Vandaag is officieel de laatste dag van de astronomische lente. Morgen start dus de zomer en het weer werkt daar helemaal aan mee!
Vier seizoenen
De aarde maakt een elliptische omloop rond de zon, een reis die een heel jaar in beslag neemt. Tijdens deze kosmische tocht draait de aarde ook nog eens om haar eigen as. Deze as staat overigens een beetje schuin, zo'n 23 graden gekanteld. Het draaien van de aarde zelf om haar eigen as ervaren wij als de afwisseling van dag en nacht.
Aangezien de positie van de aarde ten opzichte van de zon gedurende het jaar voortdurend verandert, wordt onze planeet gedurende deze periode ongelijkmatig verwarmd. In de zomer, op het noordelijk halfrond, ontvangt dit gedeelte van de aarde veel meer zonnewarmte dan het zuidelijk halfrond (waar het dan winter is). Tijdens onze winter is het juist andersom. Het is deze variatie in zonlicht die ons de seizoenen schenkt. Indien de aarde om een verticale as om de zon zou draaien, zouden deze schommelingen niet bestaan.
Langste dag
Morgen om 4.42 uur start de astronomische zomer. De zomerzonnewende vindt plaats rond 21 juni en markeert de officiële start van de zomer op het noordelijk halfrond. Tijdens deze zonnewende staat de zon op haar hoogste punt aan de hemel en hebben we de langste dag van het jaar. De zon staat dan loodrecht boven de breedtegraad die bekend staat als de noordelijke keerkring of Kreeftskeerkring, gelegen op 23°26' noorderbreedte. Het tijdstip waarop de zon precies boven deze keerkring staat, wordt de zonnewende, zomersolstitium of zomerpunt genoemd. Zodra dit is gebeurd, zal de zon daarna weer naar het zuiden bewegen, weg van de Kreeftskeerkring.
Noorden half uur langer licht
Wist je trouwens dat er een verschil is van 30 minuten in de daglengte tussen Noord- en Zuid-Nederland: hoe noordelijker je gaat, des te langer de dag duurt. Op de Wadden kunnen ze dus 30 minuten langer genieten van de zon in vergelijking met Zuid-Limburg! In de winter is dit precies andersom, dan is het in Maastricht juist 30 minuten langer licht in vergelijking met Terschelling.
Op de langste dag van het jaar kan de zon dus 16,5 tot 17 uur te zien zijn. Na morgen wordt de daglichtperiode iedere dag weer ietsje korter, maar daar merken we voorlopig nog weinig van. Zeker de komende week is dit minder dan een minuut. Maar in juli en augustus worden de dagen al wel merkbaar korter.
En de meteorologische zomer dan?
Die is op 1 juni al van start gegaan! Dat heeft met niets anders te maken met dat het voor de statistieken handig is voor meteorologen om seizoenen bij te houden per kalendermaanden. Anders zouden de seizoenen de hele tijd van datum wisselen. Al in 1780 werd dit besloten door een internationale organisatie die zich bezig hield met de meteorologie, dat een nieuw seizoen altijd begint op de 1e van de maand. Voor ons meteorologen is het dus al een tijdje zomer! En voor ons eindigt hij op 31 augustus, terwijl de astronomische zomer pas op 23 september eindigt (als de zon loodrecht op de evenaar staat).
Krijgen we ook zomerweer?!
Dat de zomer start, betekent niet per se dat het weer zich zomers gaat gedragen. Vorige jaren was dat zeker niet altijd het geval! Maar dit jaar werkt het weer daar helemaal aan mee! Behalve dat de zon uitbundig gaat schijnen, wordt het ook tropisch warm!
Ook zondag wordt het warm met veel ruimte voor de zon. Wel neemt later op de dag de kans op een onweersbui toe. Maandag en dinsdag is het tijdelijk minder warm met vooral op maandag enkele buien. Woensdag wordt het weer zomers warm.
Festivals en rituelen tijdens de zomerzonnewende
Sinds de prehistorie is de zomerzonnewende in veel culturen een belangrijk moment van het jaar en wordt deze gekenmerkt door festivals en rituelen. Eén hiervan is de zomerzonnewende bij Stonehenge in Engeland. Het monument is gericht op de zonsopkomst tijdens de zomerzonnewende en op de zonsondergang tijdens de winterzonnewende (rond 21 december). Hoewel de ontstaan en originele gebruik van Stonehenge onzeker zijn, is het vandaag een religieus monument gebruikt voor neodruïden, heidenen en andere 'oude' religies.
Zonsopkomst tijdens de zomerzonnewende in 2005 (Foto: Andrew Dunn via Wikipedia, CC BY-SA 2.0)
