De zon heeft het moeilijk vandaag. Als ze er al doorheen komt, is het maar heel lichtjes. Dit keer niet door Saharastof, maar door bosbranden in Canada. De branden woeden met name in het centrale deel van Canada, in de provincies Alberta, Manitoba en Saskatchewan. Na ongeveer vijf dagen beïnvloed de rook ervan het weer in ons land.

Kwart van heel Nederland

Er zijn in heel Canada momenteel 188 bosbranden actief over een gebied van in totaal 1 miljoen hectare. Dat is net zo groot als een kwart van het hele oppervlak van Nederland. Honderd van de branden zijn nog niet onder controle. In de provincie Saskatchewan woedt zelfs een brand die groter is als heel Zuid-Holland. Tienduizenden mensen hebben hun huis al moeten verlaten. Alleen al in de provincies Manitoba en Saskatchewan gaat het samen om 25.000 inwoners. Ook zorgen de bosbranden voor een slechte luchtkwaliteit, niet alleen in Canada maar ook zuidelijker, in de Verenigde Staten.

Gunstige weeromstandigheden voor bosbranden

Harde wind, droge lucht en hoge temperaturen hebben het beheersbaar van de branden de afgelopen tijd niet makkelijk gemaakt. Grote delen van Canada hebben de afgelopen maand te maken gehad met extreme temperaturen.

In het noorden van de provincie Alberta werd het gisteren 35 graden, op dezelfde breedtegraad als het zuiden van Noorwegen. Nog nooit werd daar zo'n hoge temperatuur gemeten in de maand mei. Ook in de provinciehoofdstad Edmonton was het met 32,8 graden recordwarm. Een aantal weken terug liep de temperatuur in Winnipeg, de hoofdstad van de provincie Manitoba, ook al op tot 37 graden. 

Ook vandaag is het risico op het ontstaan en uitbreiden van bosbranden weer groot, alleen in Alberta helpt het weer vandaag mee met lage temperaturen, veel bewolking en regen.

Kaart met actieve branden (punten) en een index voor hoe bevorderlijk het weer is voor het ontstaan van de branden vandaag (bron: Natural Resources Canada).

Na vijf dagen in Nederland

Waar het er aanvankelijk op leek dat het vanmiddag mooi zou opklaren, is de lucht melkwit. Er zijn wat stapelwolken, maar tussendoor geen blauw. Nee, een witte waas van hoge sluierbewolking en rook van de Canadese bosbranden. Ja, ook dat kan (bijna letterlijk) roet in het eten gooien. In de verwachting van het luchtkwaliteitsmodel CAMS zijn de verhoogde concentraties van aerosolen goed te zien, hierbij gaat het alleen om deeltjes afkomstig van bosbranden.  

Verwachting van de hoeveelheid 'aerosolen' in de lucht door verbranding van biomassa, zoals bosbranden. Boven Noord-Amerika zijn de meest intense rookpluimen te vinden, maar ook in West-Europa hebben we ermee te maken (bron: ECMWF).

De hoogste concentraties zijn te vinden boven Noord-Amerika, maar er is dus ook een gebied met rook terecht gekomen boven West-Europa. Dat heeft ongeveer 5 dagen geduurd. Hieronder is het pad wat de rook heeft afgelegd te zien: dwars over de Atlantische Oceaan richting onze omgeving. Het gaat om een afstand van zo'n 7.500 kilometer. 

Op basis van de weermodellen vijf dagen geleden zou de rook boven Canada verschillende koersen kunnen nemen richting West-Europa. Uiteindelijk hebben we er nu dus ook in Nederland mee te maken (bron: NOAA).

Geen strakblauwe luchten

In tegenstelling tot de verwachtingen is de zon vanmiddag maar amper te zien. Op veel foto's die vanmiddag binnenkomen zijn wat stapelwolken zichtbaar, maar ook tussen de stapelbewolking door is het grijs, of eerder wit. Het is een combinatie van dikke sluierbewolking en rook. De rook zelf kan een reden zijn voor de vorming van meer hoge bewolking. Er zijn namelijk meer aerosolen (deeltjes) aanwezig waar vocht zich aan kan hechten om zo waterdruppels en wolken te vormen. Dat wil ook nog wel eens het geval zijn wanneer we te maken krijgen met Saharastof. Vanavond en vannacht trekt de band met hoge bewolking en rook naar Duitsland weg, en morgen kunnen we wél weer blauwe luchten verwachten. 

Is het hoge bewolking of rook van de bosbranden in Canada? Waarschijnlijk een combinatie van beiden (foto: Ton Wesselius, Woubrugge).

Ook vanuit het Media Park in Hilversum is de lucht tussen de stapelwolken in gewoon wit:

Satellietbeelden

Op een detailbeeld van één van Europa's satellieten is de rook ook mooi te zien. De foto is van gisterenmiddag over de Keltische zee, ten zuiden van Ierland.  De paar donkere plekken zijn het wateroppervlak en de fel-witte plekken zijn 'normale' wolken. Wat daar tussenin zit, de soort grijze waas, is allemaal rook van de bosbranden in Canada.

Een satellietbeeld met zeer hoge resolutie ten zuiden van Ierland gisterenmiddag (bron: Copernicus).

Niet alleen boven West-Europa was de rook te zien vanuit de ruimte. Dat geldt natuurlijk ook voor Noord-Amerika zelf, zoals boven de Verenigde Staten. Met een noordelijke stroming op hoogte kregen gisteren grote delen van het midden en oosten van de Verenigde Staten te maken met de effecten van de bosbranden. De wazige, grijze strepen in het satellietbeeld verraden waar dat het geval was. 

Satellietbeeld van een deel van de Verenigde Staten gisteren (bron: NASA).