Na een periode met (voor velen) aangename temperaturen wordt het de komende dagen even zomers tot tropisch warm. Met de komst van vochtige lucht wordt het vervolgens nog eens benauwd warm. Voor de een is het heerlijk, de ander snakt naar minder warm weer. Hoe je het wendt of keert, je moet met het warme weer wel rekening houden met een aantal zaken, zoals voldoende (water) drinken.
Hete lucht uit Afrika
Waar komt die hete lucht ineens vandaan? Daarvoor moet een blik op de weerkaart worden geworpen. Een lagedrukgebied bevindt zich ten westen van het Verenigd Koninkrijk en een hogedrukgebied boven Scandinavië met een uitloper richting het oosten van Europa. Tussen deze druksystemen wordt met een zuidelijk stroming zeer warme lucht aangevoerd. De lucht is van oorsprong afkomstig uit Afrika en is met een zuidelijke wind onze kant opgewaaid. Eerder deze week kreeg het zuiden van Spanje al met de Afrikaanse hitte, en werd het plaatselijk 40 graden. De warme tropische lucht had Frankrijk gisteren ook bereikt. In de Franse stad Nimes werd 37,9 graden gemeten, een hitterecord voor de eerste helft van deze maand. De voorhoede van de hitte heeft vandaag de Benelux bereikt en dat gaan we vandaag al merken. Het wordt namelijk 23 tot 29 graden, wellicht lokaal al 30 graden in het zuiden. Morgen wordt het nog warmer, maar we hoeven ons geen zorgen te maken dat het in onze omgeving 40 graden wordt, maar met een plaatselijke 33 graden is het voor Nederlandse begrippen ook al heet.
Temperatuur op circa 1,5 km hoogte - hoe roder de kleur hoe warmer en de donkerrode kleur geeft de positie van de heetste lucht weer (20:00 uur lokale tijd)
Benauwd warm
Vandaag zal de temperatuur voor veel mensen als 'goed uit te houden' wordt bestempeld. Morgen is de kans groot dat dat een ander verhaal wordt en het als benauwd wordt ervaren. De ene temperatuur is de andere niet. Hoe kan het toch dat het de ene keer bij 25 graden prima uit te houden is en de andere keer het benauwd aanvoelt? Bijvoorbeeld op vakantie in het buitenland, waarbij de 30 graden daar goed te doen is, maar de 25 graden in eigen land drukkend warm is. De verklaring zit ‘m in de luchtvochtigheid. Hoe hoger de luchtvochtigheid, des te warmer het aanvoelt. Dat heeft op z’n beurt weer alles te maken met de warmtehuishouding van het menselijk lichaam.
Hitte op het strand (foto: Janneke Middendorp)
Thermoregulatie
Om het menselijk lichaam op een gezonde comfortabele temperatuur te houden zijn er allerlei processen gaande. Dit wordt ook wel thermoregulatie genoemd. Een gezonde kerntemperatuur ligt overigens rond 36,6 graden. Deze kerntemperatuur loopt bijvoorbeeld op bij inspanning, zoals sporten of fysiek werk. Daarnaast speelt de omgevingstemperatuur een belangrijke rol, maar ook de instraling van de zon. In geval van een verhoogde kerntemperatuur zorgt het lichaam er vervolgens voor om de boel af te koelen.
Kun je niet zweten, dan moet je badderen voor verkoeling (foto: Hans Buls)
Zweten geblazen
Het lichaam raakt warmte kwijt door stroming/wind, rechtstreekse geleiding, (infrarood)straling en verdamping via de ademhaling. Straling, stroming en geleiding zijn afhankelijk van een temperatuurverschil tussen huid en omgeving. Ten tijde van hitte is het verschil klein en daarom spelen deze factoren een beperkte rol.
Het belangrijkste proces (in de meeste gevallen) om het lichaam af te koelen is zweet. Verdamping van zweet of vocht van de huid is het meest van belang om warmte af te voeren. Het verdampen van vocht kost warmte en deze warmte wordt onttrokken aan de huid. Dat is dus het verkoelende effect van zweet.
Wat een verkoeling dat frisse water... (foto: Humphrey Burchartz)
Luchtvochtigheid
De verdamping van vocht gaat bij droge lucht een stuk makkelijker en sneller dan bij vochtige lucht. Bij een hoge luchtvochtigheid verdampt het zweet minder (snel) en is het verkoelend effect minder toereikend. Dit is ook de reden waarom 30 graden bij een hoge luchtvochtigheid als benauwd of drukkend wordt ervaren.
