Het is 1944, na het succes van D-Day zoeken de geallieerden naar een opening om Duitsland zelf te bezetten en de oorlog te beëindigen. De Britse veldmaarschalk Montgomery bedenkt hiervoor een gewaagd plan: operatie Market Garden. Deze operatie bestaat uit twee delen. Het eerste deel, “Market”, omvat de luchtlandingen die de bruggen in moeten nemen. Het tweede deel, “Garden”, is een aanval met grondtroepen die moeten zorgen voor de bevoorrading van de soldaten bij de bruggen. Deze operatie mislukte uiteindelijk. Kwam deze mislukking ook deels door het weer? Dat zoeken we uit in deze blog!
Operatie Market Garden moest vanaf de Belgische grens in slechts een paar dagen een doorbraak forceren tot diep in vijandelijk terrein. Bron: publiek domein.
17 tot 19 september: drassige velden langs de rivier
Bij de eerste luchtlandingen rond Arnhem wilden ze aanvankelijk een zo groot mogelijk verrassingseffect. Daarom wilden ze het liefst direct langs de rivier landen, maar daar was het te drassig. In plaats daarvan moesten ze uitwijken naar een landingsterrein op circa 10 km afstand van de brug. Hierdoor kost het uiteindelijk 6 uur om bij de brug te komen, zo ging een deel van het verrassingseffect verloren. Kwamen die drassige velden door slecht weer?
De periode voorafgaand aan operatie Market Garden was vrij koel: 16,6 graden tegenover 17,6 graden (modern gemiddelde), en ook vrij droog: 143 mm tegenover 211 mm (modern gemiddelde). Ook de weken vlak voor Market Garden waren koel maar vrij droog, dus die drassige velden lijken geen gevolg van het recente weer. Wellicht dat die velden vlakbij de rivier meestal drassig blijven. Het droge weer maakte overigens de meeste velden wel goed begaanbaar, waardoor het weer aanvankelijk in het voordeel van de geallieerden werkte. Het was 15 tot ruim 22 graden, en er viel slechts een enkele bui in Zuid- en Oost-Nederland.
20 en 21 september: Poolse versterking wordt vertraagd
Na de eerste luchtlandingen vonden nog meer landingen plaats. Zo was er ook een brigade bestaande uit Polen die de operaties rond Arnhem zouden versterken. Het eerste deel van de troepen landt op 19 september, en de rest zou op 20 september landen. Slecht weer gooit echter roet in het eten. Een lagedrukgebied trekt vanuit Spanje richting Nederland en zorgt voor lage bewolking. Hierdoor is er slecht zicht en gaat de landing niet door. De dropping kan een dag later wel doorgaan, maar de troepen komen hierdoor dus pas een dag later. Kostbare tijd gaat verloren.
Op 20 september trekt een lagedrukgebied over Nederland heen. Het bracht regen en bewolking. In Zeeland viel maar liefst 8 mm regen. De temperatuur lag op deze dagen tussen de 17 en 21 graden. Bron: Wetterzentrale.de
23 en 24 september: het weer slaat helemaal om
In het begin van operatie Market Garden bracht een hogedrukgebied veelal droog en vrij warm weer. Een lagedrukgebied bij IJsland maakt hier echter een abrupt einde aan. De wind neemt toe en draait naar het westen. Een koufront zorgt voor veel regen, in De Bilt valt op één dag 18 mm regen en de temperatuur zakt naar 16 tot 18 graden. Een dag later, 24 september, valt er in het hele land regen en wordt het niet warmer dan 12,7 graden in Maastricht. Deze dagen weten de Duitsers de bevoorradingsroutes van de geallieerden naar Arnhem te blokkeren. Geen munitie of voedsel kan de soldaten daar bereiken. Operatie Market Garden valt in het water.
De invloed van het lagedrukgebied bij IJsland strekt zich helemaal uit tot in onze omgeving. Na het koufront zakt de temperatuur overal 2 tot 7 graden. Bron: Wetterzentrale.de
Was de operatie bij goed weer wel geslaagd?
Het weer zat na de weeromslag van 23 september zeker niet mee. Daarvoor was het relatief goede weer juist in het voordeel van de geallieerden. De vraag is echter of operatie Market Garden gedoemd was te mislukken door andere fouten, of waren die paar dagen slecht weer de druppel die de emmer liet overlopen? Ikzelf zou het weer niet de schuld geven van de mislukking, want het lijkt niet alsof we uitzonderlijk slecht weer hebben gehad. Het weer wat we tijdens Market Garden hadden was vrij normaal voor die tijd, daar had je logischerwijs wel rekening mee kunnen houden.
Zeer natte oktoberweek: Slag om Overloon en Venray loopt vast in de modder
Na operatie Market Garden proberen de geallieerden nog de brug bij Venlo te bereiken om zo alsnog een doorbraak te forceren. Dit mislukt echter ook, bij Overloon en Venray stuiten ze op hevige Duitse weerstand. De slag verloopt moeizaam en het doel van een snelle opmars naar de bruggen bij Venlo raakt steeds verder uit zicht. Uiteindelijk wordt het Brabantse Overloon bevrijd en gaan de troepen na 14 oktober richting Venray. Vanaf 16 oktober begint het echter vreselijk te regenen. In 5 dagen tijd wordt op een neerslagstation in Midden-Limburg 58 mm regen gemeten. Ook stond er op 14 en 18 oktober een harde wind, mogelijk dat er aan de kust korte tijd van storm sprake is geweest.
Op 19 oktober viel er op één dag 19 mm in Limburg. Het zal waarschijnlijk een erg regenachtige dag geweest zijn. Bron: Wetterzentrale.de
Dit heeft als gevolg dat de Loobeek, normaal een klein beekje, door de aanhoudende regen een zes meter brede barrière is geworden. Bovendien hadden de Duitsers mijnen gelegd rond de beek, maar door de modder werkten de mijnenvegers niet meer. Rond de Loobeek liepen de gevechten helemaal vast in de modder. Door de bloedige strijd werd de beek hierna de “Bloedbeek” genoemd. De invloed van het weer op de slag om de Bloedbeek was heel groot, en het werkte zeker in het voordeel van de verdedigende Duitsers.
Venray werd na hevige gevechten en veel schade wel bevrijd. Bron: NIMH (Nederlands Instituut voor Militaire Historie).
Lees de blog: Hoe het weer bij D-Day cruciaal was
