We beleven een volop zomers weekend in Nederland met morgenmiddag misschien wel 35 graden op een enkele plek in het oosten en zuidoosten. Als de maximumtemperatuur ergens boven de 35 graden komt, spreken we van een extreem warme dag. Hoe vaak komen extreem warme dagen eigenlijk voor in Nederland?
Onderstaande kaart van het KNMI laat zien hoeveel extreem warme dagen er gemiddeld jaarlijks voorkomen in Nederland. Over het algemeen geldt: hoe dieper landinwaarts je gaat, hoe meer van zulke dagen. Dit komt omdat je dichtbij zee te maken hebt met de invloed van het relatief koele zeewater, wat de temperatuur op hete zomerdagen wat tempert. In Noord-Limburg zien we gemiddeld 1 extreem warme dag per jaar, terwijl dit in het noordwestelijk kustgebied ongeveer 0 is. Het KNMI-weerstation in Den Helder heeft sinds het begin van de meetreeks in 1906 nog maar één dag gemeten met meer dan 35 graden! Op Vlieland is zelfs nog nooit een extreem warme dag gemeten, maar dit station bestaat ook pas sinds 1996.
Gemiddeld aantal extreem warme dagen per jaar in Nederland (bron: KNMI)
Extreem warme dagen in het verleden
De kans op extreem warme dagen is logischerwijs veruit het grootst in het zomerseizoen. Sinds 1901 is er op 56 dagen ergens in ons land een maximumtemperatuur van 35 graden of meer voorgekomen, die als volgt verdeeld zijn over de verschillende maanden:
Juni: 3
Juli: 31
Augustus: 21
September: 1
Bijna alle extreem warme dagen zijn dus in de twee warmste maanden van het jaar gemeten: juli en augustus.
Misschien wel de meest opvallende 35'er is die op 15 september 2020. Op deze Prinsjesdag werd het in Gilze-Rijen 35,1 graden, zeer uitzonderlijk voor september! In augustus van datzelfde jaar hadden we ook al een bijzondere reeks van maar liefst 5 dagen achter elkaar waarop het ergens in Nederland minstens 35 graden werd, namelijk van 7 tot en met 11 augustus. Natuurlijk mag ook de extreme hittegolf van eind juli 2019 niet ontbreken in het rijtje: drie dagen op rij steeg de temperatuur tot boven de 35 graden, en op twee van die dagen werd lokaal zelfs de grens van 40 graden overschreden — iets wat nog nooit eerder was voorgekomen en sindsdien ook niet meer is gebeurd. In juli 2022 kwam Maastricht er nog wel in de buurt met 39,5 graden.
Klimaatverandering
Door de opwarming van de aarde komen extreem warme dagen in Nederland steeds vaker voor, en in de toekomst zal deze trend zich voortzetten. In de vorige eeuw hadden we in de meeste jaren geen enkele extreem warme dag ergens in het land, terwijl dat deze eeuw juist in de meeste jaren wel gebeurt. 37 van de in totaal 56 extreem warme dagen zijn in de 21e eeuw gemeten, en dat terwijl de eeuw pas op een kwart is. In de grafiek hieronder is goed te zien dat er steeds meer extreem warme dagen voorkomen. Vooral de zomers van 2018, 2019 en 2020 vallen op met respectievelijk 5, 4 en maar liefst 7 dagen met lokaal meer dan 35 graden.
Aantal dagen met ergens in Nederland een maximumtemperatuur van 35 graden of hoger. (bron: KNMI)
Morgen lokaal 35 graden?
Er is morgen een kleine kans op een extreem warme dag in het uiterste oosten en zuidoosten van het land. Vanaf de tweede helft van de ochtend wordt de warmte die zich in ons land bevindt verdrongen naar het oosten, maar in de oostelijke helft kan het ook dan nog tropisch warm worden. Mocht de verkoelende westenwind met bijbehorende bewolking niet te vroeg binnenvallen, is langs de oostgrens in Limburg, de Achterhoek en Twenthe lokaal 35 graden mogelijk morgenmiddag. Dit is ook wat het Harmonie weermodel toont, zoals hieronder te zien is. Als ook op een KNMI-station 35 wordt gehaald morgen, zou dat de eerste lokale extreem warme dag in ons land zijn sinds 19 juli 2022. Het zou ook bijzonder zijn omdat extreem warme dagen zeldzaam zijn in de maand juni, het zou pas de vierde keer zijn sinds het begin van de metingen. Maar zoals gezegd moet dan alles goedvallen morgenmiddag en de kans daarop is niet zo groot.
Temperaturen morgenmiddag om 15 uur volgens weermodel Harmonie. In Twenthe en Zuid-Limburg wordt zeer lokaal 35 graden berekend. (bron: Wouter van Bernebeek)
