Vanaf morgen krijgen we morgen wellicht wat buien met onweer. Maar hoe ontstaat onweer eigenlijk? En wat moet je wel of juist niet doen wanneer het gaat onweren?
Onweersbui
Vocht en stijgende luchtbewegingen zijn de belangrijkste ingrediënten voor de vorming van onweersbuien. Stijgende luchtbewegingen ontstaan doordat de lucht aan het aardoppervlak warmer is dan de atmosfeer erboven. Warme ‘luchtpakketjes’ kunnen vanaf het aardoppervlak blijven stijgen zolang ze maar warmer, en dus lichter, zijn dan de omgevingslucht. In Nederland gebeurt dit meestal op lente- en zomerdagen met sterke instraling van de zon. Het aardoppervlak warmt dan sneller op dan de lucht erboven. Maar ook in de herfst of winter is het zeker mogelijk.
Ontladingen. Foto: Obed Rupert, Dronten
Met het stijgen koelt het vochtige luchtpakketje af en op een gegeven moment is het zo ver afgekoeld dat er condensatie optreedt: uit waterdamp vormen zich wolkendruppels. Een schapenwolk (officieel cumuluswolk) is geboren!
Ontstaan van een bui
Bij voldoende warmte en vocht kan een schapenwolk uitgroeien tot een onweerswolk! Verder dan de tropopauze, op zo'n 10 km, groeit de onweerswolk trouwens niet. Daar zit een soort atmosferische 'deksel'; de temperatuur van de lucht neemt hier toe met de hoogte.
Als de stijgende luchtbewegingen sterk genoeg zijn groeit de cumuluswolk verder door. Wolkendruppels beginnen te botsen en te groeien, en op een gegeven moment worden de druppels zo groot dat ze uit de wolk (inmiddels cumulonimbus) vallen, we spreken van een bui. Niet alleen zijn er nu stijgende luchtbewegingen, met de regen komt er ook een koude, dalende luchtstroom op gang.
Ladingsverschillen tussen de onder- en bovenkant van de wolk in combinatie met dalende en stijgende luchtbewegingen doen de vonk overslaan.
Dit is belangrijk voor het ontstaan van onweer, want de wolk heeft van onder naar boven een ladingsverschil. De stijgende lucht neemt negatief geladen deeltjes mee van de onderkant van de wolk en komt in contact met dalende, positief geladen lucht met een ontlading als gevolg: bliksem! De meeste ontladingen vinden plaats van wolk tot wolk, maar de meest indrukwekkende en gevaarlijke zijn van wolk tot grond.
Omdat licht sneller is dan geluid, volgt de donderklap pas enkele seconden later. Elke drie seconden na de flits, betekent een kilometer ver weg. Tel je dus negen seconden tussen de flits en klap, dan weet je dat de bui drie kilometer ver weg is.
Ga bij onweer niet onder een boom zitten!
Onweer, wat nu?
Wat moet je doen als je buiten in een onweersbui terecht komt? Als er geen schuilplaats in de buurt is (kan ook gewoon je auto zijn!), maak je dan zo klein mogelijk en blijf uit de buurt van bomen of metalen hekken. Hurkend met de hakken tegen elkaar is de veiligste houding, mocht je getroffen worden is het pad van de bliksem door je lichaam is dan het kortst.
Dit is de veiligste houding als je noodgedwongen buiten de onweersbui moet uitzitten. Maak je zo klein mogelijk en hakken tegen elkaar!
Wist je dat
Het in het noordoosten van het land ongeveer 20 keer per jaar onweert.
Het in de omgeving van Breda gemiddeld het vaakst onweert in Nederland, namelijk 34 keer per jaar.
Rond de evenaar onweert het ongeveer 200 dagen.
In Kampala, Oeganda onweert het de meeste dagen, namelijk 240 dagen!
De meeste ontladingen komen voor boven een het Maracaibomeer in Venezuela. Dus niet de meeste dagen onweer, maar wel de meeste flitsen.
Verwachting
Vanaf morgen staan er dus een aantal stevige onweersbuien in de verwachting. Houdt dus de onweersradar in de gaten en zorg dat je op tijd binnen bent.
Bekijk de actuele onweerradar hier!