Hoge temperaturen in combinatie met een hoge luchtvochtigheid maken het benauwd warm (foto: Jannes Wiersema)
Hittestress
Bij aanhoudend hoge buitenluchttemperaturen kan het menselijk lichaam ‘stress’ gaan ervaren doordat het lichaam de warmte niet goed ‘kwijt’ kan en er lichamelijke klachten kunnen optreden. We kunnen bijvoorbeeld last krijgen van slaapproblemen, moeheid, gedragsveranderingen en nog veel meer! Uitdrogingsverschijnselen liggen ook op de loer. Langdurig hoge temperaturen zijn vooral voor ouderen en kwetsbaren vaak niet fijn en niet zonder risico. De thermoregulatie bij ouderen functioneert soms minder goed, evenals het zweetproces, waardoor het lichaam een te hoge kerntemperatuur krijgt. Niet alleen mensen, ook dieren kunnen last hebben van de hitte. Het is dus zaak om tijdens warme dagen ook dieren in de gaten te houden en voor verkoeling te zorgen.
Hoe hoger de luchtvochtigheid en hoger de temperatuur, des te groter de risico op hitte-stress. Veel gemelde klachten bij hitte zijn vermoeidheid, concentratieverlies, hoofdpijn, duizeligheid, spierpijn, dorst, slaapverstoring en overmatig zweten.
Tips voor de hitte
Misschien ten overvloede, maar hierbij toch een paar tips tegen hittestress:
- Drink voldoende water: zelfs de normale 2 liter water is niet genoeg op warme dagen!
- Kleed je luchtig: kies voor lichte kleuren en kleding die goed ademt, zoals katoen of linnen.
- Vermijd zware inspanning: sport niet tijdens de warmste uren van de dag!
- Zoek verkoeling op: bijvoorbeeld in de schaduw of binnenshuis. Houd de zon en warmte zoveel mogelijk buiten je woning.
Zoek de schaduw op (foto: Ben Saanen)
De hitte blijft even hangen
Wordt het vandaag lokaal misschien tropisch warm, morgen wordt het op meerdere plekken tropisch. In het midden en zuiden weet de temperatuur op te lopen naar waarden rond of boven 30 graden. Misschien dat het op een enkele plek in het zuiden 33 graden wordt. Daarbij staat een zwakke wind uit oostelijke richtingen. Verder neemt de luchtvochtigheid verder toe en daarmee kan het benauwd warm aanvoelen. En het weerbeeld, stralend zonnig?
Verwachting voor vrijdag 13-06-2025
De zon laat zich zeker zien, maar strak blauw zal het niet continue zijn. Het eerder genoemde lagedrukgebied in de buurt van het Verenigd Koninkrijk veroorzaakt wolkenvelden en voert ook enkele storingen of fronten aan. Die komen vanuit het zuidwesten en schampen soms de westkust. Vannacht kan er bijvoorbeeld al een onweersbui het zuidwesten van Nederland aandoen. Morgenochtend is het ook niet uitgesloten dat er een regen- of onweersbui vanuit het zuiden het land binnenkomt. Houd de Buienradar dan ook in de gaten.
Een mogelijke scenario (volgens Harmonie) voor vrijdagochtend en de nacht naar zaterdag. De zware buien voor vrijdagavond laat kunnen overlast veroorzaken, denk aan bliksem, wateroverlast en zware windstoten.
Cumulonimbus- of buienwolk (foto: Hennie Hidding)
Kans op onweersbuien. Op vrijdag slechts een enkele, dus lang niet overal. Zaterdag kunnen er meer buien over het land trekken. (foto: Frank Bosvelt)
Plaatselijke hoosbuien en wateroverlast is niet uitgesloten (foto: Nico Vink)
De vooruitzichten.
De hitte blijft niet lang in het land
De nacht naar zaterdag verloopt zwoel en klam, een echte plaknacht. Op sommige plekken wordt het niet kouder dan 20 graden. Zaterdag wordt het vervolgens ook weer warm met maxima rond 28 graden en in de oostelijke helft wordt het nog tropisch, met 30 graden of meer. Het lijkt overdag meest droog te blijven. Pas in de nacht naar zondag neemt de kans op stevig onweer, met name in de oostelijke helft van het land weer toe. Het blijft echter een onzekere situatie waar en wanneer de buien gaan vallen. Houd deze dagen de berichtgeving dan ook goed in de gaten.
In de loop van zondag stroomt met een westenwind minder warme lucht het land in. Er volgt dan een periode van meerder dagen met temperaturen die rond 22 à 23 graden uitkomen. Het weerbeeld doet zomers aan met redelijk wat zon en meest droog weer.
