Het jaar 2023 is erg nat van start gegaan. Zeker de laatste paar dagen regent het van tijd tot tijd stevig door, en dat heeft gevolgen! Zo staat het riviertje de Linge op het punt buiten haar oevers te treden en noteren ook grotere rivieren als de Maas verhoogde waterstanden. Gaat dat problemen opleveren?
Natte start van het jaar
Het zal je vast niet ontgaan zijn dat we de laatste tijd te maken hebben met regen, veel regen. Vooral afgelopen donderdag sprong eruit met plaatselijk meer dan 50 millimeter neerslag! Op meerdere plekken is inmiddels al 100 millimeter gevallen in januari, gemiddeld gezien valt er 68 mm in deze hele maand. Met name in het (zuid)westen van het land verliepen november en december ook behoorlijk nat. Als we naar de Bilt kijken moeten we voor de laatste compleet droge dag helemaal terug tot 17 december. Het heeft dus al bijna een maand lang elke dag geregend in de Bilt, al is het soms maar enkele tienden van een millimeter.
De laatste dag dat het droog was in de Bilt was 17 december! Bron: KNMI
Wateroverlast
Al dat water moet natuurlijk ergens heen. Ten eerste zal het grondwaterpeil stijgen, maar dat is met name in het westen van het land al zo veel gebeurd dat er weinig meer te stijgen valt. Als de grond verzadigd is moet al het water óf verdampen óf via een rivier/kanaal afgevoerd worden. De verdamping is in deze tijd van het jaar minimaal dus heeft het water geen keus en zal het afgevoerd moeten worden via een waterweg. De rivieren en kanalen worden hierdoor steeds voller en dat is op veel plekken te zien! Grotere waterwegen hebben vaak uiterwaarden die onder water kunnen lopen, zo kan de druk daar makkelijk van de ketel gehaald worden. Op plekken waar geen uiterwaarden zijn, bij kleinere stroompjes bijvoorbeeld, loopt het water makkelijker uit de originele waterloop. Daar kan dan wateroverlast voorkomen, denk aan het onderlopen van kelders, parkeerplaatsen of in het ergste geval zelfs woningen. Ook kunnen laaggelegen straten blank komen te staan. In gebieden waar geen afvoermogelijkheid is zal het regenwater blijven staan waar het valt, zo komen akkers, wegen of bospaden bijvoorbeeld vol met plassen te staan.
Laaggelegen stukken land lopen onder water bij dit soort neerslaghoeveelheden.
De Linge
Op dit moment is vooral de Linge een pijnpunt voor watermanagers. Het gedeeltelijk ‘man-made’ riviertje loopt door de Betuwe van het Pannerdensch kanaal nabij Arnhem tot de Boven-Merwede bij Gorinchem. De Linge heeft twee manieren hoe het aan water komt, een inlaat vanuit het Pannerdensch kanaal en regen die in de Betuwe valt. Nu er zoveel regen is gevallen in de regio staat het water flink hoger dan normaal. Op een enkele plek is de Linge zelfs al buiten haar oevers getreden. De grote knelpunten in het riviertje liggen momenteel bij Leerdam en Geldermalsen, waar meldingen worden gemaakt van ondergelopen schuurtjes, kelders en parkeerplaatsen.
Deze brug in Leerdam is momenteel eerder een aquaduct.
Maatregelen
Nederland is een waterland bij uitstek, we weten ontzettend goed hoe we ervoor zorgen dat we niet de dupe van grootschalige overstromingen worden. Hiervoor hebben we waterschappen, die water in verschillende delen van Nederland beheren. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor het waterbeheer in een bepaald gebied en hebben verschillende hulpmiddelen om het water te controleren en beheersen. Zo staan gemalen bij de Linge momenteel zo hard als mogelijk te draaien om zoveel mogelijk water uit het gebied te krijgen. Ook heeft het waterschap extra pompen ingezet om water af te voeren. Verder stroomopwaarts probeert het waterschap met sluizen water vast te houden, als de uiterwaarden daar vol kunnen lopen fungeert dat als een soort buffer en kan het water later op een gecontroleerde manier verder stroomafwaarts gestuurd worden. De pech bij de Linge is dat het Merwedekanaal, dat door Gorinchem loopt, momenteel zo hoog staat dat de afvoer uit de Linge ingeperkt moet worden, anders zouden delen van de stad onderlopen. Door die verminderde doorlaat stijgt het waterpeil in de Linge.
De pompen draaien op dit moment op volle toeren om zoveel mogelijk water uit de Linge te lozen.
Hoogwater in de Maas
Ook het waterpeil van de Maas, die zijn water vooral in de Ardennen krijgt, stijgt de komende dagen flink. In de Ardennen is de laatste dagen namelijk bijna net zoveel regen gevallen als in Nederland. Verwacht wordt dat er morgen zo’n 1300 kubieke meter water door de Maas zal stromen. We spreken dan van een verhoogde afvoer. Toch is overstromingsgevaar daar niet aan de orde, de uiterwaarden van de Maas zijn groot genoeg om gigantische hoeveelheden water te kunnen bufferen. Dit komt mede dankzij het project ‘Ruimte voor de Rivier’, dat de afgelopen paar jaar de waterveiligheid rondom de grote rivieren enorm heeft verhoogd.
De Maas bij Maaseik is nu licht verhoogd en zal morgen verder stijgen naar 'verhoogd'. Bron: Rijkswaterstaat.
Nog een paar dagen nat
Na de ongeveer 20 millimeter die vandaag rondom de Linge zal vallen is het vannacht weer even droog. Een korte adempauze voor de waterstanden, want morgenmiddag vallen er opnieuw buien die tussen de 3 en 5 millimeter zullen opleveren. Gelukkig een stuk minder dan vandaag dus. Maandag gaat het echter opnieuw flink regenen, een lagedrukgebied trekt dan over België en bezorgt ons een erg natte dag. Verwacht wordt dat er dan opnieuw makkelijk 15 tot 20 millimeter neerslag zal vallen, een deel daarvan mogelijk als natte sneeuw. Maandag is voorlopig de laatste dag dat er neerslag van betekenis wordt verwacht, dus als de waterbeheerders hun goede werk nog twee dagen volhouden hoeven we niet meer te vrezen voor plaatselijk natte voeten.
Maandag nog even flink nat, daarna een adempauze qua neerslag.
