De zomer is ondertussen al even onderweg, het is namelijk alweer augustus! Voor meteorologen is dit zelfs de laatste maand van de zomer... Hoe presteert deze zomer eigenlijk op het gebied van warmte in Nederland? In deze blog leggen we uit wat het warmtegetal is, en kijken we waar we nu staan.

Het warmtegetal

Om de hoeveelheid ‘warmte’ in de periode tussen april en oktober in Nederland te meten gebruikt het KNMI het warmtegetal. Dit getal wordt berekend door het aantal graden dat de daggemiddelde temperatuur boven de 18 graden ligt, op te tellen. Een dag waarop de gemiddelde temperatuur dus op 19.5 graden ligt draagt 1.5 punten bij aan het warmtegetal. Zo krijgen we een overzicht van de hoeveelheid warmte die een jaar in Nederland heeft geproduceerd. Het KNMI schrijft hierover: "Een dag met een etmaalgemiddelde temperatuur van minstens 18 graden wordt als vrij warm of warm ervaren. Deze grenswaarde geeft dus een representatief beeld van de genoten hoeveelheid warmte."

Figuur 1: Als de gemiddelde temperatuur op een dag 19,0 graden is, kan er 1,0 bij het warmtegetal opgeteld worden.

Warmtegetal zegt alleen iets over de temperatuur

Het is belangrijk om op te merken dat het warmtegetal alléén iets zegt over de (gemiddelde) temperatuur tijdens het zomerhalfjaar. Het zegt niks over de hoeveelheid regen die er viel of hoe vaak de zon scheen. Een hoge score kan dus ook gehaald worden in een verregende zomer, als het maar vaak warm is geweest!

Wil je een beter beeld krijgen van het totaalplaatje van de zomer, kun je bijvoorbeeld kijken naar het aantal "ADS-dagen", door het KNMI ook wel "Mooiweerdagen" genoemd. Dit zijn dagen waarop de temperatuur boven het gemiddelde ligt en het droog en zonnig geweest is. In dit artikel kijken we dus alleen naar de temperatuur door middel van het warmtegetal.

Warmtegetal in De Bilt

Voor het gemak kijken we voor een korte analyse naar ons nationale hoofdweerstation te De Bilt. Volgens het KNMI hadden we t/m 31 juli een warmtegetal van 85.8. Als we kijken naar de afgelopen 125 jaar, staan we daarmee nu op een 32e plaats. Dat is best aardig! Zeker omdat we de hele zomermaand augustus nog voor ons hebben. Ook in september kan het nog aardig zomeren, dus wie weet gaan we nog een paar plekken stijgen.

2025 vergeleken met andere jaren

Als we kijken naar voorgaande jaren, zien we dat 2024 op de 13e plek is geëindigd met een warmtegetal van 126.7. Ook 2023 is hoger geëindigd, met 142.7. Ook 2022 eindigde ver boven de 100, de eerste zomer die op het gebied van warmtegetal "ondermaats" gepresteerd heeft is 2021. Toen kwamen we over de gehele zomer uit op slechts 59.4. 

Figuur 2: Het warmtegetal in De Bilt sinds 1901. Je ziet duidelijk dat het jaar 2021 erg laag geëindigd is als je het vergelijkt met de zomers van de afgelopen jaren. Als je het echter vergelijkt met de zomers begin 1900, valt het nog reuze mee! NB: 2025 is lager dan de rest, omdat deze momenteel nog kan oplopen. Data: KNMI

Dat klinkt als een erg slechte zomer, maar daarmee eindigde we nog steeds op plek 48 van de 125 jaar dat we al meten. Er waren dus nog 77 jaren dat de zomer nog matiger verliep qua warmtegetal! Voor een nog slechtere score moeten we terug naar 2011, toen haalden we 43.3 punten en daarmee staat dat jaar op de 62e plek. 

Afgelopen jaren vaak >100 punten

Wat ook opvalt, is de hoeveelheid zomers die >100 punten scoren de afgelopen paar jaar. Zowel 2024, 2023, 2022, 2020, 2019, 2018 en 2016 hadden scores boven de 100 punten. 2015 en 2014 liepen dit net mis met dik 90 punten. De afgelopen 10 jaar vielen dus alleen 2021 en 2017 buiten de boot met resp. 59,4 en 79,6 punten. Dit blijft echter best warm, als je je beseft dat er vroeger ook heel wat jaren waren met <30 punten. In onderstaande grafiek is dit goed te zien.

Figuur 3: Het warmtegetal in De Bilt per jaar gesorteerd van hoog naar laag. 2006 had tot nu toe de hoogste score. Rood = 2025 (dit getal kan nog oplopen), Oranje = 2015 t/m 2024, Geel = 2005 t/m 2014. Blauw zijn de overige jaren. De afgelopen 20 jaar zaten we dus vooral aan de warme kant qua zomers. Data: KNMI

Laatste keer <30 punten bijna 50 jaar geleden

In 1979 hadden we voor de laatste keer een score onder de 30 punten, iets wat daarvoor vaker voorkwam (maar liefst 33 zomers hebben een score onder de 30 punten). Samen met het feit dat we de afgelopen jaren juist vaak over de 100 punten heen gegaan zijn, kunnen we zeker stellen dat dit een gevolg is van klimaatverandering. Ook als we het warmtegetal los in onderstaande grafiek plotten per jaar, kunnen we duidelijk een trend omhoog zien.

Figuur 4: Het warmtegetal in De Bilt sinds 1901. Er is een duidelijke trend omhoog te zien.

Vooruitzichten komende tijd

Gaat het dan nog zomeren de komende tijd? Nou, echt extreme warmte of zoiets dergelijks staat niet in de weerkaarten. Het wordt wel wat warmer, droger en zonniger gedurende de komende week! Dat zou er zomaar voor kunnen zorgen dat er wat punten aan het warmtegetal toegevoegd kunnen worden. Over het betere weer volgende week schreven we samen met RTL Nieuws dit artikel. 

Figuur 5: De vooruitzichten voor komende werkweek. Halverwege de week lijkt het steeds droger, warmer en zonniger te worden!

Op de hoogte blijven van de meest actuele stand van zaken? Lees dan hier ons uitgebreide weerbericht!