Een zonsopkomst (of zonsondergang) is vaak een bijzonder moment op een dag en juist vanochtend was het weer opvallend mooi! Er zit echter een luchtje aan, in Canada zijn namelijk grote natuurbranden actief en juist daardoor kleuren onze zonsopkomsten en -ondergangen zo mooi.
Bosbranden op afstand
In Canada en delen van de VS woeden honderden bosbranden op dit moment. De meeste van deze branden houden verband met bovengemiddelde temperaturen, droogte, een afname in de hoeveelheid sneeuw en een lage bodemvochtigheid, volgens National Resources Canada (NRC). Bij al deze factoren speelt de opwarming van de aarde een grote rol.
Bosbrand in de omgeving van Kamloops in British Columbia, Canada (foto: Xinhua/ABACA, ANP)
Op aarde brandt er altijd wel iets. Bosbranden of natuurbranden worden veroorzaakt door bliksem of per abuis door mensen. Mensen gebruiken ook gecontroleerde branden om landbouwgrond en weilanden te beheren en natuurlijke vegetatie te ruimen voor landbouwgrond. Heel af en toe ontstaat een natuurbrand door bijvoorbeeld lava of hete rotsen die door uitbarstende vulkanen worden uitgestoten. Er zijn verschillende vormen van natuurbranden, waaronder een bosbrand de bekendste vorm is. Bosbranden zijn namelijk de heftigste vorm en ze zijn ook het zichtbaarste.
Een luchtfoto van de bosbrand op Wesley Ridge op Vancouver Island in British Columbia, Canada op 1 augustus 2025 (foto: BC Wildfire Service/Handout/ANP)
Niet alleen slecht
Natuurbranden zijn niet alleen maar slecht. Ze verwijderen ook bijvoorbeeld dood en stervend kreupelhout. Daardoor kunnen ecosystemen weer 'gezond' worden. In meerdere ecosystemen, zoals boreale bossen en graslanden, zijn planten samen met vuur geëvolueerd en hebben de planten juist periodieke verbranding nodig om zich voort te planten. Maar het grote probleem is de hoeveelheid gas en vervuiling die vrijkomt tijdens natuurbranden.
Het herstel van de natuur ná een bosbrand: de foto links is van een boreale dennenbos één jaar na een bosbrand en de foto rechts twee jaar erna. (Foto: Hannu)
Bosbranden zorgen voor prachtige plaatjes
Soms komt er veel rook over Nederland van bosbranden elders (of ergens in Nederland). Dan is een donkere laag aan de horizon (of aan de hemel) te zien. Daardoor zie je de zon slechts als een rode bol met daaromheen een dikke laag rook.
Archieffoto: Anna Zuidema (Harlingen, 17 augustus 2024)
Andere keren is er net genoeg rook in de lucht om er juist een kleurrijk schouwspel van te maken!
Niet alleen de zon, maar ook de maan kan door de rook worden verkleurd! En het wordt binnenkort volle maan (zaterdag 9 augustus). Misschien wordt het dan een roodachtige volle maan! (Vergeet niet je foto's van de volle maan op te sturen via deze link!)
Archieffoto: Wouter van Bernebeek (Afferden, 19 augustus 2024)
De rook van de bosbranden in Canada trok ook over Engeland. Gisteren was het een prachtige zonsondergang in London:
Waarom juist dit kleurspel?!
De rode zon wordt veroorzaakt door aerosolen. Aerosolen zijn vaste deeltjes die door de lucht heen zweven. Saharastof is een bekend type aerosol. De aerosolen houden een groot deel van het licht tegen, en alleen een zwak rood licht wordt doorgelaten. Dit effect is het sterkste als de zonnestralen een lange baan door de atmosfeer hebben, zoals tijdens de zonsopkomst of zonsondergang. Het effect van Saharastof en rook is vergelijkbaar, maar momenteel gaat het dus vooral om rookdeeltjes in de lucht.
Als de zonnestralen bij zonsopkomst of zonsondergang door een gebied met aerosolen heen gaan, blijft uiteindelijk vooral het rode licht over.
Bosbrand Frankrijk
Niet alleen in Canada zijn er momenteel bosbranden actief. Ook dichterbij huis is dat het geval. De afgelopen tijd kampen delen van Frankrijk en het Iberische Schiereiland met zeer hoge temperaturen en weinig regen. Daardoor kan de natuur makkelijker in brand gaan.
Bosbrand in Corbieres-massief, Zuidwest-Frankrijk. Foto: Securite Civile via AP
In Zuidwest-Frankrijk woedt sinds gisteren een enorme bosbrand, het grootste brand in Frankrijk nog dit jaar. De A9 in die omgeving is dicht. Ook is er al 1 doden en bijna 10 mensen zijn gewond geraakt (tijdens het moment van schrijven van deze blog).
Vanwege de huidige storming trekt de rook van deze brand richting het oosten en komt het dus niet boven Nederland terecht.
Nog meer kleurrijke zonsopkomsten?!
Wel hebben we vandaag en de komende dagen te maken met meer rook van de bosbranden in Canada.
Verwachting van de hoeveelheid 'aerosolen' in de lucht door verbranding van biomassa, zoals bosbranden. Boven West-Europa zitten er duidelijk van deze aerosolen in de lucht. Bron: CAMS/ECMWF
Ook zorgt een hoge drukgebied voor genoeg ruimte voor de zon. Vanavond wordt het dus mogelijk opnieuw een kleurrijke zonsondergang.
De komende dagen blijft het vrijwel droog met regelmatig opklaringen of zonnige perioden. Met de verwachte hoeveelheid biomassa aerosolen in de lucht, is er zelfs tot in het weekend nog kans op van die mooie zonsopkomsten en -ondergangen!