Op de Buienradar-website kun je verschillende kaarten vinden met gegevens zoals de temperatuur, neerslag, wind en ook zichtwaarden. Het gaat hier dan niet om de verwachting, maar om de gegevens die daadwerkelijk zijn gemeten. Maar hoe komen wij aan die meetgegevens? Het KNMI heeft verspreid over het land weerstations staan, waar dag en nacht meetinstrumenten metingen verrichten. Om de 10 minuten worden de gegevens verwerkt en verstuurd. Uiteindelijk wordt deze data ook in de kaarten bij Buienradar verwerkt. De meetinstrumenten staan in een keurig gemaaid en afgebakend veldje die we 'de weertuin' noemen. Tijd om eens een wandeling te maken in deze weertuin.
Voorbeeld van de temperatuur-kaart van Buienradar 18 feb 2021 14:10 uur
Overzicht van de meetstations van het KNMI
Thermometer
Een van de meest bekende instrumenten die in de weertuin staat is de thermometer. Dit instrument meet de temperatuur van de lucht. Om de thermometer te beschermen tegen zonnestralen en neerslag (om meetfouten te voorkomen) is deze in een weerhut bevestigd. De klassieke (witte) weerhut is vierkant, met wanden die uit lamellen bestaan zodat de lucht er vrij doorheen kan stromen. Door de witte kleur warmt de de hut zelf zo min mogelijk op. De huidige weerhut lijkt op een stapel omgekeerde borden of schoteltjes. Deze fungeren als bescherming voor de thermometor of sensor en ook hier stroomt de lucht vrij doorheen. De luchttemperatuur wordt op 1,5 meter hoogte gemeten. De temperatuur aan de grond op een hoogte van 10 cm.
Regenmeter
Een grote verdiepte grindbak in de weertuin is gericht op meten van neerslag. De verlaagde ligging zorgt er voor dat regenwater minder wordt beïnvloed door eventuele wind en over de sensoren heen waait. Deze constructie wordt ook wel de Engelse opstelling genoemd. In de bak staan twee instrumenten opgesteld. Allereerst een regenmeter die aangeeft of het regent of droog is. De andere sensor is de pluviograaf. De pluviograaf registreert de hoeveelheid en de duur van de neerslag die valt.
Windsnelheid en windrichting
Het hoogste object in de weertuin is de mast met daarop bevestigd de windmeter. Op zo’n 10m hoogte bevind zich een windvaan die de windrichting aangeeft. Dat is dus de windstreek waar de wind vandaan komt. Ook bevindt zich op de mast een zogenaamde anemometer. Dat is een molentje met 3 cupjes. Hoe harder het waait, des te sneller het molentje of anemometer draait. Zodoende kan de windsnelheid gemeten worden. Aan dezelfde meetmast bevindt zich ook nog de barometer, die de luchtdruk meet.
Windmeter
Pyranometer
Om de hoeveelheid zonuren te bepalen wordt de stralingsmeter gebruikt. Dit apparaat heet de Pyranometer, heeft een glazen bolletje, met daarin een een zwart en een wit plaatje. Het zwarte plaatje wordt door de zonnestraling warmer. Het temperatuurverschil tussen beide plaatjes wordt gebruikt om de straling (energie mer vierkante meter) te berekenen en het aantal zonuren.
Pyranometer
Horizontaal zicht
Om het zicht en de neerslagsoort te kunnen definiëren (zonder menselijk waarnemen) is de 'present weather sensor' (PWS) ontwikkeld. Een lichtpuls wordt van de ene kant naar de andere kant verstuurd. Hoe meer verstrooiing van het licht plaatsvindt, hoe meer deeltjes zich in de lucht bevinden. Zo kan de PWS aan de hand van de vorm en grootte vaststellen om welk type neerslag het gaat en/of mist.
Present Weather System
Wolkenhoogtemeter
Een wolkenhoogtemeter ook wel ceilometer genoemd werkt met laserpulsen. De pulsen worden omhoog geschoten. Als zij op hun weg omhoog wolkendruppeltjes tegenkomen worden de pulsen weer teruggekaatst. De tijd die tussen verzending en ontvangst wordt gebruikt om de wolkenhoogte te meten. Zijn er meerder onderbroken wolkenlagen aanwezig kan de ceilometer deze ook detecteren.
Ceilometer
Gras kort houden
Om al deze gegevens goed en eenduidig in kaart te brengen zijn er voorwaarden verbonden aan de inrichting en opstelling van een weertuin. Zo moet de ondergrond van het terrein bestaan uit een goed gemaaid grasveld en mag in een grote straal rondom de tuin geen bebouwing voorkomen. Meestal staan de weertuinen dan ook in een open veld.
Toch zijn er ook een aantal KNMI stations die “last” hebben van lokale omstandigheden. Zo heeft het KNMI station in Vlissingen met een zuidenwind te maken met het relatief koude of warme water van de Westerschelde, het KNMI station in Hoek van Holland profiteert in de zomer dikwijls van hoge temperaturen omdat de weerhut in de duinen staat en zoals u weet warmt zand in de zon snel op. Het KNMI station op Rotterdam Airport heeft in het winterseizoen vaak lagere temperaturen omdat dit station wat lager ligt dan de directe omgeving. Koude lucht is eenmaal zwaarder dan warme lucht en zoekt dus altijd de laagste plek op. Wijk aan zee heeft ook in de winter bij heldere condities een lagere minimumtemperatuur omdat duinzand eenmaal snel afkoelt.
Weertuin van meetstation Arcen (KNMI).
Alle gegevens die worden gemeten worden opgeslagen voor klimatologische doeleinden, maar dat niet alleen. De weermodellen worden o.a. ook gevoed met data afkomstig van de meetstations. Meten is weten en verwachten!
