Afgelopen donderdag vielen 3 doden en 50 gewonden bij een tornado uitbraak in Texas. Ook dit weekend veroorzaakten verschillende tornado's weer een heleboel schade in het zuidoosten van de Verenigde Staten. Maar hoe komt het toch dat juist in de VS zoveel tornado's voorkomen?
Eigenlijk is het antwoord vrij simpel. De condities zijn hier perfect! Zo heb je de warme vochtige lucht die uit de tropen wordt aangevoerd via de golf van Mexico. Aan de andere kant zakt koude droge lucht vanaf de Noordpool over de Rocky Mountains Amerika binnen. Zet daaroverheen op zo’n 10 kilometer hoogte een harde en koude wind, de straalstroom genaamd en de ideale situatie voor het ontstaan van tornado’s is gecreëerd.
Tornado Alley
De plek waar de koude lucht het vaakst botst met de warme lucht en waar de meeste tornado’s ontstaan wordt “Tornado Alley” genoemd. Dit gebied strekt zich uit van de staat Texas tot helemaal noordelijk in South Dakota. De precieze scheidslijn tussen de warme en koude lucht wordt ook wel de “Dry Line” genoemd. De koude lucht schuift hier onder de warme lucht die gedwongen wordt te stijgen, waardoor vanuit het niets in “no time” enorme onweerscomplexen kunnen ontstaan. Supercellen noemen we deze ook wel, soms met een tornado eronder.
Tornado Alley
Hoogseizoen voor tornado's
Het tornadoseizoen heeft niet echt een begin- en een einddatum, globaal begint het actiefste deel rond april en duurt tot eind juni. Dan zijn de condities optimaal en zijn de verschillen tussen beiden luchtsoorten het grootst. De maanden januari, februari en maart kun je zien als het voorseizoen. Gemiddeld komen er in de VS 1200 tornado’s per jaar voor. Vorig jaar waren het er 1331. 
Gemiddeld aantal tornado's in de V.S.
Januari begon al goed met 168 tornado's geteld. Dat is het op een na meeste ooit. Alleen in januari 1999 waren er meer, namelijk 214. En dat terwijl het gemiddelde van januari op "slechts" 40 ligt. Momenteel zijn er tot 16 juni al 820 tornado's gemeld. In de grafiek hieronder zie je dat 2023 rond
gemiddeld verloopt wat betreft de hoeveelheid waargenomen tornado's.
NOAA tornado statistieken tot 24 mei 2023.
Alles moet kloppen!
Niet elke supercell transformeert tot een tornado. Daarvoor moet het hele plaatje precies kloppen. Naast de enorme uitwisseling van koude en warme lucht, moet er voor tornado’s ook windschering aanwezig zijn. Dit houdt in dat windrichtingen en snelheden veranderen met de hoogte en zorgt ervoor dat in de wolk een roterende beweging ontstaat. De krachtige straalstroom zorgt tenslotte voor het versterkend effect. Deze werkt als een soort stofzuiger van bovenaf en zorgt voor extra snelle stijgbewegingen. De roterende luchtkolom kantelt dan door den snel opstijgende lucht, de draaiende luchtmassa bereikt de grond en een tornado is geboren.
Schaal van Fujita
Meteorologen delen tornado’s in verschillende categorieën in: de zogenaamde Fujita schaal. F0 is de lichtste categorie met windstoten van ruim 100 km/uur, zelfs in Nederland komen deze weleens voor in de zomer. Ze geven enige overlast, dakpannen kunnen bijvoorbeeld van het dak waaien. Dit is echter nog niets vergeleken met categorie 3 waarbij windsnelheden voorkomen van 179-218 km/uur en complete huizen omver kunnen blazen. Vorige week kwam in het in de zuidelijke staten van de VS al eens tot deze snelheden. De tornado’s van nu zijn nog niet geclassificeerd, maar waarschijnlijk is het een categorie 2 tornado. Bij categorie F5 zijn de windsnelheden zo hoog dat werkelijk niets meer overeind staat.
Europese Tornado Alley
Ook in Europa en zelfs in Nederland komen wel eens tornado’s voor. Ze zijn bij ons wel zeldzamer en komen vooral voor in de zomer. Op zeer hete dagen botst warme lucht vanuit de Middellandse Zee dan tegen relatief koude lucht vanaf de Atlantische Oceaan. Dit gebied, ook wel bekend als de Tornado Alley van Europa, loopt van Centraal-Frankrijk tot halverwege Duitsland.
In de zomer ontstaan hier regelmatig stevige onweersbuien, waarbij soms ook tornado’s voorkomen, al zijn het vaak de minder zware varianten. In Nederland is het ooit tot een F3 tornado gekomen. Op 25 juni 1967 in Tricht vielen destijds liefst 3 doden en werden een flink aantal huizen vernield. Vorig jaar viel een dode bij een tornado in Zierikzee.
