Afgelopen dagen hadden we met hoge temperaturen te maken. Ook was het erg zonnig en dus was ook de zonkracht hoog, oftewel de UV-index. Hoe hoger deze index, hoe sneller je je kunt verbranden als je je niet insmeert.
UV-straling
De zon is de belangrijkste bron van energie op aarde. Zonder de zon zou er geen leven mogelijk zijn op aarde. Dagelijks straalt de zon ongeveer 1368 kW/m2 energie uit naar de aarde. Dat is heel veel! De zon is dus een krachtige bron van energie. Deze energie is natuurlijk goed voor de natuur, maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Sommige zonnestralen (energie van de zon met verschillende golflengtes), zoals UV-stralen zijn schadelijk voor je huid.
De natuur biedt een beetje bescherming tegen de zon en dat geschiedt door de atmosfeer. Als gevolg van de atmosfeer bereikt er slechts 1000 W/m2 van de energie van de zon het aardoppervlak. De deeltjes in de atmosfeer en de wolken reflecteren van de uitstraling (energie) van de zon terug naar de ruimte, maar niet alles.
Zonnestralen bestaan uit verschillende delen, zoals infrarood, visueel en ultraviolet. Hieronder is ultraviolet het gevaarlijkste. Er zijn drie verschillende ultraviolet-stralen, namelijk UV-A, UV-B en UV-C. Er wordt onderscheid gemaakt tussen deze omdat ze verschillende golflengtes hebben. Laatstgenoemde wordt tegengehouden door de ozonlaag en bereikt dus niet het aardoppervlak. UV-A en UV-B bereiken het aardoppervlak en kunnen vervolgens schade aan je huid brengen.
Het gevaar van UV-straling is dat het huidkanker kan veroorzaken. UV-B houdt het minst gevaar in en kan ervoor dat je huid rood kleuren en verbranden. Deze vorm van uv-straling kan wel huidkankers veroorzaken. De enige voordeel van UV-B is dat het gunstig is voor de vorming van vitamine D. UV-A veroorzaakt de dodelijkste vorm van huidkanker, namelijk melanomen.
Zonkracht
Om te bepalen hoe gevaarlijk de zon op een bepaalde dag is, wordt er van zonkracht gebruik gemaakt. Zonkracht is een aanduiding van hoeveel UV-straling het aardoppervlak bereikt en wordt op een schaal van 1 tot 10 uitgedrukt. Dit noemen we ook wel de UV-index. Hoe hoger de zonkracht, hoe gevaarlijker de zon.
De maximale zonkracht in Nederland is ongeveer 8 (normaal valt het hoogtepunt in de zomer). Dat komt door de stand van de zon. Hoe kleiner de afstand tussen jou en de zon is, hoe hoger de maximale zonkracht kan zijn. Rond de evenaar kan dat oplopen tot een waarde van 15.
In de wintermaanden staat de zon laag boven de horizon. De zonnestralen moeten een relatief lange weg door de atmosfeer afleggen met als gevolg een lagere zonkracht.
In de zomermaanden staat de zon juist veel hoger aan de horizon. De zonnestralen leggen dan een veel kortere weg af door de atmosfeer, waardoor de zonkracht hoger is.
Ondanks dat in warmere gebieden (zoals rond de evenaar) de zonkracht vaak groter is dan in Nederland, heeft de temperatuur geen invloed op de zonkracht. Wolken en deeltjes in de lucht hebben wel invloed. Als het heel helder is overdag heeft de straling een vrije doorgang naar het aardoppervlak. Bij bijvoorbeeld smog of stof in de lucht kunnen de stralen weerkaatst worden en bereikt niet elke straal de aarde. Sneeuw weerkaatst de zonnestralen. Hierdoor kan het zijn dat bij besneeuwde oppervlakten de zonkracht juist hoger is. Op de skipiste merk je dit zeker. Je staat dan op hoogte, waardoor de luchtlaag die als filter werkt, dunner is. De hoogte in combinatie met de sneeuw maakt de zonkracht op de piste hoger.
Het is daarom belangrijk om altijd de zonkracht goed in de gaten te houden, al wordt het niet zo heel erg warm. Kijk daarvoor op de UV-radar en gebruik deze richtlijnen:
Hoe wordt zo’n zonkracht, oftewel UV-index bepaald?
Er is een aantal criteria die bepalen hoe hoog de zonkracht is:
1. De hoogte van de zon. Er is een hogere zonkracht als de zon hoger aan de hemel staat. 21 juni was dit maximaal. Dat is maar een paar dagen geleden, dus dit is nog steeds een belangrijke factor.
2. De hoeveelheid ozon in de atmosfeer. Ozon zit tussen de 10 en 50 kilometer hoogte in de lucht en is tevens een zeer belangrijke factor. Ongeveer geldt: 1 procent meer ozon zorgt voor 1,3 procent minder zonkracht. Deze hoeveelheid is zeer variabel door verschillen in atmosferische stromingen.
3. Uiteraard heeft bewolking ook invloed. Zo is de zonkracht vandaag ook minder onder de bewolking.
4. Fijnstof. Al die stofdeeltjes in de lucht houden wat straling tegen. Op hoger gelegen plekken zoals bergtoppen is de lucht veel ijler dan in de dalen. Daar is dan ook minder fijnstof en dus vaak een hogere zonkracht.
5. De ondergrond. Lichte ondergronden zoals water, wit zand of sneeuw weerkaatsen (een deel van) het ultraviolette zonlicht. Hierdoor is er bijvoorbeeld op een strand vaak een wat hogere zonkracht dan op het gras.
Hoge zonkracht de komende dagen?!
Vandaag hebben we te maken met bewolking en alleen hier en daar een knipoog van de zon. Toch is op sommige plaatsen de zonkracht met 6 wel aan de hoge kant. Dat betekent dat een onbeschermd huid al tussen 15 en 25 minuten kan verbranden.
Vanaf morgen is er wat meer ruimte voor de zon. Op zondag ligt de zonkracht plaatselijk weer vrij hoog (zonkracht 7) en op dinsdag is dat in bijna heel Nederland het geval! Vergeet dus niet je goed in te smeren als je naar buiten gaat.
