Actueel

warmtefront en vliegtuigstrepen

Carolien Hagenbeek, Kijkduin

Vanochtend waren ze soms goed te zien: contrails. Oftewel vliegtuigstrepen. Het woord contrails is een samenvoeging van de Engelse woorden CONdensation en TRAILS. Het zijn lang streepvormige wolken die uit kristallen bestaan en worden veroorzaakt door vliegtuigen.

Sandra Romijn, Zwolle (2).jpegContrails, Foto: Sandra Romijn, Zwolle

Ontstaan
Deze vliegtuigstrepen bevinden zich ongeveer acht tot twaalf kilometer boven het aardoppervlak. Daarvoor zijn wel de juiste omstandigheden nodig.

bc32ce7d-3b93-4559-aa7d-66d26d14cfe1.jpg
Ontstaan contrails

Ten eerste moet de lucht koud genoeg zijn en als tweede heb je vocht nodig. De hete uitstoot van de vliegtuigmotoren bevatten waterdamp en roetdeeltjes. Dat belandt in een koude omgeving. Bij temperatuur onder de min veertig graden, condenseert de waterdamp op de kleine roetdeeltjes en vormen zo condensatiedruppels. Door de koude omgeving bevriezen deze druppels al vrij snel in ijskristallen. Die vormen samen deze langwerpige witte wolk, de vliegtuigstreep.

Warmtefront
Bij passage van een warmtefront schuift eerst op hoogte de warme en vochtigere lucht het land binnen. Vandaar dat bij een warmtefront in het begin een toename van contrails kan plaatsvinden. Er bevindt zich dan namelijk meer vocht in de lucht op de hoogte waar vliegtuigen vliegen.

3ebfea39-bee2-4809-869e-32ac783dbff9.pngBij een warmtefront heb je eerst meer vocht op hoogte.

Soorten
Vliegtuigstrepen ontstaan ongeveer dertig meter achter de motoren van het vliegtuig en kunnen soms wel honderden kilometers lang zijn. Maar soms zijn ze heel kort en zo verdwenen. Dat hangt allemaal samen met de luchttemperatuur en de luchtvochtigheid. 

6b914ece-7918-4c82-af6d-70a17c66a08a.jpg
Soorten contrails

Als de luchttemperatuur tussen -46 en -50 graden is dan krijg je een heel korte streep, die niet langer dan tien minuten zichtbaar is. Bij luchttemperaturen lager dan -50 graden en/of hoge luchtvochtigheid, blijven ze langer zichtbaar.

Wanneer er op die hoogte veel wind staat, kunnen de strepen uitwaaieren en lijkt het net sluierbewolking. Soms wordt daardoor de hele lucht bedekt.

Ger Zandbergen, Hoorn.jpgUitgewaaierde contrails. Foto: Ger Zandbergen, Hoorn

Impact op weer
Net als “gewone” wolken hebben vliegtuigstrepen impact op het weer. Inkomend zonlicht wordt namelijk reflecteert door bewolking waardoor het op het aardoppervlakte iets minder warm wordt. Tegelijkertijd wordt de uitgestraalde aardwarmte door bewolking deels teruggekaatst. Net na de aanslagen in New York op 11 september werd het vliegverkeer stilgelegd. Waarnemingen wezen toen uit dat er grotere schommelingen waren tussen de dag- en nachttemperatuur door de afwezigheid van de contrails.

Scheepswolken
Vliegtuigen zijn echter niet de enige voertuigen die dit soort ‘wolken’ produceren. Grote schepen kunnen er ook wat van. Op zee zie je soms een wirwar van lijnen wat doet denken aan vliegtuigstrepen. Ze bevinden zich alleen veel lager: de scheepswolk is geboren! Een voorwaarde is echter wel dat er een hogedrukgebied in de buurt is. Je hebt dan te maken met een inversie waar de waterdamp en andere stoffen als het ware tegenaan botsen. De waterdamp condenseert, waaiert uit en zo ontstaan de zogenaamde scheepswolken. 

2cd695bf-ac08-43ef-88a0-2b6550b95119.jpg
Shiptrails, foto: NASA


26-03-2024 om 11:45 door Martijn Dorrestein

Een moment geduld aub...
Een moment geduld aub...