Het is alweer juli, de zomer is begonnen. Aankomende vrijdag is alweer de laatste schooldag voor Midden-Nederland en begint de zomervakantie. Vandaag is het zomerweer ver te zoeken. Het is grijs en regenachtig en een graad of 18. Dit is nou niet echt waar de meeste mensen op zit te wachten. Maar wat is er nodig voor stabiel zomerweer?
Foto: Vincent Seele, Nunspeet
Azorenhoog
Het begint allemaal bij de straalstroom, een rivier van wind op zo'n 10 km hoogte. De straalstroom bepaalt waar de warme en waar de koude lucht zich bevindt. Over het algemeen hebben wij te maken met de polaire straalstroom. In de zomer ligt deze verder noordelijk en in de winter verder zuidelijk. Dit levert doorgaans de volgende drukpatronen op. In de winter ligt een hogedrukgebied boven de Azoren.
Foto: luchtdrukverdeling januari, The COMET program
In de zomer bevindt dit hogedrukgebed zich wat meer ten noorden van de Azoren. Het Azorenhoog heeft dan vaak een uitloper richting het noordwesten van Europa.
Foto: luchtdrukverdeling juli, The COMET program
Dit zorgt ervoor dat het redelijk rustig zomerweer kan zijn, maar niet per se standvastig. Uitlopers van dat Azorenhoog boven het noordwesten van Europa verplaatsen zich namelijk en trekken zo nu en dan zelfs even helemaal weg. Voor hardcore zomerweer, zonnig, droog en heet is er iets anders nodig.
Een blokkade
Een blokkade is dan de oplossing. Dit is een afgesnoerd standvastig hogedrukgebied. Zo’n blokkade blokkeert als het ware de weg voor storingen en dus ook regen vanuit het westen. Voor de vorming van zo’n Omega-blokkade moet er gekeken worden naar de windpatronen op het gehele noordelijke halfrond. Rondom evenaar is warme lucht aanwezig en rondom noordpool is er koude lucht aanwezig. Op de overgang van de koude naar de warme lucht bevindt zich de straalstroom, een “rivier” met hoge windsnelheden, op 9 á 10 km hoogte. Deze waait van west naar oost, maar niet echt in rechte lijn.
Door draaiing van de aarde zwabbert deze en ontstaan er uiteindelijk flinke golven in de straalstroom. In de toppen van de golven zit warme lucht in de dalen van de golf zit de koude lucht.
Aan de grond vinden bevinden zich respectievelijk hogedrukgebieden en lagedrukgebieden.
De lagedrukgebieden kunnen zich afsnoeren en blijven vaak nog even rondtollen voordat ze oplossen. Deze lagedrukgebieden kunnen juist weer langere tijd voor heel wisselvallig weer zorgen met kans op grote hoeveelheden neerslag.
Het hogedrukgebied kan lang, tussen de 5-15 dagen, blijven bestaan. Daarna gaat het hogedrukgebied kantelen en kunnen vanuit het westen de storingen Nederland weer bereiken. De naam omega-blokkade is gekozen omdat de structuur doet denken aan de Griekse Ω. Blokkades komen het meest voor in het vroege voorjaar en kunnen dan voor koud en helder weer in Nederland zorgen. Als een blokkade in de zomer boven Nederland ligt, kan het lange tijd droog, warm, zomerweer in Nederland zijn. Voor het uitgebreide verhaal check deze video:
