Het Atlantisch orkaanseizoen is inmiddels flink op gang gekomen. Afgelopen week zorgde de zware orkaan genaamd Ida nog voor veel schade en zelfs slachtoffers in delen van de Verenigde Staten. Ondertussen heeft zich ook orkaan Larry gevormd op de Atlantische Oceaan welke zal afbuigen naar het noordwesten. Je kunt je voorstellen dat deze orkanen ook het weer in onze omgeving kunnen beïnvloeden. Hoe dát precies zit, lees je in deze blog!
Nog even in ’t kort: het ontstaan van orkanen
Elk jaar zien we wel weer beelden van de enorme kracht die orkanen kunnen hebben met soms verwoestende gevolgen. Het blijft dan ook onvoorstelbaar om te zien dat de natuur in staat is om deze verwoestende stormen te vormen, met soms wel windsnelheden tot boven de 300 km/u! Er zijn twee belangrijke factoren die de vorming hiervan bepalen: de temperatuur van het zeewater en de zogenaamde ‘windschering’.
Een orkaan vindt zijn oorsprong als een lagedrukgebied nabij de tropen. Er ontstaan rond deze breedtegraad regelmatig onweersbuien, die met de bovenluchtstroming vanaf Afrika van oost naar west trekken. Wanneer deze onweersbuien clusteren, daalt de luchtdruk en kan een zwakke circulatie ontstaan. Wanneer de atmosfeer maar onstabiel genoeg blijft, wordt de buienvorming versterkt.
Tropische stormen (en eventueel later orkanen) beginnen vaak als een geclusterde groep onweersbuien nabij de evenaar.
Voor de vorming van deze geclusterde (onweers)buien moet het zeewater minimaal een graad of 27 zijn. Verder is het belangrijk dat er weinig windschering staat. Windschering kan worden gezien als een verandering van de windsnelheid of windrichting met de hoogte. Wanneer er teveel windschering aanwezig is in de atmosfeer, wordt een orkaan als het ware uit elkaar ‘getrokken’. Een combinatie van warm zeewater en weinig windschering zal een orkaan dus snel in kracht laten toenemen. Meer over orkanen zelf lees je in deze blog!
Op naar Europa!
Nadat zo’n groepje onweersbuien is uitgegroeid tot een tropische storm en misschien wel een volwaardige orkaan, wordt deze door de heersende oostpassaat (de wind/stroming uit het oosten) rond die breedtegraad richting de Caraïben en/of naar de zuid- of oostkust van de Verenigde Staten gevoerd. Wanneer de tropische storm/orkaan het land bereikt, verliest de storm de voeding en zal dan in kracht afnemen. Door de heersende stroming buigt deze naar het noorden af en zal dan soms worden opgenomen in de ‘straalstroom’. Hoe werkt dat dan?
Het zou zeker niet de eerste keer zijn dat een ex-orkaan of ex-tropische storm (dan vaak inmiddels een ‘gewoon’ lagedrukgebied) vervolgens de Atlantische Oceaan oversteekt om richting Europa te trekken. Wanneer de straalstroom (een ‘rivier’ van een zeer krachtige wind van west naar oost op zo’n 10 tot 12 kilometer hoogte) vat krijgt op een ex-orkaan, wordt deze richting Europa ‘geblazen’ en zal (door de toenemende windschering en lagere zeewatertemperaturen) vaak verder afzwakken.
De straalstroom kan worden gezien als een rivier van een hele krachtige wind op ongeveer 10 kilometer hoogte. Het vormt de begrenzing van koude lucht in het noorden en relatief warme lucht ten zuiden ervan. Een zwakke straalstroom kronkelt meer dan wanneer de straalstroom krachtig is.
Wat doet dat met het weer?
Wanneer restanten van ex-orkanen richting West-Europa trekken, kan dat zeker invloed hebben op de weersverwachting. Vaak worden ze opgenomen in andere lagedrukgebieden. De inmenging van de vaak warme en vochtige lucht van een ex-orkaan in een lagedrukgebied is een complex proces en kan verschillende uitwerkingen hebben. Aan de voorzijde van zo’n lagedrukgebied wordt vaak warme (en vochtige) lucht richting het noorden getransporteerd. Mocht er een hogedrukgebied boven het centrale deel van Europa liggen, dan blokkeert deze als het ware de naderende ex-orkaan en kunnen we een tijd lang profiteren van warm en (als het éven meezit) zonnig nazomerweer. Echter, een andere trekrichting van de storing kan ook zorgen voor wisselvallig, zacht en windrijk weer.
Wanneer de ex-orkaan (in afgezwakte vorm) richting Europa wordt 'geblazen', wordt er aan de voorzijde relatief warme lucht richting het noorden getransporteerd. Wanneer de positie van het lagedrukgebied (maar ook het 'blokkerende' hogedrukgebied) gunstig is, kunnen we hier dan profiteren van nazomerweer. Wisselvalligheid en veel wind is echter ook mogelijk als gevolg van de storing.
Op dit moment: orkaan Larry
Zoals al eerder aangegeven, is na de ravage in het zuiden van de Verenigde Staten en in de omgeving van New York, een volgende orkaan ontstaan. Op de Atlantische Oceaan heeft zich inmiddels ‘major hurricane’ Larry gevormd. Voorlopig blijft de orkaan nog even op zee, al moeten de Bermuda-eilanden de storm wel in de gaten houden aangezien de storm de komende dagen die omgeving nadert. Maar wat gebeurt er daarna met de orkaan?
De weermodellen zinspelen op een afbuiging richting Europa later volgende week van Larry. Al afzwakkend tot een reguliere depressie zullen de restanten dan richting Europa trekken. Wat er precies gaat gebeuren met de storing, is nog niet duidelijk te zeggen. Het kan zijn dat het wordt opgenomen in een ander lagedrukgebied en het in delen van West-Europa een warme zuidelijke stroming aanwakkert. Interessant om in de gaten te houden dus!
Door een wat afwijkende trekrichting van orkaan Leslie die uiteindelijk richting Portugal trok, kwam onze omgeving in een warme zuidelijke stroming terecht waardoor het kwik in de herfst van 2018 even kon oplopen naar recordwaarden van lokaal wel meer dan 28 graden! Ex-orkaan Ophelia had in 2017 hetzelfde effect op het weer in Nederland.
