Vanmorgen was het vooral in de kustgebieden en in het noorden plaatselijk spiegelglad door een dun laagje ijzel. Hoe ontstaat ijzel eigenlijk en welke soorten ijzel kennen we? Mogelijk valt er vanavond weer wat ijzel, dus wees alert op verraderlijke gladheid!
Deze foto van wat lichte ijzel werd vanmorgen gemaakt door Joost Mooij in Amsterdam.
Wat is ijzel?
IJzel is regen die onderkoelt is en bij aanraking met de grond of een voorwerp direct bevriest. Zo ontstaat er een klein ijslaagje. Het ijslaagje kan zich op verschillende manieren vormen, vaak gebeurd dit aan het einde van een vorstperiode. De grond en de lucht vlak boven de grond is dan dan meestal nog onder het vriespunt terwijl op hoogte de zachtere lucht van een dooiaanval al aanwezig is. In de warmere bovenlucht ontdooit de sneeuw en gaat over in regen, om vervolgens weer in een koude luchtlaag bij de grond terecht te komen.
De verschillende soorten winterse neerslag schematisch in beeld. Bij ijzel zien we sneeuw in een warmere luchtlaag overgaan in regen, om vervolgens weer af te koelen in de onderste luchtlaag en een ijslaagje te vormen.
Soorten ijzel
We spreken dus van ijzel wanneer er regen op een bevroren ondergrond valt, bevriest en er een spekgladde laag ijs op het wegdek ontstaat. Het gaat echter iets verder. In de meteorologie is pas sprake van ijzel wanneer de regendruppel onderkoeld is, ofwel onder nul is. Maar dan bevriest het toch? Nee, dat hoeft niet. Het vriespunt van puur zuiver water ligt veel lager dan onze bekende 0 graden Celsius. Uit onderzoek is gebleken dat dat pure water afgekoeld kan worden tot waarden -48 graden Celsius en nog vloeibaar blijft!
Gevaren van ijzel
De impact op de maatschappij van ijzel kan enorm zijn. Bij kleine hoeveelheden is het al snel spekglad. Zodra zo’n onderkoelde waterdruppel in aanraking komt met wat dan ook, bevriest ’t vrijwel direct. Je kunt je dan voorstellen dat er bij heel veel van die onderkoelde waterdruppels vrij snel een ijslaag ontstaat op wegen, auto’s, lantarenpalen en hoogspanningsmasten etc. Het ijs groeit snel aan op de takken van bomen, worden topzwaar en breken af. Kabels van hoogspanningsmasten veranderen door het ijs van vorm en kunnen door de wind gaan ‘dansen’, met als gevolg stroomstoringen. Het dansen van stroomkabels gebeurde bijvoorbeeld in Noord-Nederland in januari 2016.
Op wegen levert dat een verraderlijke en spekgladde ijslaag op. Verraderlijk, omdat de weg gewoon nat lijkt en niet bevroren. De spekgladde laag biedt totaal geen grip, waardoor vaak veel ongelukken gebeuren in het verkeer. In de gladheidsbestrijding is ijzel ook een hele lastige. Wanneer er voorafgaand aan sneeuw preventief is gestrooid zorgt het zout ervoor dat de weg begaanbaar blijft. Zodra de sneeuw op het zout valt en zich mengt smelt de sneeuw. Bij ijzel heeft het zout geen enkel effect. De onderkoelde regen bevriest direct op de zoutkorrel en kapselt deze als het ware in. Er kan dus geen menging en dooi optreden. Daarnaast is voor de strooiwagen ook een uitdaging op de weg te blijven.
Door ijzel worden de zoutkorrels ingekapseld in ijs en heeft het zout geen enkele werking meer.
Vanavond ijzel en wat te doen?
Voor deze donderdagavond heeft het KNMI code geel uitstaan voor gladheid. Een storing trekt vanavond vanuit het noordwesten naar het zuidoosten. De verwachting is dat er lichte regenbuitjes gaan vallen en deze regen bevriest op de bevroren ondergrond. Verder trekkende richting het zuiden gaat wel de activiteit er steeds meer uit. Echter ook een klein beetje neerslag kan met ijzel al flinke problemen veroorzaken op de weg. Vanaf ongeveer 17:00 uur kan het in het Noord-Holland, Friesland en Groningen verraderlijk glad worden. Vanaf ongeveer 19:00 kan dit ook gebeuren in Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht, Flevoland en Drenthe. Later in de avond en komende nacht kan het ook elders glad worden.
Wat zijn de tips bij ijzel?
- -Volg de laatste berichtgeving over het weer.
- -Rij langzamer en hou meer afstand van medeweggebruikers.
- -Raadpleeg de laatste informatie over de situatie op bijvoorbeeld de weg en het spoor voordat je op pad gaat.
- -Wees alert op onverwachte en moeilijk zichtbare gladheid.
De omslagfoto is gemaakt door Jannes Wiersema.
