Brrrr, wat was het vanochtend koud! In vrijwel heel Nederland vroor het en in het noordoosten werden zelfs temperaturen gehaald van afgerond -9 graden. In combinatie met de stevige oostenwind leverde dit lokaal gevoelstemperaturen op van zelfs 15 graden onder het vriespunt! Na een avond en nacht (en vroege ochtend) met mogelijk gladheid door ijzel in het noorden, komen we in een compleet andere luchtsoort terecht. De temperaturen zullen stijgen en stijgen en bereiken volgende week waarden die niet ver van recordwaarden af zullen liggen…
De gevoelstemperaturen van vanochtend 09:00 uur waren niet mis: het was ijs- en ijskoud buiten! In het noordoosten kwamen de gevoelstemperaturen zelfs uit op bijna -15 graden, brrrr!
Wat zien we op de weerkaart?
Op de weerkaart van deze middag zien we de strijd tussen de ijskoude lucht ten noorden van ons en de zachte lucht ten zuiden van ons land goed terug. Deze ochtend bevond heel Nederland zich in de ijskoude lucht, zogenaamde ‘continentaal arctische lucht’. We zien echter dat de relatief zachte lucht ten zuiden van ons de kou probeert te verdrijven. De rode lijn (een warmtefront) met daarachter zachtere lucht zal vandaag en ook vannacht nog ons land passeren. Dit gaat gepaard met lichte regen en in de noordelijke helft mogelijk ook gladheid door ijzel vannacht en morgenochtend! En voorlopig lijken we nog wel even in deze zachte lucht te blijven komende week...
De weerkaart met bijbehorende fronten van vandaag 12:00 laat de situatie goed zien. Ten noorden van het warmtefront bevindt zich de continentaal arctische lucht: ijskoude en droge lucht. Het warmtefront (de rode lijn boven Nederland) dringt echter al op en zal de ijskoude lucht langzaam maar zeker verdrijven. De dagen daarna wordt de lucht zachter en zachter...
Van ‘continentaal arctisch’ tot ‘maritiem (sub)tropisch’: luchtsoorten
De term luchtsoort klinkt misschien een beetje abstract, maar het is binnen de meteorologie een term die regelmatig gebruikt wordt. Het is niets anders dan een volume lucht met bepaalde eigenschappen, zoals temperatuur en luchtvochtigheid. Deze luchtsoorten kunnen soms wel duizenden vierkante kilometers omvatten.
Deze luchtsoorten, ook wel luchtmassa’s genoemd, ontstaan wanneer lucht een geruime tijd boven een bepaalde plek blijft hangen. In de meteorologie noemen we deze plek dan het brongebied. Boven dit gebied neemt de lucht bepaalde eigenschappen aan. Het oppervlak van het brongebied moet daarvoor groot genoeg en het liefst homogeen zijn. Enkele voorbeelden zijn bijvoorbeeld oceanen, woestijnen of grote koude sneeuwvlaktes rondom de polen. Tenslotte moet de lucht ook lang genoeg blijven hangen in het gebied om de eigenschappen van het gebied over te kunnen nemen.
De scheiding tussen deze luchtsoorten wordt gekenmerkt door de welbekende fronten, zoals op de weerkaart hierboven te zien is. Het zijn deze fronten die een grens vormen tussen luchtsoorten van verschillende temperatuur of luchtvochtigheid. Een overgang naar een andere luchtsoort gaat dan vaak ook niet zonder slag of stoot! Denk maar bijvoorbeeld aan de zware onweersbuien die we soms in de zomer in Nederland hebben. Lucht uit het westen probeert dan de vaak tropisch hete lucht uit het zuiden te verdrijven.
Welke luchtsoorten zijn er?
Er wordt onderscheid gemaakt tussen de verschillende luchtsoorten op basis van de plek van oorsprong. In eerste instantie wordt er onderscheid gemaakt op basis van luchtvochtigheid. Hierbij bestaat er de relatief droge continentale lucht en de vochtigere maritieme luchtsoort. Wanneer lucht zich langere tijd boven de oceaan bevindt, kan het meer vocht opnemen dan wanneer het voor lange tijd boven het drogere continent hangt.
