Hittegolven lijken misschien minder spectaculair dan stormen of overstromingen, maar de impact die ze hebben is vaak vele malen groter. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de recente hittegolf in Europa tot duizenden doden leidde en dat klimaatverandering daarbij de grootste aanjager is. Terwijl de temperaturen oplopen, blijven de slachtoffers grotendeels onopgemerkt.
Elke graad telt
De hittegolf in Nederland van amper 2 weken geleden liet de temperatuur in Limburg stijgen naar een zinderende 39 graden. Ook in de rest van Europa was het vaak bloedheet met over een periode van meerdere dagen temperaturen tot 10 graden boven gemiddeld. Tijdens de hittegolf van eind juni tot begin juli stierven naar schatting 2300 mensen vroegtijdig in twaalf grote Europese steden. Onderzoekers van onder meer Imperial College London, het KNMI en de London School of Hygiene & Tropical Medicine ontdekten dat maar liefst 1500 van die doden direct toe te schrijven zijn aan hitte veroorzaakt door klimaatverandering. Zonder de extra opwarming, veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen, zou de hitte 1 tot 4 graden lager zijn geweest, en zouden veel levens gespaard zijn gebleven.
Hoogste gemiddelde temperatuur over een periode van 5 dagen op elke locatie in Europa vergeleken met het zomerklimaat (juni-augustus), binnen de periode van 23 juni t/m 2 juli 2025. Zwarte cirkels geven de twaalf steden aan die in deze analyse zijn onderzocht: Londen, Parijs, Frankfurt, Zagreb, Boedapest, Athene, Rome, Milaan, Sassari, Barcelona, Madrid en Lissabon. (Bron: World Weather Attribution)
Sluipmoordenaar in huis
In tegenstelling tot rampen als stormen en overstromingen, die zichtbare schade aanrichten, voltrekt een hittegolf zich in stilte. De meeste slachtoffers overlijden thuis of in ziekenhuizen. Vaak gebeurt dit door bestaande aandoeningen die verergeren door hittestress. Hartproblemen, diabetes en longaandoeningen spelen daarbij een grote rol. In officiële statistieken wordt hitte zelden als doodsoorzaak genoemd, waardoor de omvang van het probleem onderschat blijft. Ouderen zijn het kwetsbaarst: 88% van de sterfgevallen betrof mensen boven de 65.
Wat we kunnen doen, en vooral moeten laten
Hittegolven zullen vaker langer en intenser worden, zolang de aarde verder opwarmt. Daarom is actie op twee fronten nodig. Aan de ene kant: directe bescherming van kwetsbare groepen met waarschuwingssystemen, koelteplekken en groen in de stad. Aan de andere kant: structureel terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Want zoals de onderzoekers stellen: elke tiende graad opwarming maakt het verschil tussen leven en dood.
Meer groen in de stad, maar ook schaduwdoeken kunnen de ergste hitte iets temperen. Het effectiefst is het voorkomen van de opwarming van de aarde door het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. (Foto: Don van Dongen, Malaga)
