De meeste tijd is het droog, maar soms valt een bui of wat lichte regen. Vooral het westen maakt hierop de meeste kans. Na het weekend komt de west-circulatie langzaam op gang, zij het wat weifelend. Wisselvallig wordt het zeker, ook minder warm. Maar veel koeler dan 15 graden lijkt het vooralsnog niet te worden. Begin november kent een normaal of klimaatgemiddelde van een krappe 12 graden, dus het blijft aan de zachte kant.
Vooruitzichten (bron: Buienradar/RTL Weer)
