Sinds mensenheugenis vraagt de mensheid zich af of we alleen zijn in het heelal. NASA hoopt met een nieuwe ontdekking een stap dichter bij het antwoord op die vraag te komen. Een team van wetenschappers heeft namelijk iets gevonden wat misschien wel de meest veelbelovende aanwijzing tot nu toe is voor ooit bestaand leven op Mars.
NASA's Perseverance Marsrover die de vondst heeft gedaan. (bron: NASA/JPL-Caltech/MSSS)
Eerder deze maand publiceerde een groep wetenschappers van NASA een nieuw artikel over hun vondst in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. De ontdekking werd vorig jaar gedaan door de Marsrover Perseverance, die sinds 2021 over het oppervlak van de planeet rijdt. Het gaat om een rots uit de Jezero-krater, op een plek waar ooit een rivier uitmondde in een meer. Deze rots, Cheyava Falls genaamd, vertoonde een soort luipaardpatroon van kleine, donkere vlekken. Binnen die vlekken trof de rover twee bijzondere mineralen aan: vivianiet en greigiet. Op Aarde ontstaan deze stoffen meestal onder natte omstandigheden, vaak in de nabijheid van bacteriën. Naast de mineralen werd ook organisch koolstof gevonden — geen direct bewijs van leven, maar wél een belangrijk ingrediënt daarvan.
Volgens NASA is het de unieke combinatie van factoren die deze vondst zo interessant maakt: het soort gesteente, de geologische sporen van water, de chemische structuren in de vlekken én de aanwezigheid van organisch materiaal. De plek waar dit allemaal werd aangetroffen — een rivierdelta van ongeveer 3,8 miljard jaar oud — lijkt bijna geologisch ontworpen voor leven.
Op deze foto in de oude rivierdelta in de Jezero-krater te zien, die door de Marsrover wordt onderzocht op sporen van microbieel leven. (bron: ESA/DLR/FU-Berlin)
Toch wordt hier ook een kanttekening geplaatst. Want hoe veelbelovend het ook klinkt, het is nog lang geen sluitend bewijs. Onderzoekers benadrukken dat ze geen leven hebben gevonden, maar een geologisch signaal dat kan wijzen op leven. Veel van de structuren die op Mars zijn aangetroffen, kunnen namelijk ook zonder levende organismen zijn gevormd.
De zogeheten redoxreacties — chemische processen waarbij elektronen worden uitgewisseld — die mogelijk verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van vivianiet en greigiet, kunnen ook plaatsvinden onder puur chemische omstandigheden, bijvoorbeeld in de aanwezigheid van ijzer, zwavel en water. Dat maakt deze ontdekking juist zo interessant: het lijkt sterk op iets dat door leven veroorzaakt is, maar het zou ook door andere processen kunnen zijn ontstaan.
De rots op Mars met kleine, donkere vlekken, die een soort luipaardpatroon vormen. (bron: AFP)
Een ander belangrijk punt is dat de waarnemingen zijn gedaan met de beperkte instrumenten aan boord van de rover. Echte zekerheid komt pas wanneer de gevonden gesteenten op aarde in laboratoria kunnen worden onderzocht. NASA werkt daarom aan een zogenoemde Mars Sample Return-missie, die monsters van Mars moet terugbrengen. Maar die missie staat nog in de kinderschoenen, is kostbaar en wordt op zijn vroegst pas rond 2030 verwacht.
Wie zich afvraagt hoe zulke aanwijzingen miljarden jaren bewaard konden blijven, moet kijken naar de atmosfeer van Mars, of beter gezegd: het gebrek daaraan. In tegenstelling tot de Aarde heeft Mars slechts een dunne atmosfeer, die vooral bestaat uit koolstofdioxide. Er is nauwelijks bescherming tegen zonnestraling of kosmische invloeden, en het weer is extreem. Juist daardoor zijn wetenschappers zo geïnteresseerd in wat er bewaard is gebleven in ondergrondse of beschutte gesteenten. Die dunne atmosfeer is ook een belangrijk onderwerp van studie voor planeetkundigen en meteorologen, die proberen te begrijpen hoe weer, klimaat en luchtstromingen werken op een planeet die zo totaal anders is dan de Aarde.
