Afgelopen nacht bereikte Eelde de laagste minimumtemperatuur van deze winter tot nu toe. Het werd er -6,7 graden. Iedere dag wordt gesproken over de temperatuur in het weerbericht, maar hoe meet je eigenlijk correct de temperatuur en wat hebben klompen hiermee te maken?
Eerste temperatuurmetingen in Nederland
Nederland was een van de eerste landen die begonnen is met weermetingen. Op 19 december 1705 begon Nicolaus Cruquius (1678-1754) in Delft drie keer per dag met het meten van de temperatuur maar ook werden vocht, luchtdruk en neerslag gemeten. Dit zijn de eerste metingen die bewaard zijn gebleven. Hij gebruikte zeer primitieve meetinstrumenten.
Hoe wordt de temperatuur gemeten
Aan het meten van de "correcte" temperatuur zijn door de WMO (World Meteorological Organisation) een aantal eisen gesteld. Zo wordt overal op aarde de temperatuur op dezelfde manier gemeten. Bij het KNMI staan verschillende weerinstrumenten opgesteld op een meetveld. Verder wordt door het hele land op verschillende plaatsen de temperatuur gemeten.
Meetveld KNMI met korte grassprieten
Eisen temperatuurmeting
Allereerst is er een stuk grond nodig met kort gemaaid gras waarop een zogenaamde weerhut geplaatst kan worden. Deze weerhut moet vrij staan en niet in de buurt van bomen of gebouwen. De wanden van de weerhut zelf bestaan uit open jaloezieën zodat de lucht er vrij doorheen kan stromen. In de weerhut wordt een thermometer geplaatst die zich op 1,5 m hoogte van de grond bevind. Dit is de officiële waarnemingshoogte om de temperatuur te meten. Doordat de thermometer zich in de weerhut bevind wordt de temperatuurmeting niet beïnvloed door regen of inkomende zonnestralen. De meeste huis, tuin en keukenthermometers hangen in de zon en wijzen daarmee vaak een veel hogere temperatuur aan.
Weerhut (foto: Jannes Wiersema)
Klomphoogte
Afgelopen nacht werd tot dusver de laagste minimumtemperatuur gemeten van deze winter. De thermometer in Eelde wees -6,7 graden aan. Aan de grond werd het nog veel kouder met ruim -9 graden. Een groot verschil dus. Het kon zo koud worden vanwege de nachtelijke uitstraling van de bodem tijdens opklaringen. In het weerbericht hoor je vaak: "de minimumtemperatuur is 2 graden met kans op vorst aan de grond" of "de minimumtemperatuur was afgelopen nacht 2 graden maar op klomphoogte heeft het gevroren".
Minimumtemperatuur op klomphoogte 25-1-2021
Voor schaatsliefhebbers is de grondtemperatuur of grasminimumtemperatuur nogal belangrijk in de winter want die ligt dus vaak een stuk lager dan de minimumtemperatuur op 1,5 m hoogte. Ook voor boeren en tuinders is de grondtemperatuur belangrijk, datzelfde geldt voor de planten in de achtertuin die in het geval van vorst op klomphoogte beter naar binnen kunnen of afgeschermd dienen te worden.
Ook aan de temperatuurmeting op klomphoogte zijn eisen gesteld. Zo hangt de thermometer 10 cm boven het kortgeknipte maaiveld en hangt er een witte afdekplaat boven ter bescherming van de inkomende zonnestraling. De temperatuur wordt altijd in de schaduw gemeten. Ook mag deze thermometer niet verder dan maximaal 5 meter van de officiële weerhut staan.
Ook komende nachten kan het plaatselijk vriezen. Zowel op 1,5 m hoogte als op klomphoogte. Wat de winter verder nog in petto heeft blijft nog onzeker. De pluim ofwel de lange termijnverwachting voor de temperatuur zwabbert nogal. Het kan vriezen of dooien.
