Het Noordpoolijs is eind vorig jaar de hoogste in de afgelopen jaren en de op één na hoogste in 18 jaar. Zijn daarmee de problemen voorbij of ligt er nog een adder in het gras?!
Het zee-ijs op de Noordpool kent ieder jaar een aangroei- en een smeltseizoen: In de winter groeit het zee-ijs aan en tijdens de zomermaanden smelt een gedeelte weer. Normaal wordt het hoogtepunt in maart bereikt en het dieptepunt in september. De afgelopen tientallen jaren is de hoeveelheid zee-ijs aanzienlijk afgenomen. Dat komt voornamelijk door klimaatverandering en de opwarming van de aarde die daar het gevolg van is.
Gemiddelde zee-ijs omvang voor de periode 1981 - 2010 (Bron: National Snow and Ice Data Center, Colorado)
Tot nu toe verliep het aangroeiseizoen hoopgevend: eind december lag er 12,95 miljoen vierkante kilometer zee-ijs. Dat valt net binnen het "interdecielbereik" (een maat om de statistische spreiding van de waarden in een dataset weer te geven), oftewel de normale jaarlijkse variabiliteit van zee-ijs. De omvang van het poolijs groeide zelfs sneller dan in de afgelopen jaren. Daarmee is het het hoogste van de afgelopen zeven jaar.
Vanwege de (onverwachte) goede groei van het poolijs waren enkele vrachtschepen die door de Noordelijke Zeeroute voeren, overvallen: ze waren ingevroren en moesten enkele weken wachten op ijsbrekers om hen te bevrijden!
IJsbrekers in de Arctische Zee (bron: Wikipedia)
De hoeveelheid zee-ijs kende vorig jaar veel variabiliteit: Tussen mei en het begin van juli is het ijs snel gesmolten, maar daarna ging het minder rap. Op 16 september 2021 bereikte de hoeveelheid poolijs het dieptepunt. Dat was geen recordlaagte en was eigenlijk slechts de 12ste laagste van de afgelopen dertig jaar. Dat kwam waarschijnlijk omdat het kouder dan normaal was in het westelijke deel van de Noordelijke IJszee. Daardoor werd het smelten van het ijs in de Canadese en Alaska-regio's iets vertraagd. Daarna groeide het ijs weer aan: eerst heel langzaam, maar sinds november ging het een stuk sneller.
Dat de hoeveelheid poolijs momenteel relatief hoger is dan afgelopen jaren, komt met name door het snelgroeiende zee-ijs in de westelijke Arctische gebieden, zoals de Beringzee en de Oost-Siberische Zee in november. De zomer en de herfst veliepen ook vrij koel, waardoor er minder ijs smolt en er makkelijker ijs bijkwam. De poolwervel speelt ook een rol in de hoeveelheid zee-ijs op de Noordpool. (Meer daarover in de blog van 17 februari 2020.)
Hoewel het zee-ijs meer is dan de afgelopen jaren (3% meer dan eind december 2020), is het nog steeds 4,4% minder dan de 1981 - 2010 gemiddelde hoeveelheid.
Het oppervlak van het poolijs in miljoen vierkante kilometer van het jaren 2020 en 2021 in vergelijking met de klimaatgemiddelde en de gemiddelde waarden van de laatste decade. (bron: National Snow and Ice Data Center, Colorado)
Ook kan niet alleen het oppervlak van het zee-ijs in acht worden genomen. Om een goed beeld te krijgen van de toestand van het zee-ijs, moet er ook naar het volume ervan worden gekeken. Hoe dikker het zee-ijs, hoe minder kwetsbaar het is voor smelt in de zomermaanden.
Het volume van het poolijs van de afgelopen jaren en de gemiddelde waarde van 2004 - 2013 (bron: Danish Meteorological Institute)
De afgelopen jaren is de negatieve trend van het zee-ijs volume goed zichtbaar: sinds 1979 is het volume van het poolijs slechts 3 keer minder groot geweest in september dan vorig jaar het geval was. De trend van de afgelopen 40 jaar blijft dus duidelijk: zee-ijs in september wordt steeds schaarser. De verwachting is dat in de komende 20 jaar de noordpool in september wel eens ijsvrij kan zijn.
Volgens klimaatprojecties is er tegen het jaar 2040 geen zomers zee-ijs meer in het noordpoolgebied, met uitzondering van "The Last Ice Area" (een gebied met het oudste en dikste laag ijs). Dat is zeer triest nieuws voor ijs-afhankelijke diersoorten, zoals de ijsberen, want dat kleine gebied wordt dan hun laatste toevluchtgebied voor een opwarmende aarde.
