Je hebt het misschien al gehoord; er is in het weekend kans op een overgang naar koud en winters weer. Maar het kan ook zacht en herfstig blijven. En het maakt ook nogal wat uit of je in het noorden of het uiterste zuiden van het land zit. Er is een grote onzekerheid over het weer over een dag of 5 en daarna. Hoe kan dat? We hebben toch allerlei supercomputers en honderden weermodellen die constant aan het rekenen zijn en nieuwe verwachtingen maken? Dat leggen we uit in deze blog.
Meteorologen gebruiken als onderdeel van hun verwachting de pluim. Een pluim is een soort grafiek waaruit je kunt aflezen hoe zeker een verwachting is. Hier kan het dus gaan om een aantal omstandigheden waaronder bijvoorbeeld de temperatuur, de hoeveelheid neerslag, de bewolkingsgraad, de windkracht en -richting; om maar een paar te noemen.
Een pluim bestaat uit verschillende lijnen, die verschillende verwachtingen, oftewel berekeningen, van een weermodel voorstellen. De pluim die wij vaak gebruiken is van het het Europese weermodel ECMWF. Die berekeningen worden gemaakt door deze supercomputer. Om de paar uur opnieuw.
Supercomputer van het Europese weermodel ECMWF
Allereerst wordt één hoofdberekening gemaakt van tien dagen, de operationele run. Daarna volgt de controle run die iets grover wordt berekend. Vervolgens wordt deze berekening 50 keer herhaald, maar dan met kleine verstoringen. Bijvoorbeeld iets meer of minder wind, een iets hogere of lagere luchtdruk, temperatuur of luchtvochtigheid. Daardoor zijn de uitkomsten net iets of juist heel erg verschillend van de hoofdberekening. Deze berekeningen gaan over de komende 15 dagen. Al die berekeningen op één grafiek lijken soms op een rookpluim die uit een schoorsteen komt, vandaar de naam “pluim”.
Hieronder is de pluim van vandaag voor de temperatuur voor de komende twee weken te zien. De rode lijn duidt de berekening van de operationele run aan, de zwarte stippellijn is de controle run en de rode stippellijn geeft de middelste van alle berekeningen aan. alle groene lijntjes staan voor de 50 verschillende berekeningen met een kleine verstoring. Hoe dichter alle lijnen bij elkaar liggen, hoe zekerder de uitkomst is. Naarmate we verder in de toekomst kijken, wordt ook de onzekerheid groter. Een kleine verstoring in de uitgangspositie kan naarmate de tijd verstrijkt, steeds grotere gevolgen hebben. Het verschil tussen de bovenst en onderste groene lijn geeft gelijk een mate van onzekerheid weer.
KNMI-Temperatuurpluim
Hoewel er grote verschillen in de berekeningen zijn, kunnen we toch een aantal dingen aflezen: Ten eerste wordt het inderdaad kouder. Voor komende dinsdag zitten op 1 na alle berekeningen onder de 10 graden als maximumtemperatuur. Hoe koud het precies wordt, is al lastiger te zeggen. Ergens tussen de 4 en 8 graden zo te zien. De meeste groene lijntjes zitten op 7 of 8 graden, dus de kans is het grootst dat we daar inderdaad naartoe gaan. Maar wanneer dan? Dat is volstrekt onzeker. Vrijdag ligt het maximum tussen de 5 en 17 graden. En zaterdag tussen de 5 en 14 graden. Daar kun je niet zoveel mee. En dan gaat het hier alleen nog maar over de temperatuur, en dan ook nog alleen maar over De Bilt. De grafieken van Eelde (vlakbij Groningen) en die van Maastricht zien er weer totaal anders uit. En dan zijn er ook nog heel veel berekeningen, bijvoorbeeld over de hoeveelheid bewolking of de kans op sneeuwval, zoals je hieronder ziet.
Verwachting
De onzekerheid voor komend weekend zit hem in de vraag waar de grens tussen de koude lucht in het noorden en de zachte lucht in het zuiden precies komt te liggen.
Op de weerkaart van morgen zien we dat die grens over Engeland naar Denemarken loopt. Wij zitten aan de warme kant met een aanvoer van zachte lucht uit Spanje. De komende dagen zitten we nog in de zachte lucht. Mogelijk wordt het zelfs nog recordwarm op woensdag of donderdag. Maar richting het weekend komt die grens ongeveer boven ons land te liggen. En waar die grens precies uitkomt, is heel bepalend voor het weer: ten zuiden ervan is het zacht, ten noorden ervan koud. En precies op de grens kan weleens behoorlijk wat regen gaan vallen. En het is juist de precieze plek van die grens die de verwachting zo onzeker maakt. En de spreiding in de pluim zo groot. Wij kwamen tot de volgende verwachting voor de komende dagen: 
Je ziet eerst de warme dagen, en dan de onzekerheid op vrijdag. De verschillen in het land zijn dan groot. Waarschijnlijk regent het vooral in het midden van het land en is het in het noorden al koud, terwijl het in het zuiden nog zacht is. Dat geldt ook voor de zaterdag, hoewel die grens dan weer op een iets andere plek kan liggen. Vanaf zondag lijken we dan echt in de koudere lucht terecht te komen met na het weekend kans op winterse buien. Maar, zoals we net gezien hebben; Hoe verder weg, hoe groter de onzekerheid. O, en spoiler-alert: Vanavond komen er weer nieuwe berekeningen... en morgen weer....
