Het is nu nog rustig en droog weer met weinig wind en op veel plaatsen blauwe luchten. Maar in de bekende weerspreuk "maart roert zijn staart" zit wel een kern van waarheid. Want het weer in maart kan alle kanten op. En dat gaat richting het weekend ook gebeuren. Maar hoe kan dat?
Maart kan van alles in petto hebben. Het kan bijna zomers warm zijn, maar ook winters koud met zelfs strenge vorst en sneeuw! Een lange drogere periode, of juist een periode van heftige stormen met maartse buien: het kan allemaal. Maar waarom eigenlijk?
De vier seizoenen in maart
In maart laat het noordelijk halfrond langzaam aan de winter achter zich. Maar dat betekent niet dat er geen kou meer voorradig is in onze buurt. De koude, winterse bovenluchten bij Siberië, Scandinavië en richting de Noordpool zijn niet zomaar verdreven. Onder de juiste omstandigheden kunnen ze onze omgeving nog een flinke veeg winterweer geven. Denk bijvoorbeeld aan hoe koud het kan aanvoelen met een schrale noord(oost)elijke wind in deze periode. In maart kunnen er ook nog krachtige lagedrukgebieden over het land heen trekken. Deze kunnen uitgroeien tot een volwaardige storm en dan lijkt het weer meer op herfst!
Sneeuw op 31 maart 2022 (Foto: Martin Herms, Apeldoorn)
Ook kunnen met een noordwestelijke stroming vanaf de Noordzee buien onze kant op komen. En dat zijn niet zomaar buien; dat zijn namelijk maartse buien. Dat betekent de neerslag van deze buien een mix van regen, korrelhagel en natte sneeuw kan zijn.
De verschillende vormen van winterse neerslag, behalve dan voor korrelhagel. Wat voor soort neerslag er op de grond valt, hangt vooral af van de temperatuur van de lucht onder de wolk. Als de gehele luchtlaag onder het vriespunt ligt, valt er sneeuw. Als de lucht boven nul is, valt er regen. Daartussenin zit een overgangsgebied, waar de sneeuw kan smelten voordat het de grond bereikt (natte sneeuw) of dat het weer kan vriezen (ijzel).
De korrelhagel ontstaat doordat warmere lucht boven land of zee gaat stijgen door de koude lucht daarboven. In een bui kan een regendruppel daardoor juist mee naar boven worden genomen. Hoog in de bui is het ver onder nul, bevriest de regendruppel en wordt een kleine hagelsteen. Bij het weer naar beneden vallen ontdooit de hagelsteen deels en botst met andere regendruppels. Als zo'n deels ontdooide hagelsteen opnieuw in de stijgende stroom van zo'n bui terecht komt, herhaalt dat proces zich. Net zolang tot de hagelsteen zo zwaar is, dat ie naar beneden valt. In de winter zijn die stijgende stromen in buien niet zo heel sterk, zodat de hagel vrij klein blijft.
Beusichem, Cynthia van Leusden (archieffoto)
Maar in de zomer, als de temperatuurverschillen tussen het aardoppervlak en de top van de bui heel groot zijn, kunnen zich zeer grote hagelstenen ontwikkelen.
Tijdens zo'n maartse bui haalt de wind ook nog eens flink uit en kan de temperatuur zo maar een paar graden dalen. Dat heeft te maken met de kou op hoogte, die tezamen met de neerslag naar beneden komt. Pakt zo'n maartse bui fel uit en heeft de natte sneeuw/korrelhagel de overhand, is er ook nog eens kans op kortstondige gladheid.
Koningslust, Chris Strijbos
Maar de dagen lengen en daarmee wordt de zon krachtiger. Dat komt natuurlijk door de stand van de aarde en de kortere afstand die de zonnestralen moeten afleggen tot op het aardoppervlak (door een dikkere winteratmosfeer of juist een wat dunnere, zachtere atmosfeer). In het zuiden van Europa warmt het daardoor al snel flink op. Wanneer er dan een zuidelijke stroming op gang komt, kan zeer zachte lucht ons land bereiken en weet de temperatuur de lentewaarden op te zoeken! Dat is precies wat er vandaag en morgen nog gebeurt.
Omslag in het weer
We kunnen dus nog een paar dagen genieten van zacht weer, met een afwisseling van zon en bewolking. Door een vrij zuidelijke aanvoer is het erg zacht voor de tijd van het jaar. Morgen begint om iets over 4 uur 's ochtends de astronomische lente. Dan staat de zon precies boven de evenaar en zijn dag en nacht overal op aarde even lang. Het wordt ook meteen de warmste dag van de week met in Limburg 18, misschien op een enkele plek wel 19 graden. In het noorden is het een met een graad of 13 maar iets boven het gemiddelde voor de tijd van het jaar. Ook is daar veel bewolking en af en toe wat lichte regen.
Maar richting het weekend tapt het weer uit een ander vaatje. De wind draait uiteindelijk naar het noordwesten en daarmee wordt vochtige en op hoogte hele koude lucht aangevoerd en dus neemt de kans op buien toe. In de loop van zaterdag en op zondag komen we steeds diepe in de koude bovenlucht terecht en neemt de kans op winterse neerslag bij de buien toe. Daarbij lijkt het vooral om korrelhagel te gaan. En deze maartse buien blijven een groot deel van volgende week nog in de verwachting. Ook wordt het vanaf zaterdag nog maar een graad of 9 en dat is onder het gemiddelde voor de tijd van het jaar.
