De opwarming van de aarde heeft veel gevolgen op verschillende gebieden. Vaak gaat het om extreem weer, overstromingen, hittegolven of bosbranden, maar er zijn ook andere gevolgen, bijvoorbeeld onze gezondheid.

Klimaatverandering doet de intensiteit en frequentie van extreme weersomstandigheden toenemen. Dat blijkt uit de laatste Global Annual to Decadal Climate Update van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Deze toename heeft vooral gevolgen voor kwetsbare bevolkingsgroepen. Denk hier bijvoorbeeld aan ouderen of juist jonge kinderen. Een ander voorbeeld hiervan zijn zwangere vrouwen. 

Blootstelling aan een hoge omgevingstemperatuur kan schadelijke gevolgen hebben vanwege hittestress en uitdroging bij de moeder. Hierdoor kan de bloedstroom in de placenta en de toevoer van voedingsstoffen naar de foetus in gevaar komen. Ook bij extreem lage temperaturen zijn er gevolgen voor zwangere vrouwen: het kan een negatief effect hebben op de ontwikkeling van de foetus door de bloedtoevoer naar de placenta te verminderen. Het kan ook de stresshormonen van de moeder verhogen, wat weer kan leiden tot vroeggeboorte. 

Ook in Nederland is dat het geval: uit nieuw onderzoek van Erasmus MC, Erasmus Universiteit en Tilburg University blijkt dat de toenemende hitte in Nederland tot meer vroeggeboortes leidt. 

Het onderzoek

Dit onderzoek is gebaseerd op nationale geboorteregistergegevens tussen 1 januari 2003 en 31 december 2017. Er werd gekeken naar meer dan 2 miljoen eenlinggeboortes met een zwangerschapsduur tussen 24 weken en 41 weken en 6 dagen tijdens deze periode. 

Data van de Nederlandse Perinatale Registratie (Perined) en het CBS zijn gebruikt, samen met klimatologische gegevens van het KNMI. Gemiddeld werden zwangere vrouwen tijdens de onderzoeksperiode 12,4 dagen blootgesteld aan een dagelijks gemiddelde temperatuur van meer dan 20 graden en 2,5 dagen aan een dagelijks gemiddelde temperatuur van minder dan minus 4 graden. Een gemiddelde etmaaltemperatuur van meer dan 20 graden klinkt misschien niet warm, maar dat is natuurlijk het gemiddelde van de minimum- en de maximumtemperatuur. Overdag is het dan vaak 30 graden of meer. 

Foto: Nely van Frankenhuijzen (Beusichem)

Resultaten

Bij slechts één dag extra waarop de gemiddelde temperature boven 20 graden is, is er een verhoogde kans op het volgende: laag geboortegewicht (LBW), te klein voor de zwangerschapsduur (SGA) en vroeggeboorte (PTB). Ook bij blootstelling aan te lage temperaturen (gemiddelde etmaaltemperatuur van minder dan minus 4 graden) tijdens het tweede trimester is er een nadelig effect gemerkt op geboortegewicht (te laag) en kans op vroeggeboorte. 

De geschatte impact van blootstelling in utero aan één extra dag in een bepaald temperatuurbereik op de geboorte-uitkomsten (ten opzichte van een dag met een gemiddelde temperatuur van 8–12 °C). (Bron: Burgos-Ochoa et al via Science Direct)

Verder blijkt uit de studie dat de schadelijke impact van blootstelling aan extreme temperaturen in de baarmoeder duidelijker was bij geboortes in huishoudens met een laag inkomen. Dit kan mogelijk verband houden met de fysieke omstandigheden van de woon- en werkomgeving en activiteitenpatronen van zwangere vrouwen in achterstandswijken. Ook de beschikbare hulpmiddelen kunnen een rol spelen. 

Twee keer zo snel

Wereldwijd wordt het warmer. Er zijn al honderden, misschien wel duizenden onderzoeken naar gedaan. Maar in warmere landen merk je de gevolgen niet zo snel. In Nederland wel. Dat komt omdat de opwarming hier in Nederland twee keer harder gaat dan in andere delen van de wereld. Dat betekent dat onze lichamen ook minder tijd hebben om zich aan te passen aan de hogere temperaturen. 

Komende tijd ook weer warm

Vandaag voelt het misschien niet erg warm, maar de warmte komt er aan! Vanaf morgen wordt het iedere dag warmer met op dinsdag een hoogtepunt. Dan wordt het namelijk in het hele land tropisch warm! Dit gaat gepaard met droog weer en flink wat ruimte voor de zon. De komende dagen is het dus heel belangrijk (ook dus voor de zwangere vrouwen) om zo veel mogelijk te doen hittestres tegen te gaan.

Bronnen:
Health disparities in the impact of prenatal temperature exposure on birth outcomes: A nationwide population-based study in the Netherlands via Science Direct
Meer vroeggeboorte door hitte, vooral vrouwen in achterstandswijken lopen risico via RTL Nieuws