We naderen het einde van augustus, ook wel de oogstmaand genoemd. Met de oogst komt het groeiseizoen ook ten einde, hoewel dat officieel nog tot eind september loopt. Anders dan in voorgaande jaren hadden we dit groeiseizoen niet echt met droogte te maken. Resulteert dit dan ook in betere oogsten, of verschilt dat weer per gewas? In deze blog lees je alles over het groeiseizoen en de gevolgen van het weer erop!
Groeiseizoen
Allereerst is het natuurlijk belangrijk om te weten wat het groeiseizoen precies inhoudt. Officieel start het groeiseizoen als de gemiddelde etmaaltemperatuur boven de 5 graden uitkomt en daar tot 1 juli niet meer onder duikt. Over het algemeen gebeurt dit begin april, het groeiseizoen loopt dan door tot eind september. Vanwege praktische redenen houden meteorologen en onderzoekers bij bijvoorbeeld het meten van droogte de periode tussen 1 april en 30 september aan. Wanneer we echter kijken naar de periode waarin de meeste gewassen in Nederland groeien zien we echter dat het groeiseizoen in beweging is!
Klimaatverandering
De dag dat de gemiddelde etmaaltemperatuur boven de 5 graden uitkomt valt steeds eerder in het jaar door toedoen van de opwarming van de aarde. Naar verwachting komt deze dag in 2050 al half maart aan bod, terwijl dat in het oude klimaat rond 10 april was. Dit biedt uiteraard kansen voor boeren, die zien het seizoen waarin hun gewassen groeien met enkele weken uitbreiden. Ook kunnen er nieuwe gewassen op grotere schaal geteeld worden, denk hierbij bijvoorbeeld aan wijngaarden. Voor de boeren kleven echter ook flinke nadelen aan klimaatverandering, zo liggen droogte, extreme buien, en grote hagel op de loer.
Figuur 1: Hierboven zie je de verwachtte start van het groeiseizoen in de jaren 2050 en 2100 volgens de klimaatmodellen van het KNMI. Het zou dus in het meest extreme scenario al in februari kunnen starten over 80 jaar! Hier kun je zelf de klimaatmodellen bekijken.
Wereldwijd
Overal op de wereld zijn de gemiddelde weersomstandigheden anders en dat betekent dat ook de groeiseizoenen op veel plaatsen verschillend zijn. Zo start de periode van plantengroei in Scandinavië minstens een maand later dan in Nederland. Wel hebben planten er in de zomer een betere kans om te ontwikkelen doordat de nachten er rond die tijd erg kort duren. In Zuid Europa start het groeiseizoen al erg vroeg in de lente maar hebben planten het in de zomer juist weer lastiger door vaak aanhoudende warmte of droogte. Rond de evenaar zit er geen verschil tussen seizoenen, het groeiseizoen kent daar dus vaak geen einde.
Vaak zijn de aanwezige gewassen in een gebied afgesteld op het betreffende groeiseizoen (maar ook op andere zaken zoals de bodemsoort). Het Nederlandse seizoen is erg geschikt voor bijvoorbeeld aardappelen, bieten, maar ook gewassen als graan en mais doen het goed.
Figuur 2: Graan en bieten op een Nederlandse akker. Foto genomen door Albert-Jan de Boer.
Dit seizoen
Hoe zat het dit groeiseizoen dan met de omstandigheden voor planten? Dat verschilt heel erg per soort! De afwezigheid van droogte heeft positieve gevolgen gehad voor de landbouw in ons land. Het neerslagtekort lag tot nog toe bijna altijd onder de mediaan, aan neerslag dus geen gebrek.
Figuur 3: Het huidige neerslagtekort (de zwarte lijn) ligt ruim onder de mediaan, wat betekent dat het dit jaar natter is geweest dan gemiddeld.
Aan de andere kant hadden we wel een erg koel voorjaar, misschien herinner je je de lage temperaturen in met name april nog wel. Dit heeft voor bijvoorbeeld de perenoogst flinke gevolgen, zo wordt er verwacht dat de oogst bijna 20% lager uitvalt dan vorig jaar.
Ook in de zomer wilde het nog niet echt vlotten qua warmte, en dat was dan weer terug te zien in de graanoogst. Want hoewel de hoeveelheid geoogst graan rond het gemiddelde ligt, konden boeren door het wisselvallige weer vaak pas 7 tot 10 dagen later dan gemiddeld oogsten. De aardappeloogst lijkt normaal uit te gaan vallen, al hebben veel rassen een groeiachterstand door de koele lente. Regionaal zijn er wel flinke verschillen, gebieden die deze zomer met wateroverlast te maken hebben gekregen kunnen een goede aardappeloogst vergeten.
In vergelijking met voorgaande jaren, zoals 2018, waarin droogte een grote rol in de oogst speelde, lijkt dit groeiseizoen niet tegen te vallen. Zo’n wisselvallige zomer heeft dus ook zijn voordelen!