Na dit onderscheid wordt er vervolgens nog rekening gehouden met de plek waar de luchtsoort vandaan komt. Is dat uit de poolstreken, de gematigde breedten of juist uit de (sub)tropen? Op basis hiervan kunnen de volgende luchtsoorten worden ingedeeld:
- Maritiem arctische lucht
- Continentaal arctische lucht
- Maritiem polaire lucht
- Continentaal polaire lucht
- Maritiem tropische lucht
- Continentaal tropische lucht
Alle luchtsoorten waar Nederland mee te maken kan krijgen: van tropisch tot polair tot zelfs arctisch! Daarbij wordt er ook nog onderscheid gemaakt tussen relatief droge lucht (continentaal) en relatief vochtige lucht (maritiem).
Arctische lucht
De arctische lucht is de luchtsoort waarbij het brongebied ligt in de poolstreken. Maritiem arctische lucht heeft een lange weg over zee afgelegd en heeft aardig wat vocht op kunnen nemen. De drogere variant, continentaal arctische lucht, geeft totaal ander weer. Wanneer ons land hiermee te maken krijgt in bijvoorbeeld de winter, is het vaak ijs- en ijskoud, maar wél droog (zoals gisteren en vandaag in grote delen van het land het geval was!)
Polaire lucht
Polaire lucht vindt juist zijn oorsprong rond de gematigde breedtes. De vochtigere variant van deze polaire lucht veroorzaakt vaak buien door de meegevoerde lagedrukgebieden.
(Sub)tropische lucht
Tenslotte bestaat er dan nog de tropische luchtsoort met zijn oorsprong in de (sub)tropen. Maritiem tropische lucht is vaak heel vochtig met een hoge temperatuur. Dit is vaak de luchtsoort waarin we in Nederland soms die bekende bloedhete en benauwde zomerdagen krijgen. In de avond wordt dit dan wel eens ‘afgestraft’ met onweer. Dan vindt er vaak een strijd plaats tussen deze luchtsoort en de polaire maritieme luchtsoort. De drogere variant van deze tropische lucht geeft vaak warm, droog en stabiel zomerweer. In de winter levert de subtropische luchtsoort zeer zacht weer op. De zuidwestenwind is hierbij dan vaak de overheersende windrichting en levert bovendien regelmatig genoeg vocht voor een boel nattigheid.
Het was gisteren en vandaag ijs- en ijskoud, vooral in het noorden van het land. Prachtige ijsafzettingen hebben zich her en der gevormd in de continentaal arctische lucht.
De komende dagen: in de dubbele cijfers
De komende dagen verlaat de continentaal arctische lucht ons land en zal maritiem subtropische lucht ons land binnenstromen. De temperaturen zullen komende week stijgen en stijgen en komen vanaf donderdag op uitgebreide schaal in de dubbele cijfers uit. Lokaal is 15 graden zelfs niet uitgesloten en dit zijn waarden die rond de huidige recordwaarden liggen of er zelfs iets overheen gaan! Deze hoge temperaturen betekenen echter niet per definitie dat het ook zonnig en droog wordt, integendeel zelfs... De bewolking overheerst en er is regelmatig kans op neerslag bij een stevige wind uit een zuidwestelijke hoek. De jaarwisseling lijkt bovendien ook zeer zacht te verlopen met temperaturen in de dubbele cijfers. Voor een gedetailleerde verwachting wat betreft neerslag en wind is het nog enigszins ver weg. De vorst raken we vanaf morgen in ieder geval kwijt, dus voor de winterliefhebbers is het snel hopen op een nieuwe (en langere) uithaal van Koning Winter!
De pluim van het Europese weermodel ECMWF van deze ochtend is duidelijk: de vorst gaat er uit! De temperaturen stijgen tot in de dubbele cijfers met lokaal zelfs volgende week 15 graden! Het weerbeeld is echter wel vrij somber: veel bewolking met regelmatig neerslagkansen.
